آقای مدیر! روابط عمومی فقط تبلیغات نیست…

عباس زمانی- روابط عمومی فعالیتی است ممتد، مداوم و طرح‌ریزی شده که از طریق آن، افراد و سازمان ها می‌کوشند تا تفاهم و پشتیبانی کسانی را که با آنها سروکار دارند به دست آورند و در حقیقت بخشی از مدیریت بوده و در اغلب موارد نقش مغز متفکر، قلب تپنده، دست اجراء، پای پیشرفت، گوش شنوا، چشم بینا و زبان گویای سازمان را ایفا می‌کند.

فعالیتی که روابط عمومی انجام می‌دهد در یک کلمه «ارتباط»، از دیدگاه نظری «علم»، از جنبه عملی و اجرایی «فن»، و از جنبه خلاقانه و زیبایی شناختی «هنر» است.

 روابط عمومی در حقیقت شبکه هوشیار، بانک اطلاعات، مغز متفکر سازمان و پل ارتباطی آن با افکار عمومی و مخاطبان خاص و عام و با نگرش ها و تمایلات و عادات و سلایق متفاوت است و باید خصلت هایی چون؛ قانون مداری، نظم، شجاعت، ابراز عقیده، تحمل شنیدن آرای مخالفان، احترام به حقوق فردی و اجتماعی دیگران، صداقت، رشد و توسعه در آن نمایان باشد.

از نگاهی دیگر روابط عمومی نوعی فلسفه اجتماعی، و مشاور و کارکرد ارتباطی مدیریت است. از این جهت یکی از اصلی ترین ارکان برای پایه گذاری یک روابط عمومی کارآمد و مسؤولیت پذیر این است که زیرنظر بالاترین مقام دستگاه و سازمان انجام وظیفه نماید.

 بی تردید، هر نگرشی گویای اهداف و شیوه‌هایی است که نحوه رسیدن به آنها را مشخص می‌کند و ارزیابی دستاوردها و فعالیت ها، به مدیران کمک می کند تا اختلاف اهداف و برنامه های خود با آنچه در واقع محقق شده است را اندازه گیری نمایند.

ارزیابی فعالیت ها، فرآیندی است که از طریق آن، برنامه ها، اهداف و ماموریت های یک سازمان مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. بر اساس شیوه نامه ارزیابی عملکرد ۱۳۹۴ روابط عمومی‌ دستگاه ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی استان اصفهان، در ارزیابی، امکان بررسی کمی و کیفی آثار و نتایج عملکرد ها فراهم می شود و به طور کلی در ارزیابی، بازخورد تصمیمات و خروجی فعالیت ها مشخص می گردد.

با توجه به تنوع فعالیت های روابط عمومی ها روشی که چگونگی تحقق اهداف، برنامه ها و فعالیت ها را پایش کند، بسیار مهم است. ارزیابی این امکان را فراهم می کند تا با اصلاح روش، بهره گیری از تجارب گذشته و اتخاذ شیوه های جدید، زمینه بهبود، کارآمدی و ارتقای عملکرد یک سیستم یا سازمان فراهم شود.

با این رویکرد، لازم است سازوکارهایی در نظر گرفته شود که توانمندی ها، عملکردها و برنامه های روابط عمومی یک سازمان مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

بر همین اساس انجمن فرهنگی روابط عمومی استان اصفهان با هدف ۱- تحلیل کمی و کیفی برنامه ها، فعالیت ها و روش های انجام امور ارتباطی، ۲- شناسایی نقاط قوت و ضعف روابط عمومی ها و ارائه راهکار برای بهبود وضعیت آن ها، ۳- افزایش مشارکت  کارگزاران روابط عمومی در راستای تحقق شعار سال در سازمان متبوع و جامعه،  ۴- انتقال تجارب ارزشمند واحدهای موفق از طریق معرفی روابط عمومی های برتر، ۵- معرفی روش های برتر مستندسازی اقدام ها، فعالیت ها و برنامه ها و ۶-تقدیر از روابط عمومی های برتر و معرفی الگوهای موفق، اقدام به برگزاری جشنواره روابط عمومی های استان در اردیبهشت ماه ۹۵ و همزمان با آغاز هفته ارتباطات نمود. در این جشنواره روابط عمومی های ادارات و سازمان های مختلف استان اصفهان از طرف هیئت داوران در ۱۰ موضوع ارزیابی و امتیاز دهی شدند.

