اگرچه تا همین یک دهه پیش هنوز بسیاری از بانک‌های کشور کارت‌های بانکی خود را صادر نکرده بودند و ایرانی‌ها به کل با کارت‌های الکترونیکی و هوشمند غریبه بودند، اما اکنون تا دلتان بخواهد کارت‌های هوشمند مختلف صادر شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
به طور متوسط می‌توان گفت اکنون دیگر هر ایرانی لا‌اقل سه کارت بانکی، یک کارت سوخت، یک کارت ملی هوشمند، یک گواهینامه هوشمند، یک کارت هوشمند خودرو، یک کارت بلیط الکترونیکی و البته آقایان یک کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت هوشمند هم دارند. به این ترتیب هر فرد بالغ ایرانی هم ناچار شده است که یک کیف یا یک جاکارتی مخصوص کارت‌های الکترونیکی و هوشمند داشته باشد و البته گم شدن این کارت‌ها هم برای افراد بسیار دردسرساز شده است.
پرسش اصلی اینجاست که آقا واقعا نمی‌شد تمام این کارت‌های هوشمند رنگ و وارنگ را در یک کارت خلاصه کرد و با تجمیع همه آنها مثلا در کارت ملی هوشمند، عملا در صرف بودجه از جیب مردم و البته از صرف هزینه برای ایجاد زیرساخت اضافی برای تعریف و صدور کارت‌های هوشمند جدید که مانند جزایری جداگانه هستند جلوگیری کرد. مگر نه اینکه گاها تا ۹۰ درصد اطلاعات برخی از این کارت‌های هوشمند، همچون مشخصات پرسنلی یکی هستند؟ (البته بماند که ما انتقاداتی به خود کارت هوشمند ملی و منسوخ شدن این کارت به علت طولانی شدن زمان بهره‌برداری از آن و ظهور فناوری‌های بهتر، نیز داشته و داریم.)
اما همانطور که در کشور ما در مورد بسیاری از مسایل، سازمان‌ها با هم همکاری نداشته و هر یک راسا اقدام می‌کنند، این فرآیند نیز درواقع درست چیزی شبیه به نا هماهنگی‌های سالیان گذشته میان شهرداری، اداره گاز، سازمان آب، سازمان برق و اداره مخابرات می‌ماند. به این ترتیب که اول شهرداری کوچه‌ای را آسفالت می‌کند و بعد هر یک از این سازمان‌ها، جداگانه هزینه کرده، گوشه‌ای از خیابان را کنده و زیرساخت‌های خود را کار می‌گذارند ودر آخر هم خیابان پر از دست انداز و چاله چوله نصیب ما می‌شود که مسوولانی که همیشه در حال خدمت و تلاش هستند با احترام به او پیشکش می‌کنند.
چه کارت‌های هوشمندی داریم؟
اگر فکر می‌کنید که آن چند موردی که در ابتدای مطلب ذکر شد تنها کارت‌های هوشمند موجود در کشور هستند کاملا در اشتباه هستید. برای این که متوجه شوید در حال حاضر چه سیلی از کارت‌های هوشمندی روز‌به روز ساخته شده و روانه شهرهای مختلف کشور می‌شود کافی است تا عبارت کارت هوشمند را با پسوندهای مختلف در گوگل سرچ کنید.
درواقع چیزی در حدود چهل مورد کارت هوشمند در کشور وجود دارد که شاید خیلی از آنها دلیلی برای بودنشان حس نمی‌شود، ضمن آنکه همانطور که ذکر شد و بدیهی است، به راحتی می‌شد تقریبا تمام این کارت‌های هوشمند را در یک کارت هوشمند تجمیع کرد. برای اینکه عمق معضل تولید بی‌رویه کارت‌های هوشمند در کشور را بهتر متوجه شوید در اینجا به برخی از آنها که با یک جستجوی ساده گوگل در دسترس هستند به ترتیب الفبایی اشاره می‌کنیم:
“کارت هوشمند امدادخودرو، کارت هوشمند اتوبوس، کارت هوشمند بازرگانی، کارت هوشمند بازنشستگی، کارت هوشمند بیمه سلامت، کارت هوشمند پایان خدمت، کارت هوشمند پیام نور، کارت هوشمند پایه یک، کارت هوشمند پایانه، کارت هوشمند تلفن، کارت هوشمند تامین اجتماعی، کارت هوشمند تخفیف، کارت هوشمند جانبازان، کارت هوشمند حمل و نقل، کارت هوشمند حوزه علمیه، کارت هوشمند حضور و غیاب، کارت هوشمند خودرو، کارت هوشمند خدمت سربازی، کارت هوشمند دیابت، کارت هوشمند دانشجویی، کارت هوشمند دانش‌آموزی، کارت هوشمند سلامت، کارت هوشمند شهروندی، کارت هوشمند شیر، کارت هوشمند صنایع دستی، کارت هوشمند بیماران صعب العلاج، کارت هوشمند طرح ترافیک، کارت هوشمند عوارض، کارت هوشمند عشایر، کارت هوشمند فرهنگیان، کارت هوشمند فنی حرفه‌ای، کارت هوشمند فدراسیون ووشو، کارت هوشمند قالی بافی، کارت هوشمند کارگران ساختمانی، کارت هوشمند کامیون، کارت هوشمند گردشگری، کارت هوشمند گازوییل، کارت هوشمند ملی، کارت هوشمند نظام مهندسی، کارت هوشمند ناوگان مسافربری و کارت هوشمند هلال احمر.”
