تجربه معلم‌ها، اولیا و دانش آموزان نشان می‌دهد که دولت و وزارت آموزش و پرورش در مدیریت امر آموزش مجازی و آنلاین در طول شیوع کرونا چندان موفق عمل نکرده و تدبیر مناسبی نیندیشیده‌اند. به نظر می‌رسد تمرکز توجه دولت و وزارت آموزش و پرورش بر اپلیکیشن «شاد» و آموزش از طریق گوشی‌های هوشمند، باعث غفلت مسئولان از دانش آموزان گروه‌های کم‌درآمد و مناطق محروم شده است.
گوشی هوشمند ممکن است برای بسیاری از گروه‌های اجتماعی یا مناطق کشور در دسترس باشد، اما هستند و فراوان هم هستند گروه‌های اجتماعی و مناطق محرومی که از این امکان بی‌بهره یا کم‌بهره‌اند. مساله دیگر هدر دادن منابع مالی کشور برای طرحی اپلیکشن‌های ضعیف داخلی است. متاسفانه این عدم موفقیت و ایجاد مشکلات مضاعف در موارد دیگر هم تکرار شده است، اما دولت گویی بنا ندارد این ضعف را برطرف کند. به مردم حکم می‌کند که از نرم افزار‌های خارجی استفاده نکنند در حالی که نمونه‌های داخلی حتی ۱۰ درصد هم کارایی ندارند.
شیوع کرونا مدارس را به تعطیلی کشانده و مشکلات جدیدی پیش روی معلمان، اولیا و دانش آموزان قرار داده است. تدریس آنلاین یکی از مهم‌ترین دردسرها و دغدغه‌های معلمان و خانواده‌هاست. آموزش و پرورش نیز تا حد زیادی از ارائه راهکارهای مناسب برای حل این مشکلات ناتوان بوده، این ناتوانی مانند سایر حوزه‌ها به ضعف شدید مدیریت بحران در کشور و نداشتن و طرح و تمرین برای مقابله با بحران های غیرقابل پیش بینی باز می‌گردد.
اپلیکیشن شاد و پدران ناشاد
داشتن گوشی موبایل هوشمند یا تبلتی که قابلیت کار با اپلیکیشن‌های جدید را داشته باشد، هم برای معلم‌ها و هم دانش آموزان، اولین شرط آموزش آنلاین است. مشکل اما اینجاست که در مناطق محروم بسیاری از والدین و دانش آموزان نه گوشی هوشمند دارند و نه توان مالی برای خرید آن. بسیاری دیگر هم که گوشی موبایل اندروید دارند یا گوشی خراب است و تعمیر آن هزینه بالایی دارد یا مدل گوشی قدیمی و پایین است و قابلیت کار با اپلیکیشن‌های جدید را ندارد. در کنار این مشکلات، اینکه والدین به ویژه در مناطق محروم و روستایی نمی‌توانند با این گوشی‌ها و اپلیکیشن‌ها کار کنند، کار تدریس آنلاین را دشوار کرده است.
محمد در دهدشت خدمات موبایلی دارد او می‌گوید: «در طول روز پدران و مادران زیادی مراجعه می‌کنند و به من می‌گویند این اپلیکیشن که معلم گفته را برایمان نصب کن و روش کارش را بگو، به آنها می‌گویم پدر جان این گوشی که اندروید نیست نرم افزارها فقط روی گوشی‌های جدید- از این لمسی ها نصب می شود- وقتی قیمت این گوشی ها را می پرسد، از جواب من چنان درهم می رود و ناامید می‌شود که روی صندلی می نشیند و با حسرت می‌گوید من که از این پول‌ها ندارم حالا تکلیف درس بچه‌ام چه می‌شود؟! بعضی‌های دیگر هم مدل گوشی‌شان پایین است و ظرفیت نصب اپلیکیشن‌های جدید را ندارد. خلاصه اینکه هر روز این جا شلوغ است و همه گوشی به‌دست، عصبی و کفری و سردرگم به خاطر کار با این اپلیکیشن‌ها به اینجا می‌آیند».
