بانک مرکزی به منظور انتظام بخشی به فعالیت های در جریان و فراهم آوردن امکان برنامه ریزی برای فعالان حوزه رمزارزها، پیش نویس سیاست نامه در خصوص رمز ارزها را برای آگاهی و کسب نظر کارشناسان و صاحبنظران منتشر کرد.بانک مرکزی با اعلام اینکه در مدت یک ماه نظرات علاقه مندان را در خصوص این سیاست نامه اخذ خواهد کرد، افزوده است که پیشنهادها و نکات اصلاحی از طریق رایانامه cryptocurrency@cbi.ir قابل ارسال است.
متن کامل پیش نویس اول الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها به این شرح است:
«مقدمه
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که گسترش استفاده از رمزارزها تأثیرات بالقوه ای بر سیاست های پولی وارزی کشور خواهد داشت و همراه ایجاد فرصت های جدید، تهدیدهایی را متوجه عموم مردم و سازمان های استفاده کننده
از آن خواهد نمود. لذا بانک مرکزی ج.ا.ایران به منظور ممانعت از بروز صدمات، حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تسهیل کسب و کار در این حوزه، چارچوب اولیه مقررات مرتبط با رمزارزها را که به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده است اعلام می نماید.
بانک مرکزی بنابر وظایف مشخص شده در حوزه پولی و بانکی، برای آن بخش از حوزه هایی که می توانند بر سیاست های پولی و مالی کشور تاثیرگذار باشد، سیاست های مربوطه را در این سند تدوین نموده است. این حوزه ها شامل و نه محدود به موارد زیر است:
الف. عرضه اولیه سکه (ICO)
ب. صرافی های رمزارزی و سامانه های مرتبط
ج. کیف پول رمزارزی
د. استخراج رمزارز
الزامات این سند، با توجه به شرایط کنونی کشور در حوزه پولی و بانکی تدوین شده است. همچنین با توجه به نو بودن این فناوری، بانک مرکزی رصد مستمر این حوزه را در دستور کار دارد و با توجه به بازخورد دستورالعمل ها و تحولات موثردر این حوزه، در بازه های شش ماهه نسبت به بازنگری در مقررات و اطلاع رسانی اقدام خواهد نمود. با توجه به دامنه وسیع تاثیر حوزه رمزارزها و ریسک های مربوطه، ضروری به نظر می رسد که سایر نهادهای مرتبط نیز نسبت به صدور دستورالعمل و سیاستگذاری خصوصا در حوزه های قوانین حقوقی، قضایی و راهبری بازار سرمایه اقدام نمایند.
بانک مرکزی به عموم مردم یادآور می شود که در زمان خریدوفروش، نگهداری و یا معامله رمزارزها، از تمامی مخاطرات آگاهی کامل یافته و به هشدارهای بانک مرکزی ج.ا.ا توجه نمایند.
تعاریف
رمزارز: رمزارز یک نوع دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیر متمرکز و شفاف به نام زنجیره بلوک (Blockchain) موجودیت می یابد. این دارایی ها می توانند در شرایطی کارکرد پولی بخود بگیرند. از دیدگاه بانک مرکزی ج.ا. ایران،رمزارزها در طبقه بندی زیر تعریف شده اند:
رمزارز جهان روا: رمزارزی است که بهره برداری از آن و تبادلش محدود به هیچ جغرافیای خاصی نبوده و توسط عموم مردم دنیا بر بستر اینترنت قابل دسترس است. این نوع رمزارز بر دو گونه بدون پشتوانه دارایی و با پشتوانه دارایی وجود دارد. گونه بدون پشتوانه قابلیت استخراج توسط عموم مردم را داراست و از انواع معروف آن می توان به بیت کوین (Bitcoin) و اتریوم (Ethereum) اشاره نمود. گونه دوم توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی و به پشتوانه یک دارایی مشهود یا نامشهود صادر می شود و قابلیت استخراج توسط عموم مردم را ندارد و از انواع معروف آن می توان به ایکس آر پی (XRP) و تتر (Tether) اشاره نمود.
رمزارز بانک مرکزی (ملی) (Central Bank Crypto-Currency):
CBCC الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی خلق و صادر می شود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع شده وبصورت فرد به فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداخت تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می شود.
رمزارز منطقه ای: رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشورها صادر و استفاده می شود.
