سرعت شاتر از نگاه عکاسان تازه‌کار، مشکلی است که باید حل کرد. اما در واقع این‌طور نیست و باید گفت که سرعت شاتر ابزاری است که با استفاده از آن می‌توان به عکس‌هایی بهتر و خلاق‌تر دست یافت.در این مقاله قصد داریم مسائل پایه‌ای که باید در مورد سرعت شاتر بدانید را مطرح کرده و با معرفی چند تکنیک به شما آموزش دهیم که چگونه از آن استفاده خلاقانه بکنید.
سرعت شاتر چیست؟
سرعت شاتر، به صورت ساده شده مدت زمانی است که شاتر باز می‌ماند تا نور به سنسور دوربین برخورد کرده و تصویر شکل بگیرد. هر قدر شاتر را بیشتر باز نگه دارید، اجازه ورود نور بیشتری به دوربین را داده و تصویر شما پر نور‌تر خواهد شد.اما باز ماندن شاتر بیش از کسر کوچکی از ثانیه، پیامدهایی را در پی خواهد داشت. در مدت زمانی که شاتر باز است دوربین باید کاملاً در جای خود ثابت باشد، در غیر این‌صورت تصویر محو خواهد شد. در صورت عدم استفاده از سه پایه و یا دیگر تجهیزات ثابت کننده دوربین، حداقل سرعت شاتر باید ۱/۶۰ ثانیه باشد. هر قدر این سرعت رو به آهسته‌تر شدن برود، تصویر و سوژههای شما به محوی می‌گرایند.
سرعت شاتر بر مبنای کسری از ثانیه بیان می‌شود. اگر سرعت شاتر روی ۱/۶۰ باشد (ممکن است با ۶۰ هم بیان شود) به معنی آن است که هنگام گرفتن عکس، شاتر به مدت ۱/۶۰ ثانیه اجازه برخورد نور به سنسور را می‌دهد. اکثر دوربین‌ها سرعت شاتری بین ۱/۴۰۰۰ ثانیه (در سریع‌ترین حالت آن) تا ۳۰ ثانیه (در آهسته‌ترین حالت آن) دارند. علاوه بر این اغلب دوربین‌ها حالتی هم با عنوان bulb دارند که به کاربر اجازه می‌دهد تا با فشردن دکمه شاتر به مدت زمان دلخواه شاتر را باز نگه دارد.
سرعت شاتر باید به میزان لازم سریع باشد
یکی از مسائلی که شما به عنوان یک عکاس با آن طرف هستید این است که مطمئن شوید که سرعت شاتر شما به میزان کافی سریع است. اگر از سه پایه استفاده کنید، سریع بودن شاتر چندان مطرح نیست و می‌توانید آن را به مدتی طولانی (گاهاً چند دقیقه) باز بگذارید. اما اگر دوربین را در دست بگیرید و عکاسی کنید، در سرعت شاترهای کند، لرزش دست شما به تصویر منتقل می‌شود و باعث محو شدگی کلی در عکس می‌شود.
اما بحث اینجاست که وقتی می‌گوییم سریع، یعنی چقدر سریع؟ برای کمک به رسیدن به پاسخ این سوال، چیزی با عنوان «قانون متقابل» وجود دارد. این قانون می‌گوید که سرعت شاتر در تقابل با فاصله کانونی است. شاید به نظر پیچیده بیاید، اما نگران نباشید مسئله ساده‌تر از این حرف‌ها است. کافیست عدد یک را بر روی عدد فاصله کانونی لنز خود بگذارید، این عدد حداقل سرعت شاتر شما میباشد. به عنوان مثال لنز شما بر روی فاصله کانونی ۶۰ میلی‌متر است؛ کافیست سرعت شاتر شما ۱/۶۰ یا سریع‌تر باشد. حالا اگر زوم کنید و فاصله کانونی شما بر روی ۲۰۰ میلی‌متر قرار بگیرد، باید سرعت شاتر شما ۱/۲۰۰ یا بیشتر از آن باشد (در نظر داشته باشید که این اعداد برای سنسورهای اندازه APS-C بیان شده‌است) . در صورت آهسته‌تر بودن سرعت شاتر شما از این عدد، باید از سه پایه استفاده کنید و یا اینکه با باز کردن دیافراگم و بالا بردن حساسیت دوربین، سرعت شاتر را به میزان لازم برسانید.
