فعالان حوزه واردات، تامین و تجهیز سختافزار باور دارند سختگیریهای دولت در زمینه واردات باعث شده تا قطعات جدید الکترونیکی در کشور وجود نداشته باشد. آنها همچنین تأکید دارند که تولیدنماها در کشور باعث شدند تا اعتماد مردم به کالای داخلی از بین برود و بهدنبال رانت باشند.«مسعود شکرانی» رئیس کمیسیون تامین کالا و تجهیزات فاوا سازمان نصر در نشست توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال موانع و فرصتها در زمینه چالشهای پیشروی تولید و واردات در کشور گفت: «هر ساله واردکنندگان بنا به تحریمهای آمریکا و قوانین جدید قانونگذاران در داخل کشور، با چالشهای جدیدی روبهرو میشوند.»
شکرانی در ادامه به مشکلات روند خرید تجهیزات در کشور اشاره کرد و میافزاید: «یک سری تجهیزات فناوری استفادههای مشابه در بخشهای سیاسی و نظامی هر کشور دارند. برای مثال برای تثبیت دوربینهای ورزشگاه آزادی ما به امکاناتی نیاز داریم که این تجهیزات در بخشهای نظامی هم استفاده میشود. ما برای اثبات این که ما این فناوریها را برای چه مواردی نیاز داریم هم به شدت کار پیچیدهای پیش رو داریم. مضاف بر اینکه تمام مکاتبات ما به دلیل تحریمها با هویتهای جعلی انجام میشود و اگر مشکلات قانونی هم پیش بیاید میلیونها دلار بلوکه میشود.»
«سهیل ترکان» رئیس کارگروه کمیسیون تامین نیز اعلام کرد که آنها باور دارند یک نهاد مردمی باید بیاید در داخل چرخه تولید و بفهمد در چه بازارهایی مزیت رقابتی وجود دارد: «موضوع این است که مزیت رقابتی نباید تبدیل به چیزی شود که در آینده تبدیل به رانت شود؛ باور کنید تولید خودرو توسط کشور اشتباه نبود اما به سمت اشتباهی پیش رفت. باید دید آیا ما توان ایجاد مزیت رقابتی را داریم؟ در تئوری این را در صنعت خودرو داشتیم. آیا توان ایجا مزیت رقابتی در همه چی مثل گوشی هوشمند داریم؟ خیر اما در گوشی ساده داریم. تکنولوژی اش ساده است و تغییر نمیکند. قطعاتی که دارد وارد میشود هم قطعات پایهای تکنولوژی است و مشکلی در تأمین آنها نداریم. اما آیا تولید فیچرفون باید باعث شود که مرز روی گوشیهای وارداتی بسته شود؟»
او باور دارد که بسته تشویقی یا سیاستهای حمایتی نباید به سیاستهای رانتی تبدیل شود: «نگوییم این مسیری است که تا الان آمدیم و این همه سرمایهگذاری کردیم. چرا که جلوی ضرر را از هرکجا بگیریم منفعت است.»
«محمد متشرعی»، عضو هیئت مدیره نصر تهران نیز در پاسخ به این پرسش که چطور باید جلوی ایجاد رانت در تولیدهای داخلی را گرفت؛ گفت: «وزارت صمت و دولت و حاکمیت ساختاری را دارند که در آن برای تولیدات اولویت بندی میکنند. درد سازمان نظام صنفی و فعالین حوزه این است که عدهای با لابیگری و برای رسیدن به رانت، کالایی را به صنایع اضافه میکنند که مزیت رقابتی هم ندارد. سخن ما این است که این الویت را سازمان نظام صنفی باید تعیین کند. که متشکل از تولیدکننده و وارد کننده است. »
متشرعی باور دارد که آنها در نظام صنفی با محدودیت واردات مخالفت دارند: «دلیلش هم این است که ممنوعیت واردات در هر حوزهای باعث میشود که تولیدکننده انگیزهای برای رشد کیفی کالای خود نداشته باشد. تولیدکننده باید معتقد به این باشد که مردم حق انتخاب بین کالای ایرانی و خارجی را داشته باشند. » او تأکید دارد آنها مخالف تولید و یا واردات نیستند: «ما میگوییم هم باید تولید و هم به وقتش وارد کرد.»
متشرعی به موضوع «زنجیره تولید» اشاره کرد و اعلام کرد که این موضوع در کشورهایی مثل چین، تایوان، کره و چند کشور دیگر که مهد تولید کالاهای فناورانه هستند؛ وجود دارد: «نود درصد شرکتهای تولیدی در این کشورهای خطوط مونتاژ دارند. یعنی شرکتها در دنیا محصولی را طراحی کرده، قطعاتش را به بقیه قطعهسازان سفارش داده و در شرکت خودشان فقط محصول نهایی مونتاژ و برندینگشده و به کل دنیا صادر میشود.»
او باور دارد ایراد کار در کشور ما این است که وارد حوزه تولید محصولاتی میشویم که بخش کوچکی از کارخانهای بزرگ را در آن انجام میدهیم. حالا اگر در این تولید ارزش افزودهای ایجاد کنیم مسئلهای نیست. مسئله آنجا است که تولیدکننده جلوی واردات تنها به بهانه تولید یک کالا را بگیرد و مصرفکننده نهایی را با انحصار و رانت مواجه کند.»
به گفته مدیران سازمان نصر تهران، حاکمیت در سالهای اخیر شروعکرده به زدن واردکننده و تأمینکننده و حمایت از تولیدکننده. آنها باور دارند دولت به واردکننده فشارآورده و او را مجبور کرده تولیدکننده شود. درحالی که ارز درست هم به تولیدکننده نمیدهد. ضمن اینکه در بازار ایران این عقیده که کالای ایرانی کالای بی کیفیت است وجود دارد.
متشرعی در همین راستا ادامه داد: « با ممنوعیت واردات به شدت مخالفیم. با تولید کاملا موافقیم اما به شرطی که ارزش افزوده ایجاد کند. اگر دولت واردکنندهای را مجبور به تولید کرد باید ازش حمایت کند. ما در سازمان نظام صنفی هر تولیدی را تولید نمیدانیم. ما تولیدنماها را داریم که با زدو وبند کالای بیکیفیت عرضه میکنند. ما به عنوان بخش خصوصی برای تحریم خارجی یا راهی خواهیم یافت یا راهی خواهیم ساخت. اما مشکل اساسی ما تحریم داخلی است. تحریم داخلی به مفهوم نبود درک درست از فضای واقعی صنعت. »