فیلترینگ تلگرام اگرچه برای مردم ناخوشایند بود و آنها را برای دسترسی به تلگرام به زحمت انداخت اما بازار فیلترشکن‌ها را سکه کرد، آن هم نه فقط فیلترشکن‌های رایگانی که امروز هستند و فردا نیستند بلکه بازار فروشندگان فیلترشکن را داغ کرد؛ آن‌طور که بعضا به طنز گفته شد:** «تعداد شغلی که فیلتر تلگرام ایجاد کرده، خود تلگرام ایجاد نکرده بود. و حالا صحبت از آخرین شبکه ی اجتماعی خارجی فعال در ایران است که زیر تیغ فیلترینگ برود بدلایل واهی
صورت مساله کاملا روشن است و از بچه ۱۰ ساله گرفته تا فردی ۷۰ ساله با تایپ سه کلمه “خرید فیلترشکن” در گوگل با انبوهی از سایت‌هایی مواجه می‌شوند که در ازای دریافت مبلغی حدود ۶ هزار تومان، فیلترشکن‌هایی در اختیارتان قرار می‌گذارند که به سادگی و سهولت کار می‌کند و فیلتر هم نشده‌اند و در نهایت برخوردی که با آنها صورت می‌گیرد این است که فیلتر می‌شوند، اما مسوولان اینگونه سایت‌ها به اسم شرکت‌های مختلف و یا حتی با نام حقیقی خود همچنان به فروش فیلترشکن اقدام می‌کنند.
رشد هزار درصدی فروش فیلترشکن
خبر رشد هزار درصدی فروش فیلترشکن حتی اگر در تیتر اشاره‌ای به روسیه نشده باشد برای ما ایرانی‌ها بسیار آشنا و قابل باور است و حتی شاید به راحتی بتوان به جای روسیه نام ایران را در کنار این آمار گذاشت. گرچه در کشور ما هنوز آماری از بازار خرید و فروش فیلترشکن بیرون نیامده اما تجربه کشور روسیه که بعد از فیلترینگ تلگرام، کاربران رفتاری مشابه رفتار ایرانیان نشان دادند حاکی از آن است که فروش اپلیکیشن‌های وی‌پی‌ان و فیلترشکن پس از فیلترینگ تلگرام در این کشور، هزار درصد رشد و افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که کاربران در سنین مختلف همگی چندین اپلیکیشن فیلترشکن در گوشی هوشمند خود دانلود و نصب کرده‌اند.
گرچه قانون جرایم رایانه‌ای تکلیف خرید و فروش وی‌پی‌ان را روشن کرده اما با جستجو در گوگل با انبوهی از سایت‌ها مواجه می‌شویم که به راحتی فروش وی‌پی‌ان را انجام می‌دهند.
کار غیرقانونی و پرداخت در بستر امن!
**موضوع زمانی جالب می‌شود که با کلیک روی گزینه خرید این معامله غیرقانونی به‌راحتی به سایت شاپرک و درگاه یک بانک هدایت می‌شوید تا پول در بستری امن! به حساب فروشنده فیلترشکن واریز شود و شاید اگر PSPها (ارایه‌دهندگان درگاه‌های بانکی) سری به مشتریان خود بزنند، می‌توانند آمار کامل و دقیق از اقتصاد فیلترشکن‌ها ارایه دهند!**
این روال‌ها اما در کشور ما ناشناخته و عجیب نیست. در مورد سایت‌های شرط‌بندی و قمار هم این رویه پابرجاست و درگاه‌های بانکی با توجیهات و بهانه‌های مختلف در اختیار متخلفان قرار دارد.
موضوع زیان مالی و امنیتی فیلترشکن‌ها به کشور هم، نه سوژه اصلی این گزارش است، نه اصولا موضوع جدیدی است و نه ظاهرا برای عموم مردم اهمیت دارد؛ ایرانی‌ها به تخلفات مشهود عادت کرده‌اند.
