در میان تمامی شبکههای اجتماعی، فیس بوک با بیش از ۳ / ۱ میلیارد کاربر در سراسر جهان حرف اول را میزند؛ شبکهای با شهرت جهانی و با مقررات خاص. یکی از این مقررات، ممنوعیت استفاده از نام مستعار برای فعالیت در این شبکه است. موضوعی که هم طرفدار دارد و هم منتقد. مارک زاکربرگ موسس این شبکه در سال ۲۰۱۰ گفته بود، انسان تنها یک هویت دارد و باقی هویتهایی که انسان برای خود انتخاب میکند، تنها به فقدان همگرایی یا گریز از هنجار و مقررات بازمیگردد.
مقررات سفت و سخت فیس بوک در مورد فعالیت با نام واقعی، در ماههای گذشته بیش از همه دامن “دراگ کویینها” را گرفت که با جمعآوری امضا به مقابله با مقررات فیس بوک برخاستهاند. گرچه نمایندگانی از این گروه با نمایندگانی از فیس بوک دیدار کردند، اما در این رابطه تا کنون تزلزلی در تصمیم گردانندگان فیس بوک دیده نمیشود.
در میان طرفداران استفاده از نام مستعار در شبکههای اجتماعی به گفتوگوی واشنگتن پست با یک هنرمند آمریکایی برمیخوریم که در دفاع از نام مستعار می نویسد: من با دو هویت بزرگ شدهام. از یک سو هنرمند، از سوی دیگر زنی در جامعه کاتولیک غرب آمریکا. هر دو هویت برای من مهماند. انسانهایی مانند من که با دو هویت بزرگ شدهاند، حق این را دارند که با هویت خود زندگی کنند. این نه فقدان همگرایی و گریز از هنجار بلکه صداقت است.
پرهیز از اسم مستعار برای بسیاری ، دلیلی محکم برای جستجو به دنبال شبکههای اجتماعی جایگزین است. یکی از این شبکهها “الو” (Ello) است که حالا دهها هزار کاربر دارد. به گزارش سایت “بتا بیت”، در هر ساعت ۲۷ هزار کاربر به این شبکه میپیوندند یعنی ۶۴۸ هزار کاربر در روز.
در “الو” از اجبار فعالیت با نام واقعی خبری نیست. مقررات استفاده از الو سادهاند و کوتاه. کاربران باید با یکدیگر با احترام رفتار کنند. این مقررات ساده یکی از دلایل رشد سریع شبکه اجتماعی “الو”ست. جذابیت دیگر “الو” در برابر فیس بوک، آزادی انتشار عکسهای برهنه کاربران توسط خود آنهاست؛ عکسهایی که البته باید به نشان NSFW (not safe for work) مزین شده باشند. هر کس که نمیتواند به این مقررات پایبند باشد باید شبکه را ترک کند. پاک کردن حساب کاربری از الو هم مثل آب خوردن است. در حال حاضر تنها کسی به این شبکه (ورژن بتا) راه پیدا میکند که به آن دعوت شده باشد.
کمی نوشته در این سو، عکسهای بزرگ در آن سو و تا چشم کار میکند، جا و فضای خالی؛ “الو” شبکهای است با طراحی مینیمال. با گشت و گذاری کوتاه در این شبکه میتوان به سرعت به کمبودهای آن پی برد؛ تاکنون هنوز هیچ فکری برای بلاک کردن دوستان مزاحم نشده است، کاربر امکان نظر دادن ندارد و اکسپورت نوشتهها و عکسهای کاربر از این شبکه هنوز ممکن نیست. اما با وجود کمبودها استقبال کاربران در هفته گذشته از “الو” آنچنان زیاد بود که همه دعوتنامهها تمام شدند.
اما چرا “الو” که از مارس سال جاری تا کنون شروع به فعالیت کرده است با این اقبال روبرو شد؟ رقیبان فیس بوک کم نبودهاند و نیستند. در میان این رقبا میتوان به “دیاسپورا” اشاره کرد. شبکهای که ۴ سال پیش توسط ۴ دانشجو با ۲۰۰ هزار دلار راه اندازی شد. اما کاربران چندان استقبالی از آن نکردند و نشان دادند جایشان نزد فیس بوک خوشتر است. دو سال بعد برنامه نویسان و موسسان پلتفرم دست از کار کشیدند و اکنون باقیماندههای “دیاسپورا” توسط افراد داوطلب سرپرستی میشود.
دیگر پلتفرمی که میخواست در برابر فیس بوک قدرتنمایی کند، “اپ نت” بود. یک پلتفرم مینیمالیستی که تا کنون موفقیت خاصی به دست نیاورده است.
دو سال از شروع داستان “اپ نت” میگذرد و حالا این Ello است که میخواهد با فیس بوک به رقابت برخیزد. نقطه قوت “الو” در برابر دیگر آلترناتیوهای شکست خورده، شعارهای “الو”ست در مورد دادهای شخصی کاربران. “الو” در اینباره مینویسد: «جمع آوری و فروش دادههای شخصی تو، خواندن پیامهای تو که برای دوستانات میفرستی و کاویدن شبکهای که تو با دوستانات ساختهای، با اهداف اقتصادی و سودبری، غیر اخلاقی است.» “الو” میگوید که از تبلیغات و درآمد حاصل از آن صرف نظر میکند. به اعتقاد “الو” «کاربر کالا نیست که بتوان آن را فروخت». برای همین هم “الو” از جمعآوری دادهها و فروش آنها برای مقاصد تبلیغاتی و اقتصادی خودداری میکند.
پرسش اینجاست که این شبکه از چه راهی قرار است درآمد حاصل کند؟ پاسخ “الو” ارائه ایدهها و امکانات تازه در شبکه در ازای پول به کاربر است. یعنی در آینده این کاربر است که به شبکه با خرید یک امکان جدید، کمک مالی میکند. امکانات تازه هم به گفته این شبکه قرار است پیوسته با توجه به نیاز کاربر ارائه شوند نه نیاز شرکتها و تبلیغات آنها. هفت موسس شبکه “الو” میگویند فروش دادههای کاربران یا تبلیغات برای آنها غیر ممکن است. به اعتقاد آنها این اقدام کاربران فراری از فیس بوک و پناهنده نزد “الو” را دوباره فراری خواهد داد.
نام “الو” حالا در خبرهای سایتهای اصلی آمریکا و حتی اروپا به چشم میخورد. شبکهای که هر ۳-۴ روز یکبار شمار کاربراناش دوبرابر میشود. یکی از منتقدان این شبکه میگوید: « “الو” همه واقعیت را نمیگوید. سرمایهداران خطرپذیر همین طوری برای نشان دادن حسن نیت به کسی پول نمیدهند.» هدف سرمایهگذارانی که ۴۳۵ هزار دلار به “الو” کمک کردهاند به اعتقاد این منتقد در نهایت فروش “الو” در مرحله سوددهی و برداشتن سهم و سود سرمایهگذاران است. منتقدان میگویند برای اینکه این سود تضمین شود “الو” هم مانند دیگر پلتفرمها، از استراتژی جمعآوری دادهها و فروش آنها در وقت مناسب بهره خواهد برد.