اتمام پروژه جامع توسعه سامانه های هوشمند حمل و نقل شهر اصفهان

آقای یزدان پناه بعنوان مدیر مرکز کنترل ترافیک اصفهان، تعریفی از ITS بفرمایید

سامانه های حمل و نقل هوشمند یا ITS ترکیبی از سخت افزار ؛ نرم افزار و یا به تعبیر جامع تر فناوری اطلاعات و ارتباطات به همراه دانش حمل و نقل و ترافیک است که با استفاده از این ساما نه ها مدیریت و کنترل حمل و نقل در دو بعد جاده های شهری با کیفیت مطلوب میسر می باشد.ذیلا دسته بندی زیر سیستم های ITS جهت اطلاع بیشتر ارائه می گردد:

از چه زمانی موضوع سیستم های حمل و نقل هوشمند در کلان شهرها مطرح شد؟

تاریخچه این موضوع در دنیا به بیش از پنجاه سال پیش بر میگردد که با کمک رایانه های mainframe انجام می شده است و در ایران ابتدا در سال ۱۳۶۹ در اصفهان با طراحی و ساخت یک دستگاه کنترل کننده هوشمند ترافیک توسط جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان و نصب در چهار راه ابوذر ، عباس آباد این موضوع در ایران عملیاتی گردید و سپس در تهران و سایر کلان شهرها تسری پیدا نمود . لازم به ذکر است اولین مرکز مدیریت و کنترل ترافیک در اصفهان در سال ۱۳۷۴ در خیابان آمادگاه راه اندازی گردید و در سال ۱۳۹۲ با ساختاری جدید این مرکز در خیابان طالقانی توسعه قابل توجه ای پیدا نمود.

تاثیر استفاده از ITS در حل چالشهای حمل و نقل چگونه است؟

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می گردد ، ITS با ورود به چهار دسته زیر نقش بی بدیلی در مدیریت و حل چالش های حمل و نقل ایفا می نماید:
۱- سامانه های مدیریت شریان های اصلی ( خیابان های شهری اصلی)
۲- سامان های مدیریت آزاد راه ها
۳- سامانه های جابجائی مسافر
۴- سامانه های مدیریت سوانح
که در هر دسته با انجام عملیاتی شامل نظارت ، کنترل ، اطلاع رسانی و اعمال قانون به صورت مکانیزه باعث کاهش چالش های مذکور می گردد.

وضعیت ایران در بهره وری از ITS چگونه است؟

در ایران نیز در دو حوزه برون شهری و درون شهری به این موضوع پرداخته شده که نمود چشمگیر ان در سال های اخیر خصوصا با نصب سامانه های ثبت تخلف ( محدوده های ترافیکی ، سرعت ، عبور از چراغ قرمز و … ) نمود بیشتری پیدا نموده است .
لازم به ذکر است در شهرها اولین گام در این خصوص نصب کنترلرهای الکترونیکی چراغ های راهنمائی تقاط ها ، و بعدا هوشمند و سپس هوشمند تحت شبکه بوده که با نصب دوربین های نظارتی و تابلوهای متغیر خبری و حسگر ها و آشکار سازها و آمار بردارها این کار توسعه پیدا نموده است .
در حال حاضر در ایران استفاده از داده های بسیار زیاد ترافیکی موجود در مراکز کنترل ترافیک برای تحلیل و ارائه راهکارهای مناسب ( تصمیم سازی ) با استفاده از داده کاوی موضوعی است که جای کار فراوان داشته و به نوعی تا کنون بهائ کمی به آن داده شده است .

وضعیت استان اصفهان در استفاده از سیستم های حمل و نقل هوشمند به چه صورت است؟

استان اصفهان دارای رتبه بالائی در این زمینه بوده و جزء استان های پیشگام در این زمینه می باشد و همانطور که شهروندان مشاهده می نمایند در یکی ، دو سال گذشته خصوصا در شهر اصفهان شاهد نصب و بهره برداری سامانه های متعدد ثبت تخلفات و دوربین های نظارتی و آماربردار هستیم و در سال جاری به حول و قوه الهی چند برابر سال قبل محصولات ITS در شهر اصفهان نصب و راه اندازی خواهند گردید .