آیا این بازار مافیا دارد؟
اکنون اما پرسش اصلی اینجاست که آیا بازار علنی و مطمئن فروش فیلترشکن، مافیا دارد؟ سوالی که در سال‌های قبل هم مطرح شد اما هنوز معمای حل‌نشده باقی مانده است.
**پرسش در خصوص وجود مافیا از آنجا ناشی می‌شود که طبق معمول سایت‌های عرضه فیلترشکن‌های پولی برقرار هستند، درگاه بانکی دارند و اتفاقا از نمونه‌های رایگان به مراتب بهتر و سریع‌تر کار می‌کنند و هیچ مانعی هم بر سر کار خود نمی‌بینند و در این یک دهه‌ای که کارشان رونق داشته هیچ وقت تهدید جدی نشده‌اند و اراده‌ای برای برخورد با آنها وجود نداشته است. **
از سوی دیگر کار انسداد فیلترشکن‌ها نیز از دی‌ماه و به گفته وزیر ارتباطات در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفته است که همین موضوع بسیاری از کاربران را به سمت خرید فیلترشکن‌های پولی و سریع هدایت کرده است.
کنایه‌ای رسمی و معنادار از یک دولتمرد
در کنار کاربران فضای مجازی که به کنایه از مافیای فروش اینترنت و بازار داغی که معلوم نیست سودش به جیب چه کسانی می‌رود، سخن می‌گویند، حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رییس‌جمهور هم هفته گذشته در کانال تلگرامی خود جمله‌ای نوشت تا این پرسش‌ها تقویت شود که آیا بازار فیلترشکن ایران مافیا دارد؟
**وی در کانال خود نوشت: “هم انحصار پیام‌رسان خوب نیست هم بازار انحصاری وی‌پی‌ان.” این که ماجرای این حرف مشاور رییس جمهور چیست و خطابش کیست، عوام از آن بی اطلاع هستند. **البته ناگفته نماند که در ادامه این کنایه معنادار هیچ صدایی هم از هیچ مرجع و نهادی برای تایید یا تکذیب درنیامد تا روشن شود سرنخ ماجرا در کجاست.
اقداماتی که بی‌نتیجه است
سوی دیگر ماجرای فیلترشکن‌ها ماجرای برخورد با فیلترشکن‌ها است که در روزهای اخیر شاهد بودیم. موضوع برخورد با فیلترشکن‌ها حاشیه‌های داغی برای وزیر ارتباطات ایجاد کرد اما وقتی توضیحات وزیر را شنیدیم موضوع دیگری روشن شد که در سطرهای بالاتر به آن اشاره کردیم؛ اینکه دستور فیلتر فیلترشکن‌ها از دی‌ماه صادر شده بود اما این بازار گرم گویا بنای تعطیلی ندارد. آذری‌جهرمی که به مقاومت کاربران شبکه‌های اجتماعی در برابر فیلترینگ تلگرام اشاره می‌کرد، گفت: اقدام جدیدی در خصوص انسداد فیلترشکن‌ها آغاز نشده است، بلکه آنچه که انجام می‌شود همان مجموعه اقداماتی است که از دی‌ماه سال قبل و بنابر ایجاد شرایط جدید آغاز شده بود.
وزیر ارتباطات البته گفت که مقابله با فیلترشکن‌ها کار ساده‌ای نیست؛ چرا که هم تنوع زیادی در این فیلترشکن‌ها وجود دارد و هم تعداد آنها بسیار زیاد است و مکانیزم‌هایی که به کار می‌برند نیز به شدت پیچیده است.