معلم‌ها هم به شدت با دشواری‌های استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی و همچنین نداشتن گوشی‌های اندروید مواجه هستند. خدیجه رستگار معلم عربی یکی از مدارس یاسوج است؛ او می‌گوید: «تدریس آنلاین در شرایط فعلی بسیار سخت و زمان‌بر و انرژی‌بر است تدریس آنلاین بیشتر از تدریس حضوری در مدرسه از ما وقت و انرژی می‌گیرد، مشکل اصلی این است که بسیاری از دانش آموزان من روستایی‌اند و گوشی اندروید ندارند، آن‌هایی هم که دارند مدل گوشی‌هایشان پایین است و نمی‌توانند اپلیکیشن‌های جدید را نصب کنند البته نصب کردن این اپلیکیشن «شاد» هم مصیبتی است. نه برای دانش آموزان نصب می‌شود و نه معلمین، این مشکلات باعث شده که حضور دانش آموزان در کلاس‌هایی که من در «شاد» تشکیل می‌دهم در بسیاری از موارد از ۲ یا ۳ نفر تجاوز نمی‌کند».
به خدا ایران فقط تهران نیست
راضیه حسینی و فاطمه دیلی معلم مدارس ابتدایی گچساران هستند. آنها نیز با مشکلات مشابهی در خصوص تدریس آنلاین و اپلیکیشن شاد مواجه‌اند. آنها می گویند: «مدرسه محل تدریس ما در منطقه کمتر برخوردار شهر است که پدران دانش آموزان اغلب کارگر‌اند، اغلب گوشی اندروید ندارند و اگر هم داشته باشند در خانه نیستند که بچه‌ها با گوشی آنها در کلاس اپلیکیشن شاد حاضر شوند، روزانه تلفن ما بیش از ۲۰ بار زنگ می‌خورد و مثلا دانش آموز می‌گوید از پسرعمویش خواهش کرده به خانه‌شان بیاید تا بتواند با گوشی او در کلاس حاضر شود اگر می‌شود تدریس را الان شروع کنیم، دیگری می‌گوید به خانه همسایه‌مان رفته‌ام که خانمش گوشی دارد تا بتوانم فیلم‌ها را دانلود کنم».
حسینی ادامه می‌دهد: «سه تا از دانش آموزان من از زمان تعطیلی مدارس کلا گم و گور شده‌اند شماره تماسی هم از خانواده‌شان در پرونده موجود نیست، مجبور شده‌ام تک تک در خانه‌هایشان بروم، یکی از آنها را پیدا نکردم، چون خانه خالی بود دوتای دیگر هم پدرانشان بیسواد بوده و برای کار به شیراز رفته بودند مادرشان هم حتی گوشی معمولی نداشت. من حاضر بودم این چند نفر را به خانه خودم بیاورم و به آنها درس بدهم، اما مادرشان قبول نکرد. سایر والدین هم کار با اپلیکیشن را بلد نیستند؛ البته حق هم دارند، چون مشکلات فراوانی دارد و تقریبا قابل استفاده نیست. مسئولین تصور کرده‌اند که تمام ایران تهران است که دست هر بچه ۵ ساله‌ای یک گوشی هوشمند هست و والدینشان هم به کار با گوشی و اینترنت وارد هستند، در جای جای استان کهکیلویه و بویراحمد و جا‌های محروم دیگری مانند ایلام و لرستان و سیستان و بلوچستان بسیاری از والدین و حتی معلم ها، تبلت و یا گوشی مناسب تدریس آنلاین ندارند»
دشواری‌های اپلیکیشن شاد
آن گونه که از دردودل‌های معلمان در سراسر کشور برمی‌آید، اپلیکیشن‌های داخلی به ویژه «اپلیکیشن شاد» ظرفیت بالایی برای ارایه خدمات لازم ندارند. همه معلم‌هایی که در این مصاحبه با آنها صحبت کردم و سایر معلم‌هایی که می شناسم می‌گویند این اپلیکیشن و اجبار به استفاده از آن معلم‌ها، دانش آموزان و والدین را به شدت عصبی و دچار استرس کرده است. نصب «شاد» بسیار سخت است وقت زیادی می‌برد، تازه بعد از یک روز کلنجار رفتن خطا می‌دهد و بالا نمی‌آید. سرعت پایین، قطعی‌های مکرر و عدم اتصال به سرور از جمله این مشکلات است. خدیجه رستگار می‌گوید: «واقعا عصبی می‌شوم، کار با شاد بسیار سخت است و به دلیل قطع شدن مکرر تقریبا ممکن نیست، هر روز و هر ساعت یک مشکل دارد، وارد که می‌شوی یا خطای احراز هویت پیش می‌آید یا گزینه معلم و دانش آموزش فعال نیست یا می‌گوید کد ملی اشتباه است و قفل می‌شود؛ خلاصه نمی‌توان تدریس کرد همان واتساپ خیلی بهتر بود».
