تفاوت نسل ۳ و ۴ موبایل ایران با دنیا

بعد از عقب‌ماندگی ارایه نسل‌های پیشرفته موبایلی در کشور که به شکل خودخواسته و برای حمایت از اپراتور دولتی رایتل، از سوی رگولاتورهای دولت گذشته و فعلی اتخاذ شد، به هر تقدیر و با شکست تعهدات پیش‌بینی‌شده برای رایتل، از سال گذشته و با تاخیر طولانی از منطقه و جهان، اجازه ورود نسل ۳ و ۴ موبایل به اپراتورهای اصلی کشور داده شد. به این ترتیب کمتر از یک سال است که رقابت اصلی برای ارایه این خدمات در کشور آغاز شده که در گزارش حاضر به برخی از این موارد پرداخته‌ایم.

بنابر اعلام مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، در ایران ۱۳۳۱شهر وجود دارد که از این تعداد ایرانسل وعده داده تا پایان امسال۵۰۰ شهر را با فناوری نسل سوم موبایل پوشش ‌دهد. این یعنی اپراتور دوم در صورت تحقق کامل و واقعی وعده‌اش تا پایان امسال علی‌رغم تبلیغات گسترده‌ درباره فناوری نسل سوم موبایل تنها در ۳۷درصد شهرهای کشور این فناوری را ارایه خواهد داد.

در مورد وضعیت دهستان‌های ایران اوضاع به مراتب نامناسب‌تر است. ایرانسل از مجموع ۲۵۱۲دهستان کشور فقط برای ایجاد اینترنت همراه باندپهن در ۲۵۰دهستان تا پایان امسال برنامه دارد. این یعنی ایرانسل تنها ۹ونیم درصد دهستان‌های کشور را تا پایان امسال پوشش خواهد داد و بیش از ۹۰درصد دهستان‌های کشور که البته اکثریت قریب به اتفاق آنها هم از اینترنت کابلی بی‌بهره‌اند، از خدمات باندپهن همراه ایرانسل محروم خواهند بود.

البته در خصوص پوشش جاده‌ای نسل سوم موبایل هم ایرانسل تاکنون برنامه مشخصی را اعلام نکرده است.

در مورد همراه اول هم اوضاع پوشش نسل سوم موبایل با مشکلاتی همراه است. این اپراتور تاکنون چیزی حدود ۱۰۰شهر را در کشور تحت پوشش دارد. این یعنی همراه اول تقریبا از ۱۳درصد شهرهای کشور با فناوری نسل سوم موبایل پشتیبانی می‌کند.

البته صاحب‌نظران حوزه آ‌ی‌تی در خصوص علت کندی همراه اول در توسعه نسل سوم موبایل چند دلیل عمده را ذکر می‌کنند و در واقع با توجه به این دلایل می‌شود از این بابت به اپراتور اول تا حدودی حق داد.

از جمله عوامل کندی همراه اول که صاحب‌نظران نام می‌برند، می‌توان به گستردگی بیش از حد شبکه این اپراتور نسبت به سایر اپراتورها و اعطای دیرتر مجوز نسل سوم و چهارم موبایل توسط رگولاتوری به این اپراتور اشاره کرد. حجم بالای مشترکان موبایل کشور که بالغ بر ۹۵ درصد مسوولان کشوری را نیز شامل می‌شود، عامل دیگری در خصوص لزوم حرکت محتاطانه و آهسته در ایجاد تغییرات در شبکه همراه‌اول است. در نهایت این که وزارت ارتباطات در حال حاضر با شرکت مخابرات و همراه‌اول اختلافاتی دارد که این موضوع نیز موجب کندی در همکاری و ارایه برخی مجوزها شده است.

در خصوص اپراتور سوم هم از آنجایی که تعداد مشترکان آن بسیار ناچیز است و همچنین در خصوص چگونگی پوشش و تعداد مشترکان آن آمارها چندان شفاف نیستند، امکان بررسی وضعیت رایتل وجود ندارد.

لذا با توجه به این وضع اگر قرار باشد اپراتورها با همین روند به توسعه نسل سوم موبایل ادامه دهند نباید امید داشته باشیم که به این زودی‌ها تمام نقاط کشور و به ویژه مناطق محروم از این فناوری برخوردار شوند. اگرچه این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت که از نظر اقتصادی صرفه همواره با ارایه خدمات در نقاط پر استفاده و سپس حرکت به سمت نقاط دیگر است. لذا دولت می‌تواند نقش تشویقی و تسهیل‌کننده در این امر ایفا کند.

اما فارغ از مسایل و مشکلاتی که گفته شد، باید ببینیم نسل سه و چهاری که در ایران ارایه می‌شود چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با نمونه‌های خارجی آن دارد تا بتوانیم حد و اندازه‌های واقعی نسل‌های جدید موبایل در کشور را بسنجیم.

بدون شک قابلیت‌هایی که نسل سوم موبایل بر نسل دوم افزود بسیار شگرف و تاثیرگذار هستند یعنی اگر نسل دوم را همچون کودک نوپایی بدانیم که در حال تجربه اولین گام‌های خود است، فناوری نسل سوم مثل “یوسین بولت” قهرمان المپیک دو و میدانی است.

حداکثر سرعتی داده‌ای که می‌توان به صورت اسمی از شبکه‌های نسل سوم در محیط آزمایشگاهی بدست آورد سرعت ۱۴ مگابیت بر ثانیه دانلود است.