فیلتر کردن وی‌پی‌ان‌ها ساده یا سخت؟
در سوی دیگر ماجرا اما یک مقام قضایی می‌گوید اراده کنیم فیلترشکن‌ها را از کار می‌اندازیم. عبدالصمد خرم‌آبادی می‌گوید: **نظام جمهوری اسلامی هر زمان اراده کند فیلترشکن‌ها را به‌طور کامل مسدود خواهد کرد. توانایی فنی نخبگان سایبری نیروهای امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران فوق تصور است و هنوز از توانایی این نیروها برای مبارزه با فیلترشکن‌ها استفاده نشده است.**
ناگفته نماند که یکی از مصادیق ۶۶گانه فیلترینگ محتوای مجرمانه که در کارگروه تعیین مصادیق مطرح شده است، ترویج شیوه‌های دور زدن فیلترینگ است، اگر یک سایتی نسبت به خرید و فروش VPN اقدام کند، به عنوان مصادیق مجرمانه محسوب می‌شود و دادستانی کل کشور و مراجعی که در این حوزه فعال هستند، وظیفه دارند که این سایت‌ها را شناسایی و اعمال مقررات کرده و آنها را مسدود کنند.
هشدارهای پلیس فتا هم درباره خرید و فروش فیلترشکن‌ها بیش از آنکه حاوی برخورد انتظامی و قضایی با فروشندگان وی‌پی‌ان باشد از جنس هشدارهای امنیتی درباره بحث امنیت فیلترشکن‌ها و چالش‌هایی است که پنهان ماندن در فضای مجازی می‌تواند به دنبال داشته باشد و صرفا تاکید دارد که استفاده از IPهای پنهان، vpn و فیلترشکن مشکلات زیادی را برای ردیابی جرم در دنیا به وجود می‌آورد.
اینکه چرا هنوز از توانایی فیلترکردن فیلترشکن‌ها استفاده نشده البته خود جای سوال است چرا که وی‌پی‌ان‌ها نام‌آشناهای کاربران ایرانی هستند که در این سال‌ها فیلترینگ را تجربه کرده‌اند و راه خروج از آن را هم به خوبی می‌دانند و اینکه کاربران پس از فیلترینگ یک سایت یا شبکه اجتماعی به سراغ فیلترشکن بروند امری طبیعی و پیش‌بینی شده است و تنها کسب و کار وی‌پی‌ان‌هاست که در جریان هر فیلتری رونق می‌گیرد.
یک آمار غیر رسمی قابل توجه
آماری که در این مورد یکی از کاربران توییتر می‌دهد، جالب توجه است: **تنها برای نمونه، یکی از سایت‌های فارسی‌زبان فروش فیلترشکن که اکانت‌های یک‌ماهه خود را هفت هزار تومان و اکانت‌های یک‌ساله خود را ۵۱ هزار تومان می‌فروشد، از دی‌ماه سال گذشته تا امروز ۶۰۰ هزار پله در جدول پربازدیدترین سایت‌های جهان رشد کرده است. **
در یک نتیجه‌گیری منطقی و عقلانی نتیجه معکوس فیلترینگ سوق دادن پول کاربران به جیب کسانی است که در تجارت فیلترشکن دست دارند و یا به تعبیر مشاور رییس جمهور در «اقتصاد سیاسی فیلترینگ» دخیل هستند و شبهه وجود مافیا از همین جا می‌آید. در سال‌های گذشته شاهد بودیم که دولت هم نسبت به این بازار پرسود بی توجه نبوده و به همین دلیل موضوع وی‌پی‌ان ملی را مطرح کرد تا دستی در این بازار داشته باشد اما مساله کم‌کم رو به فراموشی سپرده شد و دولت به دلیل آنچه مسایل فنی مطرح شد نتوانست وارد این بازار شود.
این که پس چرا فیلترشکن‌های رایگان تقریبا کار می‌کنند و فیلترشکن‌های پولی به راحتی کار می‌کنند و چرا عوامل اصلی به راحتی شناسایی و به مردم معرفی نمی‌شوند، مافیای فیلترشکن در کشور کیست و چرا کل فیلترشکن‌ها از کار نمی‌افتد و هزار و یک سوال دیگر همه ذهن‌ها را به این گزینه متمرکز می‌کند که آیا وقت پذیرفتن وجود مافیای بازار فیلترشکن در ایران رسیده است؟ مافیایی که ظاهرا برخی آن را می‌شناسند و برخی نه.
