نوشتن در خصوص سید عبدالوهاب سهل‌آبادی مرد ۴۸ ساله ی پر تلاش عرصه ی صنعت و اقتصاد کار ساده ای نیست. اگر بخواهیم سرکی به سوابق ایشان بکشیم نیاز به صفحات زیادی داریم.مرد پر تلاشی که در حال حاضر رئیس فعلی و دوره پیشین خانه صنعت، معدن و تجارت ایران؛ رئیس کنونی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان؛ عضو شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی کشور؛ نایب رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران؛ عضو کارگروه استانی ستاد تحول در استان اصفهان؛ عضو کارگروه اشتغال استان اصفهان؛ عضو کارگروه توسعه صادرات استان اصفهان و عضو «شورای راهبری و اقتصاد مقاومتی استان اصفهان می باشد.نظرات ارزشمند ایشان را در خصوص نقش فناوری اطلاعات در اقتصاد میخوانیم.
با توجه به نقش پررنگ فناوری اطلاعات در اقتصاد جهانی، چگونه می‌توان فناوری اطلاعات و ارتباطات را در کشور با توجه به ساختار و ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فنی گسترش داد تا منافع آن را حداکثر و زیان‌های احتمالی آن را در حداقل نگه داشت؟
یکی از راه‌های تحقق این هدف، گسترش دولت الکترونیک، بانکداری، تجارت و راه‌اندازی کسب‌وکار الکترونیکی است که می‌تواند زمینه‌های خلق و توسعه کسب‌وکار دیجیتال را فراهم نماید. امروزه اگر با دقت به اطراف خود نگاه کنیم، کمتر موردی را می‌توانیم بیابیم که تحت‌تأثیر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار نگرفته باشد. تولید اصلی در این عصر، دانش است. محصولات و خدمات به‌واسطه دانشی که به مشتریان انتقال می‌دهند، برتری و ارجحیت دارند. کمیت و کیفیت، تنها بخشی از ویژگی‌های تولید است؛ برای مثال، ارائه اطلاعات و آگاهی‌ها درباره محصول، بخشی از فرایند ارائه کالا و خدمات به‌شمار می‌آید. اطلاعات به‌عنوان عامل قدرت و برتری محسوب می‌شود و معیار توسعه‌یافتگی است. استفاده، پردازش و تولید اطلاعات و دانش به‌عنوان مزیت رقابتی به شمار می‌آید. اکثر شاغلان مراکز تولیدی، افرادی هستند که با استفاده از اطلاعات و دانش، محصولات جدیدی تولید می‌کنند، و به همین جهت، محیط تجاری به‌جای بازارها و مراکز خرید و فروش سنتی، به محیط تجاری مجازی بر روی اینترنت تبدیل می‌شود. درنتیجه، نقش زمان، مکان و پول فیزیکی در تعاملات کسب‌وکار کمرنگ می‌شود. البته، فناوری اطلاعات زیان‌هایی هم دارد که از جمله می‌توان احتمال آسیب رسیدن به حریم خصوصی و نیز، تغییر در روابط را نام برد. لذا باید سطح سواد دیجیتالی و رسانه‌ای خود را بالا ببریم. سوء استفاده از اینترنت و الگوهای سوء استفاده از آن هم وجود دارند که باید کنترل شوند؛ ضمن اینکه تنها خودمان را درکاربرد و استفاده از فناوری‌ها محصور نسازیم.
درکشورهای درحال توسعه، فناوری اطلاعات و ارتباطات، به چه میزان بر رشد و توسعه اقتصادی این کشورها اثر می‌گذارد؟
البته، سهم فناوری اطلاعات در رشد اقتصادی کشورها، به ساختار اقتصادی و ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه آن کشور بستگی دارد و موضوعی نسبی است، نه مطلق؛ برای مثال، در اقتصادهای پیشرفته، که در شرایط کارا عمل می‌کنند، معرفی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تنها می‌تواند یک اثر نهایی (Marginal Effect) داشته باشد؛ یعنی اگرچه معرفی هر واحد تولیدات و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند بر تولید ناخالص داخلی این کشورها اثر بگذارد؛ ولی این تأثیرها به طور چشمگیری فزاینده نخواهد بود.برخلاف تجربه کشورهای صنعتی؛ فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای درحال توسعه، می‌تواند عامل اساسی و مهمی در جهت دسترسی سریع این کشورها به مراحل بالاتر توسعه باشد. از آنجا که اقتصادهای در حال توسعه در شرایط کارا و بهینه عمل نمی‌کنند؛ لذا معرفی فناوری اطلاعات و ارتباطات در چنین اقتصادهایی باعث می‌شود پتانسیلی در اختیار آنها قرار گیرد تا مراحل توسعه اقتصادی را با سرعت بیشتری طی کند.
