روز گذشته وزیر ارتباطات با انتشار یک پست اینستاگرامی از عرضه موتور جستجوی بومی «ذره‌بین» خبر داد و بر مزیت‌های این سرویس بومی تاکید کرد. با اینحال کاربران بسیاری با درج کامنتهایی منفی، از صرف بودجه برای چنین پروژه‌ای انتقاد کردند. سالهاست که پروژه‌های مختلفی برای ایجاد یک موتور جستجوی بومی تعریف می‌شوند و هیچ یک در این راه نتوانسته‌اند عملکرد قابل قبولی ارائه دهند. تمامی این پروژه‌ها که موتور جستجوی «یوز» یکی از شاخص‌ترین آنهاست، تا امروز با شکست مواجه شده و تعطیل شده اند.
اعلام خبر عرضه عمومی «ذره‌بین» توسط وزیر
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در یک پست اینستاگرامی نوشت: طبق قولی که قبلا در مورد معرفی سرویس‌های ایرانی داده بودم، می‌خواهم یکی از محصولات فناورانه بومی را به شما هموطنان معرفی کنم؛ محصولی که با ابتکار و تلاش جمعی از جوانان نخبه کشورمان و با حمایت همراه اول تولید شده و قابل استفاده است. ذره‌بین یک موتور جستجوی فارسی، ویژه کاربران ایرانی است که تجربه‌ای فراتر از جست‌وجویی عادی را برای کاربران فراهم می‌کند.
وی در ادامه نوشت: ذره‌بین علاوه بر نمایش نتایج موتورهای جستجو نظیر گوگل از طریق فراجستجوگر خود، امکانات و خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهد که وبگردی در اینترنت را بهبود می‌بخشد. این موتور جستجو دسترسی کاربران به انواع محتواهای ویدئویی، صوتی و آموزشی در دنیای وب و شبکه‌های اجتماعی را به راحتی امکانپذیر می‌کند. حتی بخش آوا در ذره‌بین انواع محتواها از موسیقی و پادکست گرفته تا مداحی و کتاب‌های صوتی را بدون نیاز به دانلود در اختیار کاربران قرار می‌دهد که مشابه آن در موتور جستجوی گوگل هم وجود ندارد. زارع پور افزود: جستجو و دسترسی سریع به فروشگاه‌های اینترنتی، اطلاع از بازار ملک و خودرو، طلا و… از دیگر ویژگی‌های ذره‌بین است.
وزیر ارتباطات تصریح کرد: علاوه بر امکانات مناسب ذره بین، استفاده از این موتور جستجو مزیت‌های ترافیکی مثل ترافیک رایگان در قالب بسته اینترنتی و اینترنت نیم‌بها را هم دارد. ارائه پاسخ‌های هوشمند، امکان جست‌وجو و گشت‌وگذار در محتوای شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها، دسترسی به خدمات تصویری، متنی و ویدئوییِ داخلی و خارجی از دیگر امکانات این موتور جستجوی ایرانی است. زارع پور در انتها از کاربران خواست که این موتور جستجو را امتحان و نظرات خود را برای وی ارسال کنند.
واکنش منفی کاربران نسبت به ذره‌بین
با وجود آنکه زارع پور ضمن اعلام خبر عرضه عمومی این موتور جستجوی جدید، برمزیتهای متعدد آن مانور داد، اما کاربران نظر متفاوتی داشتند و با درج کامنتهایی زیر این پست، انتقادات خود را نسبت به چنین پروژه‌هایی مطرح کردند. تمرکز بسیاری از کامنتها بر این بود که صرف هزینه برای چنین پروژه هایی، صرفا هدر دادن پول بیت‌المال است و مزیتی برای کاربر ایرانی فراهم نمی‌کند. آنها چنین اقداماتی را به مانند از نو اختراع کردن چرخ دانستند.
یکی از کاربران با انتقاد از بومی خواندن موتور جستجوی ذره‌بین نوشت: این موتور جستجو به خودی خود چیزی برای عرضه ندارد و صرفا از کدها و الگوریتمهای گوگل استفاده می‌کند. وی تاکید کرد، تمامی نتایج نشان داده شده در این موتور جستجو عینا مانند نتایج گوگل است، با این تفاوت که امکان حذف سلیقه‌ای برخی نتایج میسر شده است.
کاربر دیگری نوشت: این موتور جستجو هیچ ارزش افزوده‌ای برای کاربر ایجاد نمی‌کند و حتی ابزاری مثل سرچ کنسول گوگل و آنالیتیکس را هم ندارد.