محورهای ده گانه ارزیابی شده در این جشنواره شامل؛ «اطلاع رسانی از طریق رسانه ها»، «تبلیغات و انتشارات»، «ارتباطات»، «روابط عمومی الکترونیک»، «مراسم و مناسبت ها»، «نظارت، برنامه ریزی و ارزیابی»، «مستندسازی و آرشیو سمعی و بصری»، «توانمندسازی و ارتقای روابط عمومی ها»، «پژوهش و افکارسنجی» و «ایده های نو» می باشد.

پیش از این در نشست روابط عمومی ها و امور بین‌الملل کلانشهرها از فعالیت‌های ویژه روابط عمومی شهرداری اصفهان در زمینه ارتباطات مردمی قدردانی شده بود، چرا که این روابط عمومی در زمینه ارسال خبر برای سایر کلانشهرهای کشور بیشترین فعالیت را در چند ماه اخیر داشته است (خبرگزاری ایمنا، ۲۵ اردیبهشت ماه۹۵) .

مدیر روابط عمومی شهرداری اصفهان نیز در خبری که در ۲۷ اردیبهشت ماه سال جاری در خبرگزاری ایمنا منتشر شد گفته بود: «در خانواده بزرگ روابط عمومی شهرداری اصفهان حدود ۷۰ نفر نیرو در بخش های مختلف مناطق ۱۵ گانه، سازمانها و ستاد مرکزی به صورت شبانه روزی فعال هستند».

وی همچنین اعلام نموده بود که  «یک مدیر روابط عمومی باید به علم روز مسلط و اشرافیت کامل بر رسانه ها شامل شبکه های اجتماعی، روزنامه ها، خبرگزاریها داشته باشد».

صحبت های مختلف مدیر روابط عمومی شهرداری و حضور رسانه ای او در اخبار و مناسبت های مختلف شهر، به انضمام پتانسیل های موجود در شهرداری  و شهر اصفهان باعث شده بود تا توقع مردم و رسانه ها از شهرداری بالا رفته و  انتظار رود روابط عمومی شهرداری اصفهان در این جشنواره در حوزه های  مختلف بتواند حائز رتبه برتر شود.

این موضوع وقتی پررنگ تر می شود که متوجه شویم، گردهمایی روابط عمومی های اصفهان با حضور  شهردار، مدیران دستگاه های اجرایی و مدیران روابط عمومی اصفهان در اردوگاه فرهنگی تفریحی باغ ابریشم، در آستانه روز روابط عمومی و ارتباطات، با تبلیغات فراوان به دعوت روابط عمومی شهرداری برگزار و تصاویر و اخبار متعددی نیز از این واقعه منعکس گردیده بود.

اما نتایج چیز دیگری را نشان می داد. در مراسم اختتامیه این جشنواره روابط عمومی شهرداری اصفهان با کسب یک مقام برتر در کنار سه تندیس و لوح تقدیر دیگر نشان داد که نتوانسته به خوبی از ظرفیت های موجود بهره برداری نماید و سازمان ها، و شرکت هایی به مراتب کوچکتر،  با روابط عمومی بسیار محدودتر گوی سبقت را از شهرداری اصفهان ربوده اند.

این درحالی است که بر اساس شیوه نامه اجرایی درج شده در سایت انجمن فرهنگی روابط عمومی استان اصفهان، هر روابط عمومی می توانست حداکثر در سه محور ارزیابی شرکت کند  که کسب چهار عنوان توسط یک سازمان با آیین نامه مذکور مغایرت دارد.

اگر نگاهی به اخبار این جشنواره بیاندازیم می بینیم که در بخش «تبلیغات و انتشارات» جهاد کشاورزی استان موفق به دریافت تندیس زرین جشنواره شده است در حالیکه در خبر منشتر شده توسط خبرگزاری ایرنا(۲۹اردیبهشت۹۵) روابط عمومی شهرداری اصفهان نیز به عنوان رتبه برتر این حوزه معرفی شده که اختصاص دو تندیس زرین به یک عنوان جای بسی تامل دارد!

در این جشنواره در حوزه «ارتباطات»، روابط عمومی گروه صنعتی انتخاب و در عرصه «اطلاع رسانی از طریق رسانه ها» نیز روابط عمومی جمعیت هلال احمر استان به عنوان برترین ها معرفی شدند.

در محور «روابط عمومی الکترونیک» نیز اداره کل محیط زیست استان به عنوان گزینه برتر معرفی شد و در بخش «مراسم و مناسبت ها» روابط عمومی شرکت گاز استان مقام نخست را کسب کرد. در موضوع «پژوهش و افکارسنجی» نیز شرکت آب و فاضلاب استان رده اول را به دست آورد.