بیشتر اقتصاددانان با استفاده از عوامل درآمد و ثروت، کشورها را به دو دسته «فقیر» و «ثروتمند» تقسیم می‌کنند. امروزه برای این تقسیم‌بندی، عامل سومی نیز به نام «اطلاعات» استفاده می‌شود. بنابراین، کشورهایی که دارای اطلاعات کمتری باشند، در رده پایین‌تری نسبت به کشورهای دیگر قرار خواهند گرفت. در نتیجه، کشورهای درحال توسعه، نیازمند فرمول‌بندی یک استراتژی فناوری اطلاعات و ارتباطات ملی برای تشویق استفاده از فناوری‌های جدید در این زمینه هستند تا از مواهب آن برای رشد و توسعه اقتصاد استفاده کنند.
نگاه شما به فناوری اطلاعات، ابزاری است یا زیرساختی؟
نقش این فناوری در رشد و توسعه اقتصادی همه کشورهای درحال توسعه بر کسی پوشیده نیست؛ ولی آنچه کشورها را از یکدیگر متمایز می‌سازد، نوع استراتژی است که درباره فناوری اطلاعات و ارتباطات اتخاذ می‌کنند؛ به طوری که سیاست متفاوت کشورها برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، می‌تواند رشد و توسعه اقتصادی آنها را متفاوت سازد. برخی از کشورهای درحال توسعه، به نقش این فناوری در گسترش صادرات تمرکز دارند. گرچه این سیاست می‌تواند ارزآوری این کشورها را افزایش دهد؛ ولی بسیاری از محققان اعتقاد دارند که نقش صادرات‌گرایی فناوری اطلاعات و ارتباطات برای کشورهای درحال توسعه زیاد مطلوب نیست و نمی‌تواند برای این کشورها عاملی باشد که باعث انتقال اقتصاد آنها از مرحله معیشتی به تجاری باشد؛ زیرا در این سیاست، پایه فعالیت‌های اقتصادی کشور گسترش پیدا نمی‌کند و تنها باعث گسترش بخش خاصی (بخش خارجی) می‌شود و نمی‌تواند امکان توسعه همه جانبه اقتصاد کشور را فراهم سازد؛ ولی اگر فناوری اطلاعات و ارتباطات در این کشورها داخلی باشد؛ یعنی عمدتاً در اقتصاد داخلی استفاده شود، اثرگذاری آن برکل اقتصاد بیشتر از حالت قبل بوده، می‌تواند به عنوان موتور رشد و توسعه اقتصادی، نقش اساسی ایفا کند و در مقابل حالت پیشین، فرصت‌های بیشتری را برای تولید فراهم سازد و شتاب رشد تولید ناخالص داخلی کشور را افزایش دهد. بنابراین، فناوری اطلاعات بستگی به درجه توسعه‌یافتگی کشورها، می‌تواند هم به عنوان ابزار و هم به عنوان زیرساخت مد نظر قرار گیرد.
اتاق بازرگانی اصفهان با توجه به ماهیت اقتصادی-صنعتی خود، چگونه از فناوری اطلاعات در راستای توانمندسازی صنعتگران و فعالان اقتصادی استفاده می‌کند؟
یکی از مؤلفه‌های سازمان‌های اقتصادی مؤثر در کسب‌وکار که بسیاری از چالش‌های پیش رو را برطرف می‌کند، خدمات الکترونیکی است. در واقع، ارائه خدمات به شهروندان با سریع‌ترین زمان و کمترین هزینه با روش‌های مدرن انجام می‌شود. یکی از این روش‌ها، آنلاین بودن امور اداری است. با توسعه سریع تکنولوژی اینترنت، خرید و پرداخت آنلاین بیشتر از قبل محبوب شده و از این رو، به یکی از پرطرفدارترین برنامه‌های کاربردی تبدیل شده است. از طرفی، موفقیت در تجارت الکترونیکی به عوامل زیادی بستگی دارد، که یکی از مهم‌ترین آنها، اعتماد است. اتاق بازرگانی هم‌اکنون پررفت‌و‌آمدترین و پرمراجعه‌ترین خدمات خود را که مباحث آموزشی و صدور و تمدید کارت بازرگانی است، با استفاده از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات انجام می‌دهد و اگر اتوماسیون دولتی را هم درنظر بگیریم، بیش از ۶۵ درصد امور اتاق بازرگانی اصفهان، با استفاده از اصول و فنون فناوری اطلاعات انجام می‌گیرد.