عباس عظامی معلم و مدیر مدرسه می‌گوید: «واقعا خسته شده‌ایم. نصب این اپلیکیشن سخت است و حتی پس از یک هفته تلاش نصب نمی‌شود، همکار‌های من هم یا نتوانسته‌اند نصب کنند یا نمی‌توانند با آن کار کنند، مرتب اولیا زنگ می‌زنند یا به در خانه و مدرسه مراجعه می‌کنند که چه کنیم، مرورگر این نرم افزار دچار مشکل است، اساسا نمی‌توانی فیلم یا صوتی بفرستی، چون بسیار کند دانلود یا دچار قطعی می‌شود. تازه مشکل اساسی‌تر این است که در حوزه من که متشکل از ۳ روستا و بیش از ۷۰۰ دانش آموز است تنها ۴۰ درصد از والدین گوشی اندروید دارند و بقیه بچه‌ها عملا از تدریس محروم‌اند. قرار شد این بچه‌ها را تک تک درس بدهیم یا بسته آموزش بفرستیم که نشد!»
اینجا اینترنتی نیست که اپلیکیشنی باشد
معلم‌ها، اولیا و دانش آموزان استان سیستان و بلوچستان از حیث داشتن مشکلات تدریس آنلاین وضعیت دردناک و ویژه‌ای دارند؛ به طوری که نزدیک به دو ماه است که دانش آموزان به حال خود رها شده و هیچ امکانی برای تدریس وجود ندارد. در این خصوص محمدنبی شهلی بر یکی از معلم‌های شهر سرباز بلوچستان به دیدارنیوز می‌گوید: «اینکه از دشواری‌های نصب اپلیکشن شاد می‌پرسید، جالب است، چون اینجا و در شهر‌های استان ما، اصلا آنتن درست برای حرف زدن و استفاده معمولی از گوشی تلفن همراه هم وجود ندارد. طبعا اینترنتی هم در کار نیست که کسی بتواند تدریس مجازی کند. بچه‌ها نزدیک ۲ ماه است که آموزشی دریافت نمی‌کنند، خیلی از این دانش‌آموزان اصلا گوشی هوشمند ندارند و البته اگر داشته باشند هم اینترنتی در کار نیست که سرکلاس حاضر شوند. در گروه واتساپی ما از ۲۰۰ تا دانش آموز فقط ۳۰ دانش آموز حاضر هستند. این برنامه «شاد» هم که وضع افتضاحی دارد، تا حالا ندیده‌ام کسی بتواند نصبش کند یا از آن استفاده کند، خیلی جا‌ها حتی تلویزیون هم نیست که بچه‌ها پای شبکه آموزش بنشینند، چه رسد به تدریس آنلاین.» (منبع:دیدارنیوز)
مدیر کل آموزش و پرورش استان اصفهان با تاکید بر اینکه دانش آموزانی که دسترسی به گوشی های هوشمند ندارند می توانند یادگیری را از مبادی قبلی دنبال کنند، گفت: آموزش و پرورش هیچ اجباری برای دانش آموزان و خانواده های آنها برای نصب اپلیکیشن شاد روی گوشی های معمولی ندارد.
محمد اعتدادی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا در خصوص اینکه فضای اپلیکیشن شاد فضای کاملا امن و ایزوله است، اظهار کرد: با توجه به اینکه نصب این اپلیکیشن بر روی گوشی‌های پیشرفته امکان پذیر است، آموزش و پرورش هیچ اجباری را برای دانش آموزان و خانواده های آنها برای نصب این اپلیکشن روی گوشی‌ها معمولی ندارد.
