وقتی پوشک بچه در کشور به یک موضوع رسانهای تبدیل شده و حتی مسوولان هم از این معضل انتقاد میکنند، شاید حرف زدن از کمبود و نبود گوشی موبایل و کامپیوتر کمی طنز به نظر برسد.به هر حال هرچه سلسلهمراتب نیازهای جامعه به طبقات پایین «هرم مازلو» نزدیکتر میشود، حرف زدن راجعبه مسایل بالای آن هرم، شاید اصلا گوش شنوایی نداشته باشد.
اما به هر حال در شرایط موجود این فقط خریداران بازار موبایل و کامپیوتر نیستند که شاید بتوانند بهکل قید خریدهای خود را زده یا آن را به تعویق بیندازند، این وسط حلقه گستردهای از شاغلان بازار موبایل و کامپیوتر شامل واردکنندگان، توزیعکنندگان، فروشندگان و سایر خدمات مرتبط با آنها نیز با کاهش خرید و فروشها باید آماده سرودن غزل خداحافظی از این کسبوکار باشند. کما اینکه آمار سال ۹۶ و ۹۷ نشان میدهد میزان رشد تعطیلی مغازههای عرضه موبایل و کامپیوتر در کشور شتاب بیشتری گرفته است.تا همین چند ماه قبل گوشیهای آیفون جزو گوشیهای گرانقیمت به حساب میآمد، اما با این وجود تقریبا یک روز پس از رونمایی و عرضه این گوشی در آمریکا، در کمال تعجب در تهران شاهد عرضه این گوشیها هم بودیم، یعنی تقریبا سریعتر از هر جای دیگر در دنیا.
البته این سبک گوشیها در روزهای اول عرضه قیمت بالاتری داشتند و فقط ژنهای خوب این گوشیها را میخریدند، اما کمی بعد که قیمتها افت میکرد، میشد این گوشیها را دست اقشار مختلف جامعه هم دید و برخی افرادی که توانایی خرید آنها را نداشتند، با جمع کردن پولشان میتوانستند یک گوشی گرانقیمت چهار میلیون تومانی بخرند.اما اکنون با همین پول (چهار میلیون تومان) میتوان یک گوشی پایینرده و شاید برخی مدلهای میانرده از برندهای کمتر شناختهشده و نهچندان خوشاقبال بازار را خرید که تا دیروز کسی اصلا نگاهشان هم نمیکرد. حالا با نرخ فعلی دلار خرید گوشیهای لاکچری، ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومانی برای خواهانش آب میخورد.در این میان قیمت لپتاپ هم سر به فلک کشیده و برخی حتی جرات نگاه کردن به فهرست قیمت آنها را هم ندارند.
طبعا افزایش قیمتها موجب تغییر رفتارهای کاملا محسوس در میان خریداران ایرانی شده است. برخی از کاربران موبایلهای هوشمند که فقط به خاطر اینکه از گوشی قبلی «خسته» شده بودند، سالی دو یا سه گوشی عوض میکردند، حالا نهتنها خستگی از گوشی باعث نمیشود گوشی خود را عوض کند، بلکه حتی بسیاری رو به استفاده از قابهای گوشی ضدضربه برای محافظت از گوشیهایشان آوردهاند. درواقع باتوجه به افزایش ناگهانی قیمت موبایل، مراقبت از گوشیها بیشتر شده و البته مردم با این قیمتها توان خرید گوشیهای بهروز و با برندهای شناختهشده را ندارند. درمجموع باتوجه به شرایط فعلی به نظر میرسد گوشیهای پنج برند اصلی دنیای موبایل از این پس با کاهش حجم فروش روبهرو شوند و از سوی دیگر گوشیهای پایینرده و میانرده برندهای کوچکتر و حتی ناشناخته به بازار کشور راه پیدا کنند.کما اینکه در حال حاضر برندهای عجیب و غریبی در بازار موبایل دیده میشود که تا پیش از این هیچگاه اسم آنها نیز به گوش نخورده بود و بهعبارتی اصلا مشخص نیست دارای استانداردهای موسوم SAR از سازمان رگولاتوری ایران هستند یا نه؟
اکنون در بازار با افزایش قیمت ناشی از کمبود عرضه مواجهیم. واردات که از ابتدای سال با ارز رسمی ۴۲۰۰ تومانی انجام میشد، اکنون چندین برابر شده است؛ یعنی قیمتها چند برابر شده ولی باید توجه داشت درآمد دانشجو، محصل و کارمندی که به لپتاپ و گوشی تلفن همراه، تبلت، هارد و غیره نیاز دارد در این مدت دوبرابر نشده است. بنابراین این افراد به اجناس دستدوم جذب میشوند یا تعمیر تجهیزات قدیمی را در اولویت قرار میدهند و در این میان واردکننده که با دشواریهای فراوان تجهیزات IT را وارد کشور میکند .هم نمیتواند کالاهای خود را به فروش برساند.از آثار مخرب گرانی کالا و تجهیزات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغالزایی می توان به ایجاد مشکل در بسیاری از کسبوکارها مبتنی بر IT اشاره کرد. برای مثال به دیتاسنتر، سرور، هارددیسک و غیره احتیاج دارند و درصورتیکه این اقلام بهسختی و طی فرایند طولانی وارد کشور شود بسیاری از این کسبوکارها و مشاغل امکان ادامه حیات نخواهند داشت.