همچنین در بخش «مستند سازی» روابط عمومی شرکت سرمایه گذاری توسعه سپاهان به عنوان روابط عمومی برتر انتخاب شد و در حوزه «ارائه ایده های نو» نیز روابط عمومی اداره امور شعب بانک ملی استان تندیس زرین را کسب کرد.(خبرگزاری ایرنا،۲۹ اردیبهشت ۹۵)

بنابر اعلام خبرگزاری ایمنا وابسته به شهرداری اصفهان (۲۹ اردیبهشت ۹۵) و دیگر رسانه های استان، در این جشنواره شهرداری اصفهان توانست با دریافت چهار تندیس و لوح تقدیر در محورهای مختلف؛ در بخش تبلیغات و انتشارت، بخش مراسم و  مناسبت‌ها، بخش اطلاع‌رسانی و بخش مستندسازی در میان سایر دستگاه‌ها خوش بدرخشد که بر اساس آنچه در مطالب فوق بیان شده است تمامی مقام های برتر بخش های ذکر شده در این خبر، توسط سازمان ها و ادارات دیگر تصاحب شده و مشخص نیست روابط عمومی شهرداری اصفهان در کدام بخش موفق به دریافت تندیس زرین گردیده است.

در بخش تبلیغات و انتشارات، شاخص هایی همچون؛ ویژه نامه مناسبتی، کاتالوگ، بروشور، پوستر، بنر، تیزر، تراکت، بیلبورد، کلیپ، فیلم، مجله الکترونیکی، زیرنویس، تلویزیون شهری، نمایشگر الکترونیکی، ساخت برند و شعار یا سرود در نظر گرفته شده بود که البته روابط عمومی جهاد کشاورزی استان اصفهان مدعی دریافت تندیس زرین این بخش است.

همچنین در بخش مراسم ها و مناسبت ها با شاخص هایی مانند؛ مناسبت های مذهبی- ملی، مناسبت های صنفی و سازمانی، افتتاحیه پروژه های عمرانی، بازدید مقامات و شخصیت ها، همایش های ملی و استانی، همایش های بین المللی، نمایشگاه های ملی و استانی و نمایشگاه های بین المللی، شهرداری علی رغم صرف هزینه های فراوان و اجرای برنامه های مختلف، موفق به کسب عنوان برتر نشده و تندیس برتر این بخش را به شرکت گاز استان واگذار نموده است.

در این جشنواره بخش اطلاع رسانی با شاخص هایی اعم از؛ تعداد بیانیه های خبری ارسال شده به رسانه ها در سال ۱۳۹۴، تعداد اخبار چاپ شده در رسانه ها در سال، تعداد مصاحبه های انجام یافته توسط روابط عمومی، تعداد نشست های مطبوعاتی برگزار شده، تعداد خبرنگاران  فعال در حوزه تخصصی سازمان،  تعداد گزارش های عملکرد تهیه شده و ارسال شده به رسانه ها، تعداد تورهای  مطبوعاتی در سال، تعداد بولتن های(بریده جراید) خبری در سال، تعداد جوابیه های ارسالی به رسانه ها و تعداد برنامه های ارتباط با رسانه ها(مدیران، معاونین و مدیران کل) برگزار شد که در این بخش نیز شهرداری اصفهان موفق دریافت تندیس زرین نشد و جمعیت هلال احمر استان و شهرک علمی تحقیقاتی به ترتیب گوی سبقت را از روابط عمومی شهرداری اصفهان ربوده اند.

در حوزه مستند سازی نیز با شاخص هایی چون؛ مستندسازی فرایند اقدام ها و فعالیت ها و آرشیو الکترونیک، کتاب، عکس،  فیلم، مجلات و نشریات و سایر ، روابط عمومی شهرداری اصفهان ناکام ماند و مقام برتر این حوزه را به روابط عمومی شرکت سرمایه گذاری توسعه سپاهان واگذار کرد.

این در حالی است که روابط عمومی شهرداری اصفهان با در اختیار داشتن یک خبرگزاری رسمی، یک روزنامه استانی، صدا و سیمای شهر و  واحد ارتباطات رسانه ای شهرداری به همراه حدود ۷۰ نیروی تمام وقت و نیروهای مختلف و متعدد در زیرمجموعه های خود نتوانسته به مقام برتر تمامی حوزه های مورد نظر خود دست یابد.