وی با بیان اینکه نصب ”شاد” بر روی سیستم کامپیوتر و لب تاب هم امکان پذیر است و نیازی به داشتن گوشی های هوشمند برای نصب این اپلیکشین نیست، افزود: در حال حاضر به مدیران مدارس و معلمان اعلام کردیم در صورت نداشتن گوشی می‌توانند از امکانات مدرسه برای نصب این اپلیکیشن استفاده کنند.
مدیر کل آموزش و پرورش استان اصفهان با تاکید بر اینکه دانش آموزانی که دسترسی به گوشی های هوشمند ندارند می توانند استمرار یادگیری را از مبادی قبلی دنبال کنند، گفت: دانش آموزان می توانند از طریق برنامه صدا و سیما شبکه آموزش و چهار و ارتباطاتی که بین دانش آموز و معلم بوده، روش‌های مختلف یادگیری را پیگیری کنند و خانواده‌ها نگران نباشند و در این زمینه مشکلی پیش نمی‌آید.
وی در خصوص اینترنت و حجم بالای مصرف شبکه شاد برای خانواده‌هایی که چند دانش آموز دارند، اظهار کرد: وزارت آموزش و پرورش درصدد است تا برای اختصاص اینترنت در این زمینه تفاهم نامه‌ای را با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مبادله کند، مقدمات اینکار فراهم شده و به تصویب رسیده است.
اعتدادی ادامه داد: با انعقاد این تفاهم‌نامه به دنبال این هستیم که اعتبارات مالی این مورد را جذب کنند و این قول را هم دادند که اینترنت مصرفی برای شبکه “شاد” دانش آموزان در هفته‌های آینده رایگان شود.
- سامانه آموزش مجازی و افزایش یادگیری
وی با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان می‌توانند از سامانه آموزش مجازی http://erp.isfedu.ir برای افزایش یادگیری و کسب آموزش بهره ببرند، گفت: در این سامانه حدود ۳۰۰ فیلم آموزشی مربوط به همه دوره‌ها وجود دارد و برای اینترنت مصرفی دانش‌آموزان هم طی صحبتی که با مخابرات شده ۷۵ درصد تخفیف در نظر گرفته شده است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان، تصریح کرد: فیلم‌های آموزشی از معلمان توانمند برای همه پایه‌های تحصیلی در این سامانه بارگذاری شده است و دانش‌آموزانی که دسترسی به شبکه شاد ندارند، می‌توانند با ورد به اینترنت از طریق کامپیوتر، لب تاب، تبلت و گوشی وارد این سامانه شده و از آموزش‌های این فیلم‌ها بهرمند شوند.
اعتدادی با اشاره به اینکه اگر دانش آموزی به هیچ کدام از موارد گفته شده دسترسی نداشته باشد مکلف به خرید گوشی و تبلت برای ورود به این سامانه و اپلیکشن نیست، اظهار کرد: در مناطقی که دانش آموزان دسترسی به اینترنت ندارند دانش آموزان می توانند از طریق برنامه شبکه آموزش و چهار سیما آموزش ها را را دنبال می کنند.
- ارائه بسته های آموزشی در مناطق کم برخوردار
وی در مورد ارائه بسته های آموزشی برای دانش آموزان در مناطق کم برخودار، خاطرنشان کرد: در بعضی از روستاها که دسترسی به اینترنت نیست معلمین درسنامه‌هایی را به دانش آموزان ارائه می کنند و دو روز بعد از آنها تحویل می گیرند .
مدیر کل آموزش و پرورش استان اصفهان با تاکید بر اینکه این روند در مدارس کم جمعیت و روستاها اجرا می شود، گفت: معمولا راهبران آموزشی با رعایت پروتکل های بهداشتی این کار را انجام می دهند.
اعتدادی اظهار کرد: معلمان و مدیران اکنون از نرم افزار شاد برای آموزش دانش آموزان استفاده می کنند و قبل از آن معلمان از نرم افزار به نشانی http://erp.isfedu.ir و گروه های واتساپی و پیام رسان های داخلی استفاده می کردند.
