اخیراً فعالیت رباتی در تلگرام زخم کهنه ای را تازه کرده که حالا بحث داغی در فضای مجازی و در میان کاربران ایرانسل به راه انداخته است. آن گونه که از سخنان مسئولان ارتباطی کشور بر می آید، ظاهراً مدتی پیش رباتی در تلگرام راه اندازی شده به نام MTN Pro Bot که با استفاده از آن کاربران می توانستند با دادن شماره ی خط ایرانسل با پیش شماره های ۰۹۳۵-۰۹۳۶-۰۹۳۷-۰۹۳۸ و ۰۹۳۹، اطلاعات شخصی دارنده ی سیم کارت آن اعم از نام، آدرس و شماره تلفن محل سکونت وی را از ربات دریافت کنند. ربات مذکور به سرعت در تلگرام دست به دست شده، تا جایی که خبر آن به گوش مسئولان وزارت ارتباطات رسیده و بالاخره با دستور این وزارتخانه مسدود شده است.
آیا مسدود کردن ربات تلگرام دردی را دوا می کند؟
با خواندن این خبر، اولین سؤالی که به وضوح در این ارتباط به ذهن متبادر می شود آن است که منشأ اطلاعاتی که ربات یاد شده در اختیار کاربران خود قرار می داده کجا بوده است. سخنگوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره ی منشأ این اطلاعات گفته است: «صبح دیروز از وجود این ربات مطلع شدیم و ایرانسل نیز در پیگیری وزارتخانه، اعلام کرد که تازه در جریان قرار گرفته است». محمدرضا فرنقی زاد، منشأ اطلاعات منتشر شده از طریق این ربات را «دیتابیس به سرقت رفته ی ایرانسل» عنوان کرده و در این باره توضیح داده است: «حدود ۲ تا ۳ سال پیش، اطلاعات تعداد زیادی از مشترکان ایرانسل لو رفت که این موضوع همان زمان در فضای مجازی منتشر شد».
وی ادامه داده است: «اخیراً شخصی طبق اطلاعات لو رفته ی ۳ سال پیش، ربات تلگرامی راه اندازی کرده بود که با ارائه ی شماره تلفن، مشخصات دارنده ی سیم کارت را ارائه می داد. بنابراین از آنجا که این اطلاعات مربوط به ۳ سال پیش بوده، اطلاعات همه ی مشترکان را شامل نمی شد. صبح روز جمعه از وجود چنین رباتی مطلع شدیم و بعد از دو سه ساعت با درخواست وزارت ارتباطات، ربات مسدود شد». با این حساب موضوع صرفاً مربوط به مشترکان همین اپراتور است و ارتباطی به دیگر اپراتور ها پیدا نمی کند.
صحبت بر سر اطلاعات چه تعداد مشترک است؟
سخنگوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرده است: «ایرانسل از طریق پلیس فتا پیگیر این موضوع است، زیرا این موضوع به برند اپراتور لطمه می زند و برای بخش خصوصی برند مهم است». گرچه در این میان مشخص نیست «برند» یک اپراتور ارتباطی تا چه حد می تواند از اطلاعات میلیون ها مشترک آن مهم تر باشد. لازم به ذکر است به نقل از خبرگزاری ها، حدود ۳ سال پیش که رسانه ها خبر لو رفتن بخشی از اطلاعات دیتابیس اپراتور دوم تلفن همراه را منتشر کرده اند، حجم این اطلاعات در اخبار غیر رسمی حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون مشترک عنوان شده بود که آن زمان با قیمتی حدود ۵ تا ۳۰ میلیون تومان به فروش می رسید.
با این تفاسیر سؤال اینجاست که وقتی اعلام می شود لو رفتن اطلاعات مشترکان ایرانسل مربوط به ۳ سال پیش است، و از آن زمان تا کنون احتمالاً اطلاعات حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون مشترک آن دست به دست و حتی خرید و فروش می شود، چرا تا کنون شاهد کوچک ترین اقدام یا واکنشی از سوی هیچ نهادی نبوده ایم و حالا که زخم کهنه ی آن سر باز کرده، چرا سخنگوی وزارت ارتباطات به جای اپراتور یاد شده به ارائه ی توضیحات می پردازد؟ لازم به یادآوری است اطلاعات به سرقت رفته هر لحظه ممکن است موجبات سوء استفاده های احتمالی از میلیون ها نفر در سرتاسر کشور را فراهم کند؛ موضوعی که در هر کجای دنیا حتی می تواند در زمره ی مسائل مرتبط با «امنیت ملی» طبقه بندی شود.
اپراتور دوم و جایگاه مبهم امنیت اطلاعات مشترکان
نقص امنیتی اپراتور دوم تلفن همراه کشورمان پیش از این نیز خبرساز شده بود. چند سال پیش فوربس و اینترسپت گزارش دادند که آژانس امنیت ملی آمریکا و ستاد ارتباطات دولت انگلیس با هک کردن شرکت هلندی Gematlo، بزرگترین و مشهورترین سازنده ی سیم کارت در دنیا، و سرقت کد های رمزگذاری داده های سیم کارت ها به صورت بالقوه توانسته اند از سال ۲۰۱۰ به بعد مکالمات میلیون ها مشترک موبایل در سراسر جهان (احتمالاً از جمله مشترکان ایرانسل) را مورد استراق سمع قرار دهند. برخی منابع، اطلاعات شرکت ایرانسل را دومین هدف داغ سازمان های جاسوسی در این ماجرا عنوان کرده اند.