در پیاده سازی این فناوری کدام بخش پیشرو است؟(خصوصی یا دولتی)

بخش دولتی و یا بهتر بگوئیم بخش حاکمیتی ( با توجه به اینکه شهرداری ها دولتی نبوده و سازمان های عمومی غیر دولتی و به تعبیر دیگر حاکمیتی محسوب می شوند ) عمدتا نقش نیاز سنجی ، آسیب شناسی ، طراحی و نظارت بر اجرا را مستقیما به عهده دارند و اجرای طرح های توسعه خود را به بخش خصوصی واگذار می نمایند ، لذا در قسمت اول دولت یا حاکمیت پیشگام بوده و در پیاده سازی بخش خصوصی .

از چه فناوری‌های سیستمهای هوشمند حمل و نقل استفاده شده است؟

در اصفهان هم اکنون بسیاری از فناوری های مرتبط با سامانه های حمل و نقل هوشمند استفاده می شود که تعدادی از انها به استحضار می رسد:
دوربین های پیشرفته نظارت تصویری به همراه قویترین نرم افزار های مدیریت تصاویر و همچنین نمایشگر های حرفه ای تصاویر و سامانه های پیشرفته ذخیره ساز در مرکز کنترل ترافیک ، سامانه های ثبت تخلف سرعت ( به سه روش راداری ، پردازش تصویر و ترکیبی ، عبور از چراغ قرمز ، توقف روی خطوط عابر ، سامانه محدوده ترافیک ( زوج و فرد ) ، فناوری های ارتباطی اعم از فیبر و بی سیم ، پیشرفته ترین سامانه کنترلر چراغ های راهنمائی در جهان و ….

از نقش سیستم حمل و نقل هوشمند در یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌ونقل بفرمایید

مختصرا عرض میکنم در عصر حاضر با تراکم جمعیت و ترافیک روز افزون و پیچیدگیهای موجود و تعدد سامانه های متعدد ، در صورت عدم استفاده از سامانه های هوشمند حمل و نقل ، مدیریت یکپارچه ترافیک بیشتر یک شبیه شوخی تلخ است که به مرور با افزایش بهره برداری مناسب از این گونه سامانه ها این تلخی در حال بر طرف شدن است.

آیا طرح استراتژیک ITS در سطح ملی ایجاد شده است؟

طرح راهبردی ITS در سطح ملی توسط وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۳۸۹ تهیه شده که رویکرد آن عمدتا برون شهری بوده و در خصوص کاربردهای شهری بدون اخذ بازخورد های مناسب و کافی مطالبی ارائه شده که عملا به عنوان یک مرجع برای شهرها غیر قابل استفاده است .ضمنا پژوهشکده حمل‌ونقل و سیستم‌های هوشمند دانشگاه صنعتی امیرکبیر با هدف ایجاد حمل‌ونقل سبز و حمل‌ونقل ایمن در قالب طرح کلان ملی مطالعه و طراحی سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند درون‌شهری و برون‌شهری فاز صفر طرح را به اتمام رسانیده‌است.

بحث تامین نیازمندی‌های مخابراتی ITS از پرچالش‌ترین مباحث ITS است که بار مضاعف مالی در راه‌اندازی بسیاری از پروژه‌های ITS معلول فقدان بستر مخابراتی مورد نیاز پروژه است. آیا در اصفهان بستر مخابراتی اختصاصی فیبرنوری دارید یا از خدمات شرکت مخابرات استفاده میشود؟