کمیته تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی، چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
صرفه‌جویی در زمان با ساده سازی و خودکارسازی وظایف پیشین که دستی انجام می‌شد، کاهش در هزینه‌ها، بهبود درکیفیت خدمات فناوری اطلاعات، افزایش در رضایت اعضای اتاق بازرگانی، برقراری هم‌راستایی بین استراتژی‌های کسب‌وکار، با استراتژی‌های سرویس‌های فناوری اطلاعات در این کمیته، از مهم‌ترین اهدافی است که در اتاق بازرگانی دنبال می‌شود.
در ارتباط با سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان اصفهان، به‌عنوان بخش خصوصی حوزه فناوری اطلاعات چگونه عمل می‌کنید؟
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در استان اصفهان، یکی از تشکل‌های قوی و تاثیرگذار در ساماندهی فناوری اطلاعات در استان اصفهان است که اتاق بازرگانی تاکنون همکاری‌ها و هم‌افزایی‌های بسیار زیادی با آن داشته است. اتاق بازرگانی اصفهان درجهت: تقویت کمی و کیفی بازار، شامل کوشش برای ایجاد بازار رقابتی در حوزه امنیت فناوری اطلاعات، از طریق تقویت شرکت‌های شناسنامه‌دار و باسابقه و تدوین شاخص‌های ارزیابی فنی و همچنین، ایجاد بانک اطلاعات فعالان این حوزه، تعامل با بخش خصوصی از طریق تدوین تعرفه خدمات مهندسی در زمینه امنیت فناوری اطلاعات و همکاری در برگزاری سمینارها و دوره‌های آموزشی، تعامل با آموزشگاه‌ها درخصوص تدوین سرفصل‌های مرتبط و توجه به بحث آموزش، تعامل با بخش دولتی شامل ارتباط دوسویه با نهادهای تصمیم ساز و تصمیم‌گیر درحوزه امنیت فناوری اطلاعات، تعامل با سایر کمیسیون‌های اتاق بازگانی، ارتباط با نهادهای بین‌المللی درزمینه امنیت فناوری اطلاعات و ایجاد تعامل هم‌افزا، با این سازمان همکاری نزدیک داشته و خواهد داشت.
باتوجه به ظرفیت شرکت‌های بخش خصوصی، علت جدایی بخش صنعت و IT اصفهان را چه می‌دانید؟
اعتماد نداشتن به حوزه IT یکی از علت‌های استفاده نکردن از فناوری درصنایع گوناگون است. از سوی دیگر، با توجه به اینکه میانگین سنی مدیران ارشد صنعتی نسبتاً بالاست، باعث شده تا تمایلی برای استفاده از فناوری در کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی وجود نداشته باشد. این درحالی‌است که جامعه ما جوان است و تمایل زیادی به استفاده از فناوری در آن وجود دارد. شرکت‌های خصوصی فعال نباید صرفاً از دولت انتظار داشته باشند تا از آنها حمایت مالی کند؛ بلکه باید با سیاست و برنامه‌ریزی مناسب و تکیه به توان خود در بازار رقابتی حضور یابند. در این راستا، علت‌های جدایی صنعت فناوری اطلاعات موارد زیر هستند:
نبودِ فهرست مشاوران مناسب و دسته بندی شده برای پروژه‌های گوناگون، نبودِ فهرست پیمانکاران اجرایی مناسب و تأیید شده برای پروژه‌های مختلف، ازجمله استانداردهایی برای خرید سخت‌افزارICT، عدم اعلام استانداردهای مختلف در موارد مرتبط با حوزه در داخل کشور میزبان، ارزیابی و تعیین شرکت‌های معتبر با امکانات کافی برای اجاره اطلاعات و ارتباطات برای نظارت عالی برانجام پروژه‌ها، کمبود نیروی انسانی و لزوم توجیه شرکت‌های تابعه در ارتباط با وظایف دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌لحاظ تعریف و نظارت عالیه برانجام خدمات مهندسی و اجرای پروژه‌های حوزه.