از آنجا که بههیچوجه مشخص نیست وضع موجود و فاصله زیاد میان درآمدها و اولویتهای مهمتر مثل نیازهای اساسی مردم با اقلامی همچون موبایل و کامپیوتر تا چه میزان ادامه یافته یا شاید دایمی شود، از این رو میتوان پیشبینی کرد که مشاغل مبتنی برآی تی با صدمات و مشکلات جدیتری مواجه شوند.
برای مثال، برنامهنویسان و اپنویسها هم شاید در آینده با مشکلاتی مواجه شوند. چرا؟ وقتی یک کاربر با مشکل عدم توانایی برای تغییر مدل گوشی خود مواجه باشد، شاید ترجیح دهد برای استفاده طولانیمدتتر از آن قید برخی کاربریهای جانبی گوشی را بزند.این کاربریها میتوانند شامل استفاده از برخی بازیهای کامپیوتری و حتی اپلیکیشنها نیز بشود که قاتل باتری گوشی محسوب شده و موجب استهلاک سریعتر گوشی میشود. فراموش نکنیم که در حال حاضر افراد زیادی در حوزه تحویل کسبوکارهای اینترنتی مشغول به کار بوده و هر روز از صبح تا شب برای مسیریابی جهت گرفتن مسافر و تایید رسید سفر میبایست با گوشی خود کار کنند که همین امر نیز طبیعتا استهلاک گوشیهای آنها را افزایش میدهد و در آیندهای نهچندان دور تامین قطعات یدکی موبایلشان یا خرید به چالشی جدی برای آنها تبدیل میشود.
به هر حال هرچه بیشتر به موضوع دقت شود، احتمال به خطر افتادن مشاغل و فرصتهای شغلی بیشتری تنها در حوزه موبایل به چشم میخورد.در این روزها همه اجناس از پوشک بچه گرفته تا موبایل و کنسولبازی به تبع نرخ ارز با افزایش قیمت مواجه بودهاند و صدالبته که لپتاپ نیز از این قاعده مستثنا نبوده و حتی شاید با شیبی سریعتر افزایش قیمت داشته است.برای مثال، قیمت یکی از لپتاپهای نسبتا معمولی یک برند شناختهشده (HP)، از حدود ۵/۲ میلیون تومان در اواخر سال گذشته به بیش از پنج میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که پیشبینی میشد با از بین رفتن تعرفه لپتاپ قیمتها اندکی کاهش یابد، اما افزایش نرخ ارز این موضوع را به امری محال تبدیل کرده است.
در حال حاضر امیدی به گشایش در زمینه تعدیل قیمت موبایل و لپتاپ در کشور نیست و واردکنندگان نیز یا در این شرایط، جنسی وارد نکردهاند یا در صورت ورود جنس، برنامهای برای عرضه گوشی و لپتاپهای وارداتی در بازار ندارند. به این ترتیب حفظ کامپیوتر و گوشیهای فعلی اولویت اول است که طبیعتا با بالا رفتن عمر این لوازم، استهلاک آنها نیز افزایش مییابد. از آنجا که توقف تولید و عرضه قطعات یدکی گوشیهای قدیمی توسط سازندگان خارجی امری طبیعی و عادی است، لذا به نظر لازم است واردکنندگان لوازم یدکی گوشی برنامهای دقیق برای واردات گسترده لوازم یدکی لپتاپها و موبایلهای رایج و پرکاربرد در کشور داشته باشند تا بتوانند در سالهای آتی نیاز افزایشی کاربران به تامین قطعات یدکی موبایل و لپتاپ را برآورده کنند. و در نهایت اینکه در بههمریختگی بازار احتمالا شاهد خروج بیشتر نمایندگیهای قانونی و فروشندگان خوشنام خواهیم بود که جای آنها را افراد سودجو و متقلبی پرخواهد کرد که با هر ترفندی صرفا به دنبال فروش کالاهای تقلبی، کارکرده، مسروقه و … هستند