بنا بر آنچه مدیر روابط عمومی شهرداری اصفهان  قبلا عنوان نموده بود، و بودجه و توانمندی هایی که در شهرداری اصفهان نسبت به سایر ادارات و سازمان های شرکت کننده در این جشنواره در اختیار این مدیریت است، انتظارات بیشتری از روابط عمومی شهرداری اصفهان وجود داشته و خواهد داشت و به نظر نگارند ناکامی در حوزه های ذکر شده در مقابل سازمان هایی که با تعداد نیرو و بودجه کمتر مقام های برتر این بخش ها را کسب کرده اند، امری غیر قابل اغماض است.

نکته دیگر  اینکه بر اساس آنچه در سایت انجمن فرهنگی روابط عمومی  استان اصفهان درج شده است هیئت مدیره این انجمن شامل؛ آقایان حمید رضا غزنوی( مدیر ارتباطات و امور بین الملل گروه توسعه سرمایه گذاری انتخاب)، محمد صادق ابطحی(مدیرعامل شرکت خدمات فولاد مبارکه)، عباس میرزایی نیا (مدیر روابط عمومی شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان)، مجید امیر خانی(کارشناس ارشد استانداری اصفهان)، منصور سعیدزاده( مدیر روابط عمومی و امور بین الملل شرکت سرمایه گذاری توسعه سپاهان)، حمید ایروانی( مدیر روابط عمومی سازمان تامین اجتماعی استان اصفهان) و مسعود امینی( مدیر روابط عمومی گمرگ اصفهان) می باشند که البته با نگاهی به عناوین برتر کسب شده این شائبه به وجود می آید که برخی از روابط عمومی های برتر معرفی شده از اعضای هیئت مدیره انجمن فرهنگی روابط عمومی استان اصفهان بوده اند.

یک عضو هیئت مدیره این انجمن با رد شایعات مطرح شده در این خصوص اعلام کرد که در این همایش ۶۳ اثر به دبیرخانه واصل شده و این آثار با دقت فراوان مورد بررسی قرار گرفته است، ضمن آنکه در خصوص داوری شرکت های متبوع اعضای هیئت مدیره نیز، آن عضو از هیئت داوران بخش مذکور خارج و داوری بدون حضور وی انجام گردیده است.

در این جشنواره  در مجموع ۲۷ تندیس (زرین، سیمین و برنز) به همراه حدود ۱۷ دیپلم افتخار برای برترین های استان در نظر گرفته و اهدا شد و نتایج نشان می دهد که با وجود حدود ۲۰۰ عضو در این انجمن، ظاهرا در یک بخش اصلاً شرکت کننده ای وجود نداشته است.

نگارنده جهت اطلاع از صحت و سقم اخبار منتشره به پایگاه اطلاع رسانی انجمن فرهنگی روابط عمومی استان اصفهان به نشانی الکترونیکی   www.epra.irمراجعه نمودم، که متأسفانه نه اخبار مرتبط با این جشنواره و نه نتایج کامل برگزیدگان اول تا سوم و دریافت کنندگان دیپلم افتخار، هیچکدام در دسترس نبود که این اقدام از سوی یک نهادی که به نوعی خود را متولی ارزیابی عملکرد سایر روابط عمومی های استان می داند، امری بعید و غیر حرفه ای است.

با تمام مواردی که تا کنون مطرح شده و نقاط مبهمی که شاید از دیدگاه نگارنده به دور مانده و ممکن است عده ای در صدد پاسخگویی و شفاف سازی آن برآیند، به نظر می رسد حضور تبلیغاتی روابط عمومی شهرداری در سطح شهر و در مناسبت های مختلف نتوانسته کلان شهر اصفهان و پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی را آنچنان که شایسته است معرفی نماید و بنا به گفته مدیر محترم روابط عمومی شهرداری اصفهان که «یک مدیر روابط عمومی باید به علم روز مسلط و اشرافیت کامل بر رسانه ها شامل شبکه های اجتماعی، روزنامه ها، خبرگزاری ها داشته باشد» و اینکه «با نقد و دانش‌محوری، کارها پیش می‌رود و در حوزه کاری خود تاکنون از نقد سازنده و مسئولانه نیز استقبال کرده‌ام»، شاید وقت آن رسیده که در مدیریت این حوزه از شهرداری تغییرات اساسی صورت گیرد تا در تمامی حوزه های روابط عمومی شهر گنبدهای فیروزه ای، اقدامات عملی تر، موثرتر و در خور شأن و منزلت مردم شریف، فیهم و شهیدپرور اصفهان صورت گیرد.