باتوجه به پتانسیل علمی اصفهان با وجود دانشگاه‌های معتبر، ارتباط اتاق بازرگانی با فضای علمی اصفهان چگونه است؟
با توجه به این که دانشگاه و دانشجویان، یکی از پایه‌های شکل‌گیری نهاد مدنی در کشور هستند، متفکران و اندیشمندان، باید بتوانند زمینه‌ساز خلق نهادهای مدنی و باروری آن شوند. از نظر بنده، ارتباط صحیح و کامل بین اتاق‌های بازرگانی و دانشگاه، کلید اصلی رشد و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع در دنیای امروز است. جامعه ایران نیز به‌عنوان جامعه‌ای درحال توسعه، نیازمند رشد و توسعه‌ای متوازن و هماهنگ است تا با هماهنگی بین این نهادها، جهت‌دهی مناسبی برای استادان، محققان و دانشجویان ایجاد کند و در نتیجه، آنها بتوانند علایق و توانایی‌های خود را محک بزنند و برای آینده به تصمیم سازی درست بپردازند. آموزش در صنعت و شناخت صنایع گوناگون، به محققان و دانشجویان این امکان را می‌دهد که در زمینه صنایع مختلف و سرمایه‌گذاری بر ابعادی خاصی از علایق خود، پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه انتخاب بهتری داشته باشند. بنابراین، الزامی است که نظام‌ها و نهادهای گوناگون اجتماعی، در راه نیل به این هدف، از هماهنگی و ارتباطی پویا برخوردار باشند و با ارتباطات متقابل خود، راه رسیدن به توسعه متوازن را هموار سازند. راه‌های ایجاد روابطی نزدیک‌تر بین این نهادها در زمینه آموزش را می‌توان در قالب موارد زیر بیان کرد: ایجاد دوره‌های کارورزی عمومی و تخصصی در صنایع، ارائه کلاس‌های آموزشی مشترک بر اساس نیاز صنعت و استفاده از امکانات صنعت در دانشگاه‌ها و صنایع، برگزاری دیدارهای علمی و تحقیقاتی، و تشکیل کارگروه‌های علمی با همکاری نیروهای جوان آموزش دیده در صنعت، برای برقراری ارتباط مستمر بین صنعت و دانشگاه.
باتوجه به برگزاری دوره‌های متنوع در حوزه کارآفرینی از سوی اتاق بازرگانی، تأثیرگذاری این دوره‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دوره‌های آموزشی کارآفرینی را می‌توان در چهار دسته اصلی زیر طبقه بندی نمود: الف- برنامه‌هایی برای آگاهی و افزایش دانش کارآفرینی؛ ب- برنامه‌هایی برای تشویق افراد به تأسیس شرکت‌های نوپا و جدید؛ ج- برنامه‌هایی برای رشد و بقای شرکت‌های کوچک؛ د- برنامه‌هایی برای اثربخش نمودن شیوه‌های آموزشی کارآفرینی. در این راستا، اتاق بازرگانی اصفهان با تشکیل «کمیته جوانان و بازرگانان جوان» و همچنین، تأسیس کانون کارآفرینی استان اصفهان، نخستین اقدامات اساسی و پایه را برای تربیت نسل جدیدی از کارآفرینان برداشته است؛ برای مثال، اتاق بازرگانی اصفهان نخستین اتاق کشور است که دوره پنج مرحله‌ای «کارآفرینان نسل فردا» را در اصفهان برگزار نموده است. اگرچه امروزه تنوع این دوره‌ها، شرکت‌های موجود را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد و دوره‌های متعددی برای رشد، بقا و کارآفرین نمودن سازمان‌های بزرگ طراحی شده؛ اما هدف اصلی اتاق بازرگانی اصفهان از توسعه کارآفرینی، تربیت افراد متکی به نفس، خودباور، آگاه به فرصت‌ها، و به طور کلی، افرادی است که تمایل بیشتری به راه‌اندازی کسب‌وکارهای مستقل دارند. درواقع، هدف این بوده تا افراد در طی دوران تحصیل افرادی مؤسس (Enterpreneurship) تربیت شوند. این افراد نه تنها شامل پیشروان در فعالیت‌ها هستند؛ بلکه تأثیر بسیار زیادی در میان سایر افراد نیز داشته‌اند.