تغییر سرعت شاتر
مسئله بعدی‌ای که احتمالاً با آن روبرو می‌شوید این است که چگونه سرعت شاتر خود را تغییر دهید. روش فیزیکی تغییر سرعت شاتر بسیار ساده است و آن هم با چرخاندن گرداننده مخصوص سرعت شاتر در بالای دوربین انجام می‌شود. اما مسئله بسیار مهم این است که در حالت دستی (Manual) چگونه سرعت شاتر را به میزان مناسب آن برسانیم.
اگر از سرعت شاتر بالا و سریع استفاده کنید، شاتر شما به مدت زمان بسیار کمی باز خواهد بود، در نتیجه عکس شما نور کمتری برای ثبت خواهد داشت. بنابراین در صورت عدم تغییر سرعت شاتر، عکس شما اصطلاحاً «کم نور» یا «Under expose » خواهد شد. در صورتی که از سرعت شاتر مناسب‌تر استفاده کنید، نور کافی برای تشکیل تصویر فراهم می‌شود. اما اگر به سرعت شاتر خود نیاز دارید، از دو راه دیگر می‌توانید این کمبود نور را جبران کنید:
۱ – باز کردن دیافراگم: دیافراگم دریچه‌ای است که اجازه عبور نور را به دوربین می‌دهد. دیافراگم‌های بازتر، اجازه ورود نور بیشتری را به دوربین می‌دهند. با بازکردن دیافراگم به میزان یک پله، نور وارده به دوربین را دو برابر می‌کنیم، در حالی که همچنان سرعت شاتر ما ثابت است. البته درنظر داشته باشید که دیافراگم‌های بازتر، عمق میدان کمتری ایجاد می‌کنند و این ممکن است خلاف خواسته شما باشد.
۲ – بالا بردن حساسیت (ISO) : حساسیت یا همان ISO استانداردی است برای تعیین میزان حساسیت سنسور دوربین به نور. میزان حساسیت قابل تغییر بوده و اعداد حساسیت بالا، باعث حساس‌تر شدن سنسور به نور می‌شوند. بنابراین، می‌توان با بالا بردن حساسیت، کمبود نور را جبران کرد. البته بالا بردن حساسیت به بهای بالا رفتن نویز در عکس‌های شما تمام خواهد شد. هرچه حساسیت بالاتر رود، نویز بیشتری در عکس خواهید داشت.
روش‌های مختلفی برای افزایش نوردهی دوربین جود دارد. می‌توانید با انتخاب یکی از این متدها، ضمن حفظ سرعت شاتر مورد نظر خود، نور مورد نیاز دوربین را نیز تامین کنید.
استفاده خلاقانه از سرعت شاتر
حالا که به درک مختصری از سرعت شاتر دست پیدا کرده‌اید، می‌‌خواهیم شما را با روش‌های استفاده خلاقانه از آن آشنا کنیم. انوع مختلفی از روش‌ها برای این‌کار وجود دارد و ما تعدادی از آنها را از سرعت شاتر بسیار بالا تا سرعت شاتر پایین به شما می‌گوییم.
متوقف کردن زمان
هنگام وجود حرکت‌های بسیار سریع، با استفاده از سرعت شاترهای بالا، قادر به متوقف کردن و ثبت کردن آن حرکت خواهید بود.برای انجام این کار باید سرعت شاتر شما از ۱/۲۵۰ بالاتر باشد. استافده از این کار زمانی بیشتر به کار می‌آید که قصد متوقف کردن حرکت قطره‌های آب در هوا را دارید. به عنوان مثال در عکس زیر، می‌توان قطرات آب را بخوبی در هوا دید. این عکس با سرعت شاتر ۱/۲۵۰۰ گرفته شده‌است.
برای دستیابی به این سرعت شاتر، حتی در یک روز آفتابی هم نیاز به جبران نوردهی از طریق سازوکارهای دیگر دارید. به عنوان مثال باید از دیافراگم‌های باز دوربین استفاده کنید که این خود باعث کاهش عمق میدان می‌شود. البته در سوژه این عکس، عمق میدان کم مشکلی ایجاد نکرده‌است. حتی ممکن است مجبور به بالا بردن حساسیت دوربین خود نیز بشوید.حالت دیگر استفاده از سرعت شاتر بالا، در مواقعی است که قصد شکار لحظه را دارید. در سرعت شاترهای بالا، تنها فشردن دکمه شاتر کافی است تا آن لحظه مورد نظر که درحال گذر است و تکرار نخواهد شد ثبت شود.