نکته جالب درباره این کارت‌های هوشمند آن است که گاهی در هنگام ارایه آنها به شما گفته می‌شود که نیازمند ارایه کارت دیگری برای تایید صحت آن هم هستید. مثلا در مواردی مثل دادن درخواست برای طرح ترافیک تهران می‌بایست علاوه بر کارت هوشمند ملی، شناسنامه خود را هم به مسوولان امر نشان دهید، تا در نهایت کارت هوشمند طرح ترافیک برای شما صادر شود.
آیا وجود این تعداد کارت هوشمند لازم است؟
از طرف دیگر همانطور که ذکر شد اما بسیاری از اطلاعات ارایه شده در کارت‌های هوشمند مشترک هم هستند مثلا کارت هوشمند ملی و کارت پایان خدمت هر دو حاوی اطلاعات شناسنامه‌ای و اثر انگشت فرد هستند و تنها کارت پایان خدمت مشخصات پادگان محل خدمت و درجه فرد را اضافه دارد که به نظر نمی‌رسد آنقدر حجم این چند کلمه زیاد باشد که نیاز به صدور کارت جدیدی باشد. اما در همین مثال، به راستی کارت هوشمند معافیت مشخصا چه کارکردی دارد؟ دقیقا هوشمند بودن آن به چه کار می‌آید و فایده فراخوان میلیون‌ها نفر برای ثبت‌نام و هزینه‌های تولید، صدور و دریافت این کارت چیست؟ برخی می‌گویند که قصد داشته‌اند در هنگام صدور کارت هوشمند پایان خدمت، وضعیت کارت‌های تقلبی و یا کارت‌هایی را که ممکن است از روش‌های غیرقانونی صادر شده باشند بررسی کنند. اما آیا این دلیل می‌شود که بابت اشکالات موجود و تقلب افرادی محدود، زمان،انرژِی و هزینه چندین میلیون نفر را که کارت صحیح هم دارند اتلاف کنند. آیا بهتر نبود که سازمان نظام وظیفه از روش جایگزین دیگری برای حل این مشکل استفاده می‌کرد؟
از این مثال‌ها زیاد است و مثلا گواهینامه هوشمند، کارت مالکیت هوشمند خودرو و غیره هم از این دست شبه‌موازی‌کاری‌ها به شمار می‌رود.
این موضوع که هر ارگان و سازمانی برای خود کارت هوشمند جداگانه‌ای صادر کند نه تنها برای مردم بسیار ایجاد زحمت و هزینه می‌کند بلکه خود آن ارگان هم متقبل بکارگیری افراد بیشتری برای ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت ایجاد و اداره کارت هوشمند، خریدهای میلیاردی برای سخت‌افزارهای خوانش کارت هوشمند و صرف هزینه‌های زیاد بابت پشتیبانی و صدور کارت‌های جدید و المثنی می‌شود.
راه حل چیست؟
با مثال‌هایی که در پی آمد، ارایه درخواست سازمان‌های مختلف به یک نهاد (مثلا سازمان ثبت احوال) برای درج اطلاعات مورد نیاز روی کارت هوشمند ملی، یک راه‌کار بسیار ارزان و ساده است. البته ناگفته نماند همانطور که ذکر شد به خود کارت هوشمد ملی هم نقدهایی وارد است که یکی از آنها گران تمام شدن آن است. ایراد وارده یگر به کارت هوشمند ملی اما آن است که اکنون این تکنولوژی به دلیل تعلل در اجرای آن در کشور به مرور در کشورهای پیشرفته دنیا پشت سر گذاشته شده است؛ به گونه‌ای که بسیاری از کشورها رو به استفاده از اطلاعات بیومتریک بجای کارت‌های هوشمند آورده‌اند و این سیستم از رده خارج و قدیمی شده است. منظور از استفاده از اطلاعات بیومتریک به جای کارت هوشمند هم آن است که اطلاعات هر فرد نه از طریق کارت هوشمند وی بلکه از طریق اطلاعات بیومترک او مثل اثر انگشت یا شکل قرنیه چشم در سیستم ثبت شده و در هنگام لزوم با یک انگشت‌نگاری ساده بررسی می‌شود و دیگر مشکل گم کردن کارت، صدور کارت، نمونه‌های جعلی و مواردی از این دست هم پیش نمی‌آید.
مخلص کلام این که مساله‌ای که در زمینه ایجاد چندین کارت هوشمند متفاوت در ایران توسط ارگان‌های مختلف وجود دارد باعث به وجود آمدن این شایبه شده که آیا فلسفه طراحی کارت‌های هوشمند متعدد ایجاد درآمد و صرف بودجه‌ها است؟ نزدیک‌ترین و محتمل‌ترین ارگانی که می‌تواند به مسابقه تولید کارت‌های هوشمند جدید در کشور سرو سامان دهد، شورای عالی فضای مجازی است که می‌بایست با تعیین چارچوب‌ها و مقررات لازم، جلوی موازی‌کاری‌ها را گرفته و مانع ورود هزینه‌های بیشتر به مردم و کشور شود.
(منبع:عصرارتباط)
