فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان موتور محرک توسعه در جوامع پیشرفته برای افزایش دانایی و نوآوری نقش مهمی ایفا می‌کند و باعث تحولاتی بنیادی در ارکان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود. در شرایط امروز جهان لزوم درک و شناخت بهتر و عمیقتر تحولات دنیای فناوری و اتخاذ سیاستهای هماهنگ و مؤثر جهت مشارکت فعال در جامعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان گزینه‌ای راهبردی فراروی سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کشور مطرح است.
تأثیر ICT بر تولید
مدیران و متصدیان امور اقتصادی باید به این نکته توجه کنند که استفاده از فناوری اطلاعات می‌تواند علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید، افزایش بهره‌وری و ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات، فضای رشد تقاضا در جامعه را فراهم سازد. کشورهای توسعه یافته از این فناوری جهت افزایش کارایی نیروی کار، نوآوری در روشهای تولید، بهبود سیستمهای بازاریابی و توزیع و کاهش هزینه‌های مبادلات تجاری بهره می‌گیرند. از دیگر مزایای صنعت فاوا می‌توان به اطلاع‌رسانی سریع و آسان به مخاطبان و ارائه خدمات بهتر به مشتریان برای رشد تقاضا در جامعه اشاره کرد. همچنین ایجاد کسب و کارهای دیجیتالی و حذف محدودیت مکانی و زمانی برای دستیابی به بازارهای جدید از دیگر آثار مثبت ICT است.
نقش دولت در ایجاد محیطی مناسب برای گسترش ظرفیتهای ICT
کشورهای زیادی در منطقه با برنامه‌ریزی دقیق و علمی در حال گسترش و توسعه ظرفیتهای ICT کشورشان هستند. دولتها در راستای کارآمدی و بهبود عملکرد سازمان‌های تابعه، شفافیت و پاسخگویی بر این مطلب وقوف یافته‌اند که به منظور بهره‌مند شدن از فرصتهای ایجادشده ناشی از فناوری ICT لزوما بایستی به ایفای یک نقش فعال در خصوص ایجاد محیطی مناسب برای ارائه خدمات دیجیتال از طریق اتخاذ یک استراتژی ملی به ویژه با مشارکت بخش خصوصی بپردازند.
اتخاذ استراتژی گسترش ظرفیتهای ICT به بخشهای مختلف اقتصادی توسط دولت به ویژه در عرصه خدمات الکترونیک و بازاریابی و تبلیغات اینترنتی می‌تواند آثار مثبتی ازجمله افزایش کارایی فعالان اقتصادی، افزایش میزان دسترسی به بازار، افزایش ظرفیتهای تولیدی، شتاب بخشیدن به روند رشد اقتصادی و در نهایت کمک به اشتغالزایی، کاهش فقر و توزیع عادلانه‌تر ثروت را به ارمغان آورد.
راهبردهای توسعه ICT
به‌منظور توسعه صنعت فاوا، کشورهای جهان را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:
فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان عاملی جهت رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی: در این گروه کشورهایی هستند که با اعتقاد به ویژگیهای صنعت فاوا به گسترش کاربرد این فناوری در جامعه به منظور بهبود موقعیت رقابت در عرصه اقتصاد جهانی، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و معرفی فرهنگشان توجه کرده‌اند.
صنعت ICT به عنوان یک بخش تولیدی: در این گروه کشورهایی قرار می‌گیرند که به توسعه بخش ICT و افزایش ظرفیتهای تولیدی و تقویت صنایع مرتبط با این فناوری از قبیل نرم‌افزار، نرم‌افزارهای تلفن همراه، بازیهای رایانه‌ای، سخت‌افزار، تجهیزات مخابراتی و ماهواره‌ای و نیز خدماتی که با محوریت ICT ارائه می‌شوند، همت گمارده‌اند. این گروه از کشورها با اتخاذ این رویکرد و توسعه مشارکت سایر کشورها و سرمایه‌گذاری شرکتهای معتبر جهانی، فضای مناسبی برای اجرای برنامه‌های ICT به وجود آورده، علاوه برافزایش ظرفیت ملی و بازار داخلی فاوا نسبت حضور در بازارهای جهانی برای صادرات محصولات و خدماتشان اقدام کرده‌اند.
این نکته حائز اهمیت است که کشورهای توسعه یافته به نحو گسترده‌ای از فناوریICT، دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک بهره می‌گیرند. همچنین صنعت ICT نمونه‌ای عینی از فرصتهای اقتصادی برای کشورهای درحالی‌که توسعه است، درصورتی که در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته استفاده بهینه‌ای از این فناوری به چشم نمی‌خورد.
نقشه راه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات
به‌منظور جلوگیری از فقر اطلاعاتی و فقر ارتباطی و در راستای پیشرفت و توسعه صنعت ICT کشور همگام با جامعه جهانی می‌بایست برنامه‌ای بلند مدت برای رفع موانع و مشکلات و تسهیل فرایندهای تولید، صادرات و واردات مرتبط با صنعت فاوای کشور جهت تحقق جامعه دانش‌محور و اقتصاد دانش‌بنیان تدوین شود که موضوعاتی اساسی را دربر بگیرد که به تعدادی از این موضوعات اشاره می‌شود:
تنظیم قوانین و مقررات مورد نیاز برای رشد و توسعه صنعت ICT و کاربری‌های گوناگون آن
حذف قوانین و مقررات زائد که از رشد و توسعه این صنعت جلوگیری می‌کند
حذف دستگاههای موازی و متولی دولتی در صنعت فاوا به منظور حذف تصمیم‌گیریهای متعدد و چابک‌سازی دولت در این بخش
آموزش نیروی انسانی متخصص و توانمند جهت اجرای برنامه‌های تدوین شده
توسعه زیرساخت‌ها، ارتباطات و تجهیزات موردنیاز جهت افزایش میزان دسترسی جامعه به اینترنت و شبکه ملی اطلاعات
افزایش سطح آگاهی تصمیم‌گیران، تصمیم‌سازان و مدیران در خصوص تأثیر، اهمیت و جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و همچنین تولید، تجارت، اشتغال و فقرزدایی در سالهای آینده از یک‌سو و تأثیر منفی عدم مشارکت در روند گسترش جهانی ICT بر رشد و توسعه کشور از سوی دیگر می‌تواند مهمترین گام بر اجرای دقیق برنامه‌ریزی توسعه‌ای این بخش باشد.
کاربرد فناوری ICT به عنوان موتور قدرتمند برای ایجاد تحرک در بخش تجارت و اقتصاد به مفهوم درمان فوری نارسایی‌ها و مشکلات اقتصادی کشور نیست ولی استفاده گسترده از این فناوری، بخشهای تولیدی را قادر می‌سازد تا به نحو کارآمدتری فعالیت نمایند. همچنین توجه به این مطلب ضروری است که تأکید بر استفاده از ICT، موجب کاهش منابع سایر بخش‌ها نخواهد شد، بلکه موجب می‌شود، کشورها با ابزار قدرتمندی برای دستیابی به هدف‌های میان مدت و بلند مدت توسعه‌ای تجهیز شود.