حرکت با سوژه (Panning)
حالت دیگر استفاده خلاقانه از سرعت شاتر، حرکت با سوژه است. در این حالت، هنگام فشردن دکمه شاتر، با دوربین سوژه متحرک خود را تعقیب می‌کنید. اگر این کار را به خوبی انجام دهید (که چاشنی شانس هم بی تاثیر نیست) سوژه مورد نظر شما کاملاً واضح ثبت شده محیط اطراف محو و اصطلاحاً «بلارد» ثبت می‌شوند. این مساله باعث می‌شود حس حرکت سوژه به عکس و مخاطب منتقل شود.
سرعت شاتر مناسب جهت دستیابی به چنین عکسی بین ۱/۸ تا ۱/۳۰ است. پایین آوردن سرعت شاتر، به خودی خود باعث باز شدن دست عکاس در استفاده از حساسیت‌های پایین و دیافراگم‌های باز می‌شود. رسیدن به نتیجه مطلوب در چنین عکس‌هایی، معمولاً نیازمند تلاش‌های چندباره و امتحان کردن سرعت شاترهای متفاوت است.
خلق احساس حرکت
حالت دیگر استفاده خلاقانه از سرعت شاتر، استفاده از سرعت‌های پایین آن برای خلق حس حرکت در عکس است. این حالت زمانی استفاده می‌شود که سوژه هنگام ثبت عکس به آهستگی درحال حرکت است. در این روش سرعت شاتر به میزانی است که سوژه درحال حرکت با وجود محو و بلارد بودن، قابل شناسایی است.
سرعت شاتر توصیه شده در این روش بین ۱/۴ تا ۱/۱۰ میباشد. قطعاً با این میزان سرعت شاتر نمی‌توان روی دست عکاسی کرد و باید الزاماً از سه پایه استفاده کرد.
نوردهی طولانی
آخرین روش خلاقانه‌ای که می‌توان از سرعت شاتر استفاده کرد، روش «نوردهی طولانی» یا همان Long Exposure است. در این روش با باز گذاشتن سرعت شاتر به مدت طولانی، حرکت سوژههای متحرک عکس ثبت می‌شود. قطعاً برای به کار بستن این تکنیک نیازمند سه پایه خواهید بود.
سرعت شاتر در نوردهی طولانی بین ۱۰ ثانیه تا ۳۰ ثانیه است. در واقع در این حالت دیگر خبری از کسر ثانیه نیست و با ثانیه‌ها مواجه هستید. بسیاری از دوربین‌ها حالتی با عنوان Bulb دارند که در این حالت با فشردن دکمه شاتر، نوردهی آغاز شده و با باز فشردن آن نوردهی پایان می‌یابد. در واقع در فاصله بین دو بار فشردن دکمه شاتر، شاتر باز است. استفاده از ریموت شاتر در این حالت بسیار توصیه می‌شود و استفاده از این تکنیک را راحت‌تر می‌کند.
نوردهی طولانی اغلب برای ثبت حرکت آب، مانند ساحل و آبشار بسیار مناسب بوده و همچنین در ثبت خیابان‌های پر تردد در ساعات شب بسیار کارآمد است و نتیجه زیبایی دست می‌دهد.
برخلاف اغلب دیگر حالات عکاسی، که با چالش کمبود نور مواجه هستیم، در این حالت برخلاف حالت‌های دیگر، با توجه به باز بودن شاتر در مدتی طولانی، چالش سر راه، زیاد بودن نور است. برای فائق آمدن بر این مشکل، باید از دیافراگم‌های بسته استفاده کرده و حساسیت را به کمترین میزان خود برسانید. در برخی دوربین‌ها، حساسیت‌هایی پایین‌تر از ۱۰۰ نیز وجود دارد که بهتر است حتماً در صورت وجود این قابلیت از آن استفاده کنید.
در صورتی که هم از بسته‌ترین دیافراگم استفاده کرده و هم حساسیت را در پایین‌ترین میزان خود قرار داده و بازهم با مشکل زیاد بودن نور مواجه بودید، ناچار به استفاده از فیلتر ND خواهید بود. این فیلترها بر روی لنز نصب شده و مانند یک شیشه دودی عمل می‌کنند و مقدار نور وارد شده به دوربین را کاهش می‌دهند.
نتیجه
حالا که با اساسی‌ترین تکنیک‌های استفاده خلاقانه از سرعت شاتر آشنا شدید، بهتر است آنها را بکار ببندید. قطعاً با یک بار تلاش به نتیجه مطلوبی دست نخواهید یافت و با بالا بردن تجربه خود می‌هوانید به این تکنیک‌ها مسلط شوید. این تکنیک‌ها عکس شما را از یک عکس معمولی متمایز می‌کنند و جلوه‌ای چشم‌گیر به آن می‌بخشند.
