دولت الکترونیک یکی از مهمترین عناصر ایجاد شفافیت در امور حکمرانی سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود و و نزدیک ترین راه برای بازیابی اعتماد عمومی خواهد بود چراکه به دنبال دولت الکترونیک مهمترین عامل افزایش سلامت اداری، یعنی نظارت عمومی مردم عملیاتی خواهد شد. در عین حال دولت الکترونیک نقش موثری و سازنده ای در کوچک سازی بدنه دولت دارد که حاصل این موضوع چایک شدن دولت و ارائه خدمات دولتی ارزان تر به مردم می باشد. از مشکلات دیگر دولت در شرایط کنونی وجود فرآیند های غیر ضروری در ارائه خدمت می باشد.نتیجه این فرآیندهای غیر ضروری را می توان در معطلی مردم در سازمان ها و شکایات آنان مشاهده کرد.دولت الکترونیک نقش موثری را در بازتولید فرآیندها و حذف نقاط غیر ضروری ایفا خواهد کرد که قطعا یکی از خروجی های مفید آن در صورت استقرار صحیح ،کمک به توسعه کسب و کارها به دلیل تسهیل در اعطای مجوزها خواهد بود.
عدم وجود برنامه مدون در سال های اخیر مشکلات بسیار زیادی را در این حوزه ایجاد کرده است که با یک نگاه ریشه ای به توسعه دولت الکترونیک در کشور می توان توسعه نامتوازان را به وضوح مشاهده کرد.امروز مراجعه مردم به سایت های مختلف ارائه دهنده خدمت یک معضل بزرگ می باشد.عدم وجود احراز هویت متمرکز برای کلیه خدمات دولت الکترونیک ، فقدان یک پنجره واحد جهت مراجعه شهروندان و دریافت کلیه خدمات از یک درگاه رسمی، از معضلات مهم این بخش می باشد که کمترین مشکل آن تعدد نام کاربری برای خدمات مختلف از هر دستگاهی بوده است و بزرگترین مشکل آن سوء استفاده از تعدد این سایت ها بوده است که آخرین مورد آن هم جعل عنوان سایت یارانه بود که مشکلات زیادی را برای بخشی از جامعه به وجود آورد.در عین حال مشکل دیگر استقرار اشتباه دولت الکترونیک عدم باز تولید و مهندسی مجدد فرآیندهای دولتی و ارائه الکترونیک همان فرآیندهای اشتباه و پر از مشکل گذشته بدون اصلاح بوده است.
از سوی دیگر وجود دفاتر متعدد خدمات دهنده از قبیل دفاتر ICT شهری و روستایی ، پلیس + ۱۰ ، دفاتر تامین اجتماعی و همچنین خدمات غیر رسمی کافی نت ها در این حوزه گواهی دیگر بر عدم وجود برنامه توسعه دولت الکترونیک و توسعه نامتوازن و بخشی آن می باشد.
سردرگمی مردم در روبرو شدن با خدمات دولت الکترونیک سازمان ها و فقدان پاسخگویی سیستماتیک و روشمند در حوزه خدمات پشتیبانی دولت الکترونیک نیز از چالش ها دیگر این حوزه بوده و باعث شده قشر عظیمی از شهروندان که به هردلیلی دانش استفاده از خدمات دولت الکترونیک را ندارند(حتی افراد تحصیل کرده) از نگاه توسعه دهندگان مغفول مانده و در کنار آن بازاری غیر رسمی در ارائه خدمات به مردم ایجاد شود که این بازار می تواند مشکلات دیگری را برای مردم به بار آورد که مهترین آن سوء استفاده برخی از مدارک ارائه شده مردم بوده است.
با توجه به مشکلات مطرح شده به نظر می رسد توجه به برخی نکات می تواند به صورت موثری به استقرار صحیح دولت الکترونیک در کشور کمک نماید که برخی از آن به شرح زیر بیان می گردد:
- ایجاد پنجره واحد و پلت فرم قدرتمند جهت ارائه کلیه خدمات دولتی با استفاده از سیستم های احراز هویت و اعتبار سنجی مرکزی
- حذف نگاه امنیتی برخی وزارتخانه ها به دولت الکترونیک که به دلیل حملات هکری سال های گذشته رخ داده است .
- شناسایی سازمان فناوری اطلاعات به عنوان متولی استقرار دولت الکترونیک با اختیارات فراسازمانی با هدف حذف اسقرار جزیره ای دولت الکترونیک در وزازتخانه های مختلف
- تکمیل نظام آدرس دهی استاندارد که در کشور ما تحت عنوان GNAF شناخته می شود و طبق قانون توسط شرکت ملی پست در حال عملیاتی شدن می باشد. با هدف تکمیل زنجیره احراز هویت و نشانی کاربران دولت الکترونیک جهت افزایش ضریب امنیتی و کاهش سوء استفاده های احتمالی
و سخن پایانی اینکه راه استقرار دولت الکترونیک در کشور ما هموار نیست.این ناهمواری ها بیشتر به دلایل عدم هماهنگی در بدنه اجرایی دولت است و کمی نیز به دلیل ترس برخی از شفافیت حاصل از موضوع. در عین حال عدم مطالبه جدی مردم از دولت نیز شاید یک دیگر از دلایل عدم ورود جدی دولت به این بخش باشد که این مهم نیز می تواند با همت مطبوعات و شبکه های اجتماعی به یک مطالبه جدی تبدیل گردد.چراکه تاخیر روزانه در استقرار دولت الکترونیک با زیان های شدید اقتصادی و اجتماعی همراه خواهد بود که از مهترین آن سفرهای غیر ضروری شهری به خاطر مراجعه حضوری به سازمان ها ، سوخته شدن هزاران لیتر بنزین برای انجام این سفرهای غیر ضروری ، آلودگی هوا ، ترافیک رو به افزایش خودروها ، افزایش فساد اداری به دلیل مراجعه حضوری ارباب رجوع به سازمان ها ، بزرگ شدن بدنه دولت به دلیل نیاز به نیروی انسانی بیشتر جهت ارائه خدمت و گرانتر شدن خدمات ارائه شده از سوی دولت می باشد، که در نهایت منجر به افزایش بودجه جاری کشور جهت پاسخگویی به این حجم از تقاضاهای مردم خواهد شد.
نویسنده : مهدی گمرگی- کارشناس تجارت الکترونیک