یکی دیگر از مخاطبان صفحه زارع پور، به درج این پست چنین واکنش نشان داد: «چه اصراری بر ایجاد سرویس بومی است؛ درحالی که این سرویس حتی ۲ درصد کارایی گوگل را نیز ندارد. چرا اصرار دارید چرخ را از نو اختراع کنید؟!»
انتقاد برخی کاربران نیز معطوف به سرعت پایین این موتور جستجو بود. یکی از کاربران نوشت: «یه سرچ ساده توی ذره‌ببن با اینترنت مخابرات کازرون بیشتر از یک دقیقه طول می‌کشه تا نتیجه رو بیاره😐 جالب اینجاست ذره بین روی سرور ایران هم قرار داره و باید سرعت بارگذاری از گوگل و لینک و یاندکس بیشتر باشه…🤔». کاربر دیگری عنوان کرد: «پسرم از این موتور جستجو استفاده می‌کند و سرعت و قابلیت‌های آن بسیار کم است. به طوری که ترجیح می‌دهد دیگر از آن استفاده نکند»
گروه دیگری از کاربران به انتقاد از حفظ حریم خصوصی کاربران با عرضه چنین سرویسی پرداختند. یکی از این کاربران گفت: «اصلا مشخص نیست نتایج جستجوها دست کی میره» و کاربر دیگری با انتقاد از این اقدام نوشت: «آیا پراکسی گوگل می‌تونه موتور جستجوی ملی باشه؟ حداقل اون دوستانی که این رو معرفی کردن از ابزارهای متن باز کپی و استفاده می‌کردن؛ فکر نیکنید اینجوری راحت و هدفمند اطلاعات جستجو در ایران در اختیار گوگل قرار میگیره که کاملا با پرایوسی افراد و کشور در تضاد است؟»کاربر بر توجه نیازسنجی پیش از بومی سازی تاکید کرد و نوشت: «من با کار بومی سازی مشکل دارم به چند دلیل: ۱. چون کیفیت لازم رونداره: خب کار بومی سازی اولویتش زمانی لازمه که ما اولا بهش احساس نیاز کنیم و نباشه؛ خب حالا اگر زمانی اومدیم و کار بومی سازی کردیم ولی نمونه اصلی که ما از کپی‌کردیم در دسترس بود، کار باید با واسواس زیادی انجام بشه. باید حداقل تعداد فیچر‌هایی که توش استفاده میشه انقدر نو آورانه و خلاقانه باشه تا توجه منو به خودش جلب کنه باید صرفا یه کپی ساده نباشه‌ای کاش حداقل یه کپی ساده باشه که بازم متاسفانه کپی ساده نیست و بسیار بی‌کیفیت‌تر از اصل کاره و این عملا حروم کردن بودجه اس ۲. مورد دوم اینکه بحث تبلیغاتی لازم درست انجام نمیشه اعتماد سازی درست انجام نمیشه این ضعف خیلی ضربه ی بدی میزنه بحث اینکه مردم باید خیالشون راحت باشه و رویه این امنیت و حفظ حریم شخصی باید خیلی خیلی مانور داده بشه و رسیدگی بشه تقویت بشه. که متاسفانه نمیشه. این نقد‌هایی که نه تنها به این مرورگر وارده بلکه به تمامی اپلیکشن هایه بومی سازی شده»
یکی از کاربران نیز نوشت: «جناب دکتر ذره بین یا عینک یا یوز یا هر اسم دیگ، مهم دسترسی ازاد به اطلاعاته. وقتی دست ما از اطلاعات دنیا کوتاه باشه به همان اندازه هم دانشگاه و پیشرفت عقب خواهد رفت.»
موتور جستجوی بومی؛ از گذشته تا امروز
تلاش سیاستگذاران برای جایگزینی کردن گوگل با یک موتور جستجوی بومی، معطوف به مدت اخیر نیست. بلکه از سالهای ابتدایی ورود اینترنت به ایران، تلاشهای جسته و گریخته‌ای در این زمینه انجام شد و بودجه‌های قابل توجهی نیز به این پروژه‌ها اختصاص پیدا کرد.موتورهای جستجوی یوز، ریسمون، سلام، پارسی جو، شماری از موتورهای جستجوی بومی هستند که در سالهای اخیر ارائه شده‌اند اما هیچ یک در جلب نظر مخاطبان نتوانسته‌اند موفقیت چندانی کسب کنند و گوگل همچنان اصلی‌ترین گزینه کاربران ایرانی برای جستجوهای اینترنتی است.موتور جستجوی «یوز» یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های تلاش سیاستگذاران برای ایجاد یک موتور جستجوی بومی بود که با شکست مواجه شد و پس صرف هزینه‌های قابل توجه و اختصاص ۲۰۰ سرور به آن، حالا حتی یک وب سایت فعال نیز ندارد.