رمزارز حاصل از عرضه اولیه سکه/توکن(ICO): کلمه ICO مخفف Initial Coin Offering است و به فرآیندی اشاره می کند که طی آن، شخصی حقیقی یا حقوقی در داخل کشور اقدام به صدور رمزارز یا توکن دیجیتال جدید نموده و چندین واحد از آن را با اهدافی مانند تامین سرمایه، در اختیارسرمایه گذاران می گذارد. این نوع رمزارز می تواند به دو صورت بدون پشتوانه دارایی یا با پشتوانه صادرشود.
توکن: یک موجودیت دیجیتال که یک ارزش مجازی یا واقعی را نمایندگی می کند. در این مستند توکن معادل یک رمزارز جدید حاصل از ICO در نظر گرفته می شود.
کیف پول رمزارزی: نرم افزار، سخت افزار یا برنامه کاربردی است که وظیفه نگهداری و ذخیره رمزارز کاربران را بر عهده دارد. نحوه کارکرد این کیف مبتنی بر اصول رمزنگاری است. این کیف پول ها می توانند به صورت برخط (آنلاین) و یا برون خط (آفلاین)در اختیار کاربر قرار گیرند.
صرافی رمزارزی: نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارزهای رایج دنیا و برعکس را برعهده دارد.
استخراج (Mining): فرآیندی است که در آن تراکنش های رمزارزهای جهان روا، مورد تایید کاربران مشخص شبکه قرار گرفته و به دفتر زنجیره بلوک افزوده می شود. در ازای انجام این فرآیند کاربر می تواند علاوه بر دستمزد،
مقدار مشخصی از رمزارز را نیز ایجاد (خلق) و تصاحب کند. این فرآیند معمولا نیاز به هزینه های سخت افزاری و نرم افزاری قابل توجهی دارد.
الزامات حوزه رمزارزهای جهان روا
صدور و انتشار این نوع رمزارزها در اختیار توسعه دهندگان آن است و بانک مرکزی در این زمینه امکان پذیرش نقش و مسوولیتی ندارد.
استفاده از رمزارزهای جهان روا به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع است.
رمزارزهای جهان روا تنها در صرافی هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی ها آورده شده است، قابل خرید و و فروش و تبادل هستند.
توسعه کیف پول رمز ارزی برای رمزارزهای جهان روا با در نظر گرفتن مقررات بخش کی فپول رمزارزی، برای اشخاص حقیقی و حقوقی بلامانع است.
در حال حاضر استخراج رمزارزهای جهان روا در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده و مقررات گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
الزامات حوزه عرضه اولیه سکه/توکن (ICO)
توسعه کیف پول رمزارزی برای نگهداری توکن ها با در نظر گرفتن مقررات بخش کیف پول، بلامانع است.
از دیدگاه بانک مرکزی توکن دارای پشتوانه به چهار دسته زیر تقسیم می شوند:
توکن با پشتوانه ریال
توکن با پشتوانه طلا و سایر فلزات گران بها
توکن با پشتوانه ارز (دلار، یورو و غیره(
توکن با پشتوانه سایر دارایی های مشهود و غیرمشهود
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه ریال، شامل موارد زیر می باشد:
انتشار توکن با پشتوانه ریال تنها در کنترل و اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
توکن با پشتوانه ریال تنها در بانک های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
توکن با پشتوانه ریال می تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
توکن با پشتوانه ریال قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه طلا و فلزات گران بها، شامل موارد زیر می باشد:
انتشار توکن با پشتوانه طلا و سایر فلزات گران بها پس از اخذ مجوز بانک مرکزی و با ضمانت بانک های کشور مجاز است.
توکن با پشتوانه طلا و فلزات گران بها در بانکهای مجاز و صرافی ها که مقررات آن در بخش صرافی ها آورده شده است، قابل تبادل است.
استفاده از توکن با پشتوانه طلا و فلزات گران بها به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
توکن با پشتوانه طلا و فلزات گران بها قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه ارز، شامل موارد زیر می باشد:
انتشار توکن با پشتوانه ارز تنها در انحصار بانک های دارای مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
توکن با پشتوانه ارز در بانک های مجاز و صرافی ها که مقررات آن در بخش صرافی ها آورده شده است، قابل تبادل است.