در این خصوص با توجه به نیاز به پهنای باند بالا خصوصا در انتقال داده های تصویری زیر ساخت مناسب و امن فیبر نوری می باشد که با توجه به داشتن موجود بودن شبکه اختصاصی فیبر نوری در شهرداری اصفهان عمدتا از این امکان برای ارتباطات مورد نیاز تجهیزات ITS با مرکز مدیریت و کنترل ترافیک و یا مرکز داده شهرداری استفاده میشود و در مکان هائی که شبکه فیبر موجود نباشد از ارتباطات بی سیم برای این منظور استفاده می شود.
در خصوص استفاده از خدمات ارتباطی شرکت های خصوصی در حوزه بی سیم ، تعاملات متعددی با شرکت های دارای مجوز تامین ارتباطات بی سیم ( وایمکس و وای فای ) انجام شده که به علت ماهیت داده های و کیفیت تصاویر مورد نظر ، مشکلات فنی قابلیت های قابل عرضه توسط آن شرکت ها تاکنون در خصوص انتقال تصاویر دوربین های نظارتی نتیجه ای حاصل نشده است ولی در خصوص سامانه های ثبت تخلف از سال گذشته فعالیت هائی آغاز گردیده است که عمدتا مربوط با اپراتورهای تلفن های همراه بوده است .

از ویژگی هم‌افزایی (Synergic) سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند بگویید. به‌عنوان مثال از اطلاعات سیستم اخذ الکترونیکی عوارض (ETC) می‌توان برای مدیریت ترافیک استفاده کرد. از اطلاعات سیستم مدیریت ناوگان اتوبوسرانی می‌توان برای سنجش زمان سفر در مسیرهای مختلف و نیز هدایت ‌رانندگان به مسیرهای مناسب‌تر استفاده کرد

در این خصوص متاسفانه فعالیت چشمگیری انجام نشده است که عمدتا به عدم تکمیل نصب و راه اندازی سامانه هائی از قبیل AVL و یا سامانه هوشمند تاکسی بر میگردد ،ضمن اینکه در حال حاضر به علت تمرکز بر تکمیل نصب و راه اندازی سامانه های ITS مورد نیاز در سطح شهر ، عملا ساختار جاری برای پرداختن به این موضوع در این مقطع زمانی جوابگو نمی باشد.ضمنا جدیدا تعاملات بسیار خوبی با دانشگاه های معتبر اصفهان در خصوص انجام مطالعات لازم برای استفاده افزایش بهره برداری از پتانسیل های موجود آغاز شده است که ان شا ا… در سال جاری به نتایج ملموسی خواهد رسید.

آقای یزدان پناه از برنامه های پیش رو در این خصوص بفرمایید.

از مهم ترین موضوعات در پیش رو اتمام پروژه تدوین طرح جامع توسعه سامانه های هوشمند حمل و نقل شهر اصفهان است که توسط مشاور در حال انجام است.
ضمنا با توجه به توسعه زیاد انجام گرفته و در حال انجام در خصوص نصب و اجرای سامانه های ITS در شهر اصفهان و اهمیت روز افزون این موضوع و همچنین رسیدن به استانداردهای لازم ، در حال طراحی مکان جدید مرکز مدیریت و کنترل ترافیک شهرداری اصفهان در مکانی مناسب توسط مشاور هستیم .
از طرف دیگر بحث ایجاد ساختار اداری ، مدیریتی مناسب جهت مدیریت حمل و نقل و ترافیک از دیگر موضوعات در پیش رو بوده که امیدوارم با حمایت های مراجع مربوطه هر چه سریعتر انجام شود

اگر موضوعاتی قابل ذکر جهت تکمیل این مصاحبه وجود دارد اعلام بفرمایید

مهم ترین موضوعی که در این میان لازم است به آن پرداخته شود ، مباحث مرتبط با فرهنگ ترافیکی است که متاسفانه در ایران شاهد یکی از بدترین فرهنگ های ترافیکی در جهان هستیم و امار تلفات سالیانه ترافیکی که باز هم متاسفانه بر اساس آمار ، اصفهان سرآمد شهرهای کشور در این زمینه می باشد ، دال بر این موضوع است که برای اصلاح اساسی آن باید چاره های اندیشید .
اگر چه برای توفیق در حل این مشکل احتیاج به داشتن برنامه های کوتاه مدت ، میان مدت و دراز مدت راهبردی در سطوح مختلف جامعه و اجرای آنها به شیوه صحیح و سریع می باشد ولی نقش تک تک مردم در حل این مشکل غیر قابل انکار است و خواهش بنده اول از نفس خود و سپس از همه عزیزان توجه سزاوار به قوانین و استانداردهای ترافیکی و حقوق همدیگر است .