اما نتایج یک تست مستقل که روی سرعت اینترنت نسل سوم موبایل در ایران روی اپراتورهای مختلف صورت گرفته، مشخص کرده است که میانگین سرعت فعلی اینترنت ارایه شده از سوی اپراتورها کمتر از ۲ مگابیت بر ثانیه است.

جالب است بدانید این درحالی است که برای نمونه در حال حاضر در انگلستان نسل سوم با سرعت دانلود ۱/۶ مگابیت و در ترکیه بین ۷ تا ۱۰ مگابیت ارایه می‌شود که در نتیجه می‌توان گفت سرعت اینترنت نسل سوم در ایران بسیار متفاوت و پایین‌تر از آمارهای جهانی است.

البته با توجه به نوپا بودن ارایه این خدمات در کشور در حال حاضر برخی کاربران در نقاط مختلف به لحاظ کیفی با قطع و وصل‌های پیاپی و نوسان سرعت مواجه بوده و مشکلاتی را عنوان می‌کنند.

در نسل ۴ اگرچه خدمات قابل ارایه، تفاوت چندانی با نسل قبلی ندارد اما در این نسل سرعت دچار تحول گسترده‌ای در قیاس با نسل سوم شده است. در نسل ۴ برای ارتباطات سیار (ارتباط در حال حرکت) مانند استفاده در قطار یا خودرو حداکثر سرعت ۱۰۰ مگابیت در ثانیه و برای ارتباطات نسبتا ثابت و بدون جابه‌جایی مانند کاربران پیاده‌رو یا ساکن تا یک گیگابیت در ثانیه نیز امکان ارایه خدمت وجود دارد.

در خصوص نسل چهارم موبایل در ایران نیز باید گفت اگرچه مدیرعامل اپراتور دوم در مراسم رونمایی از نسل چهارم موبایل مدعی شده که سرعت این فناوری در کشور بین ۱۰تا۴۰ مگابیت در هر ثانیه است اما این اپراتور در لیست قیمت‌هایی که ارایه کرده فعلا هیچ تضمینی برای سرعت‌ها به مشتریان خود نداده است.

نمایش تصویری ویدیو و کنفرانس دو مورد از امکانات جالب توجه نسل‌های سوم و چهارم موبایل است به کمک این فناوری‌ها چند کاربر به‌طور همزمان می‌توانند با یکدیگر ارتباط تصویری برقرار کنند. البته قابلیت‌های نسل سوم موبایل در جهان به همینجا محدود نمی‌شود و انتقال پیام‌های چندرسانه‌ای و امکان چت روی تلفن همراه برخی دیگر از امکانات قابل توجه نسل سوم و چهارم در دنیا هستند که متاسفانه بیشتر این قابلیت‌ها مثل امکان تماس تصویری و چت هنوز در ایران فعال نشده‌اند. در نتیجه به تعبیری می‌توان گفت علاوه بر تفاوت سرعت واقعی نسل ۳ و ۴ موبایل ایران با دنیا، خدمات نسل‌های پیشرفته موبایلی نیز در کشورمان ارایه نمی‌شود.

نکته جالب توجه آن که با توجه به تفاوت‌های زیاد از حیث سرعت و خدمات قابل ارایه روی آخرین نسل‌های جدید موبایل در دنیا، زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات به کرات اعلام‌ کرده‌اند که در پی بررسی و تدوین و عملیاتی‌سازی طرح جامع پیاده‌سازی نسل پنجم ارتباطات سیار (۵G) در کشور هستند. این در حالی است که اصولا نسل پنجم ارتباطات در دنیا فقط توسط چند کشور انگشت‌شمار و آن هم در مرحله تحقیق و بررسی است.

تمام این شعارهای تبلیغاتی برای راه‌اندازی نسل پنجم موبایل در ایران در حالی صورت می‌گیرد که اگر خدمات واقعی نسل ۳ و ۴ در کشورمان ارایه شود، نیاز مردم به اینترنت پرسرعت به کل مرتفع شده و خدمات ارتباطی پیشرفته‌تر بیشتر جنبه تجاری پیدا می‌کنند.

در همین حال اما رگولاتوری هنوز اقدام به تعیین و الزام اپراتورها به رعایت حداقل سرعت مجاز برای نسل سوم و چهارم موبایل و تعیین استانداردهای کیفی مرتبط نکرده است تا به این ترتیب حقوق مشترکان اپراتورها همچنان روی هوا باشد. گفتنی است همانطور که پیش از این نیز به آن پرداختیم برخی کاربران در حالی مبلغ دریافت اینترنت نسل ۳ و ۴ در کشور را می‌پردازند که عملا کیفیتی در حد اینترنت نسل ۲ و حتی کمتر دریافت می‌کنند.

از سوی دیگر بسیاری از کاربران تلفن همراه هنوز از نحوه ارایه خدمات فعلی برای نسل سوم و چهارم رضایت کامل ندارند و قطع و وصلی‌های مکرر و عدم پوشش‌دهی در بسیاری از مناطق شهر و نیز اختلال در زمان حرکت را از جمله مشکلات نسل سوم و چهارم موبایل می‌دانند. به هر تقدیر باید گفت که شاید بهتر باشد وزارت ارتباطات و رگولاتوری به جای سر دادن مکرر شعار ارایه نسل پنجم موبایل، به فکر سروسامان دادن به همین نسل سوم و چهارمی باشند که برای نیاز امروز مشترکان موبایل در کشور کفایت می‌کند.