استفاده از توکن با پشتوانه ارز به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
توکن با پشتوانه ارز قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن با پشتوانه سایر دارایی های مشهود و غیرمشهود، شامل موارد زیر می باشد:
انتشار توکن با پشتوانه سایر دارایی ها از حیطه نظارت و اختیارات بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. مقررات در این حوزه با محوریت سازمان بورس و اوراق بهادار و با همکاری بانک مرکزی جهوری اسلامی ایران تدوین و ابلاغ خواهد شد.
توکن با پشتوانه سایر دارایی ها در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است.
استفاده از توکن با پشتوانه سایر دارایی ها به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
توکن با پشتوانه سایر دارایی ها قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه عرضه اولیه توکن بدون پشتوانه، شامل موارد زیر می باشد:
انتشار توکن بدون پشتوانه از حیطه وظایف بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
توکن بدون پشتوانه در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است.
استفاده از توکن بدون پشتوانه به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است.
مقررات گذاری در حوزه استخراج توکن های بدون پشتوانه، از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
الزامات حوزه رمزارز بانک مرکزی (ملی)
انتشار رمزارز ملی تنها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است.
رمزارز ملی تنها در بانک های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
رمزارز ملی می تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رمزارز ملی قابلیت استخراج ندارد.
الزامات حوزه رمزارز منطقه ای
انتشار رمزارز منطقه ای تنها در انحصار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
رمزارز منطقه ای، در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک های مجاز و و صرافی ها که مقررات آن در بخش صرافی ها آورده شده است قابل تبادل است.
رمزارز منطقه ای می تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رمزارز منطقه ای قابلیت استخراج ندارد.
الزامات عمومی صرافی ها
هیچ گونه تضمینی از سوی بانک مرکزی در زمینه تایید اصالت رمزارزها وجود ندارد و بانک مرکزی برای مدیریت و ثبات قیمت آنها هیچ گونه مکانیزمی اعمال نمی کند.
ریسک تمامی معاملات و خطرات ناشی از سرمایه گذاری در این حوزه تماما با خود سرمایه گذاران خواهد بود.
صرافی های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از احراز شرایطی که توسط بانک مرکزی اعلام می گردد، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی می باشند.
بانک مرکزی امکان اعطای مجوزهای جدید صرافی رمزارزی را (در زمان مقتضی) بررسی نموده و نتایج آن را به اطلاع عموم خواهند رساند.
مسوولیت صحت عملکرد پلتفرم صرافی ها و تضمین ملاحظات امنیتی آن بر عهده مالکان صرافی خواهد بود و در صورت هرگونه نقض امنیتی پلتفرم، صرافی مذکور موظف به پرداخت خسارت به کاربران می باشد.
فهرست رمزارزهای قابل مبادله در صرافی های رمزارزی، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه های سه ماهه به صرافی های رمزارزی ابلاغ خواهد شد.
صرافی های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC) خواهند بود.
خرید و فروش رمزارز به صورت فردی تنها در صورت احراز کامل هویت و ردوبدل شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشأ منابع مالی یا رمزارز مجاز است.
صرافی های رمزارزی موظف هستند تا کلیه اطلاعات مربوط به خریدوفروش، مشتریان و همچنین دلایل و منشأ معاملات را ثبت و در صورت درخواست در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.
سقف تبدیل ریال به رمزارزها و بالعکس، در صرافی های مجاز تابع مقررات عمومی قوانین ارزی کشور خواهد بود.
الزامات عمومی کیف پول رمزارزی
نگهداری رمزارزها توسط اشخاص حقیقی و حقوقی تابع مقررات عمومی قوانین ارزی است.
مسوولیت انتخاب ابزارهای نگهداری رمزارزها و تأمین امنیت آن با خود اشخاص است و بانک مرکزی هیچ ابزار یا کیف پول رمزارزی را توصیه یا تضمین نمی کند.
کارکرد کیف پول رمزارزی تنها محدود به ذخیره و انتقال رمزارز خواهد بود و تعبیه راهکارهای خرید کالا یا خدمات و ارائه خدمات ارزش افزوده در داخل کشور با استفاده از رمزارزها در کیف پولهای رمزارزی ممنوع می باشد.
استخراج (Mining)
با توجه به رصد انجام شده در حوزه استخراج رمزارزها و تاثیرات فعلی آن در نظام پولی و بانکی کشور، در حال حاضر استخراج رمزارزها در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده است، لذا مقررات گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است.
