دنیای فناوری شباهت زیادی به یک بازی کامپیوتری دارد. در این دنیا حتی یک حرکت اشتباه، یک انتخاب ساده و یک زمان‌بندی نادرست می‌تواند به معنی از دست دادن همه‌چیز باشد. دنیایی که کسب درآمد و میزان فروش در آن حرف اول و آخر را می‌زند.شرکت‌های بزرگ و کوچک زیادی در سال‌های اخیر با استفاده از هوشمندی و بررسی صحیح بازار توانسته‌اند جای خود را در میان بزرگان فناوری باز کنند. از سوی دیگر شرکت‌های مشهوری نیز با اشتباهات تکراری و نبود دانش لازم، حجم بسیار زیادی از بازار و اعتماد مشتری را از دست داده‌اند. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به بزرگ‌ترین بازندگان دنیای فناوری.
یاهو
اشتباهات یاهو و مدیران این شرکت آن‌قدر بزرگ و عجیب است که شاید لازم باشد یک مقاله جداگانه در مورد آن نوشته شود. یاهو که تا ۱۰ سال پیش یک شرکت ۴۴ میلیارد دلاری بود، در طول یک دهه ۹۰ درصد ارزش خود را از دست داده و به یک بازنده بزرگ در دنیای فناوری تبدیل شده است. در دهه‌های قبل، یاهو یک وب‌سایت ارزشمند از نظر شبکه‌های اجتماعی، ایمیل و موتور جستجو بود و می‌شد این شرکت را با گوگل امروزی مقایسه کرد. هرچند تصمیمات عجیب و غریب و عدم پیشرفت با زمان، باعث شد تا این شرکت ارزش خود را از دست بدهد.
در سال ۱۹۹۸ یاهو می‌توانست با پرداخت ۱ میلیون دلار، آلفابت را که این‌روز‌ها با نام گوگل شناخته می‌شود، خریداری کند. لری پیج و سرگی برین بر این باور بودند که بهتر است به‌جای خرید گوگل، تمرکز خود را روی بهبود موتور جستجوی اختصاصی یاهو بگذارند. این پایان کار نبود و یاهو دوباره در سال ۲۰۰۲، پیشنهاد خرید گوگل را به قیمت ۵ میلیارد دلار رد کرد. به نظر مدیران یاهو شرکت گوگل آن‌قدر‌ها هم ارزش نداشت. این شرکت این روز‌ها بیش از ۵۶۰ میلیارد دلار ارزش مالی دارد.
آخرین اشتباه مدیران یاهو در سال ۲۰۰۸ رخ داد. در این سال این شرکت فرصت داشت تا تمامی محصولات و برند خود را با قیمت ۴۴ میلیارد دلار به مایکروسافت بفروشد. مدیران یاهو تصمیم گرفتند تا به این پیشنهاد پاسخ منفی بدهند. ۸ سال بعد یاهو با قیمت ۴/۸ میلیارد دلار فروخته شد تا سهامداران این شرکت، ضرری ۹۰ درصدی را متحمل شوند.
نوکیا
شرکت فنلاندی نوکیا، نمونه‌ای دیگر از شرکت‌هایی است که با یک انتخاب نادرست، جایگاه خود را در مارکت فناوری جهان ازدست‌داده است. نوکیا در آغاز همه‌گیر شدن تلفن‌های همراه، بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده موبایل به‌حساب می‌آمد. تولیدات این شرکت با سیستم‌عامل سیمبین، محبوبیت زیادی بین کاربران داشت. سیستم‌عاملی پیشرو در زمان خود که به کاربر اجازه می‌داد تا اپلیکیشن‌های مختلف را روی گوشی نصب کند.
با به بازار آمدن گوشی‌های اندرویدی و محصولات شرکت اپل، نوکیا همچنان به استفاده از سیستم‌عامل‌های ضعیف‌تر مانند سیمبین و ویندوز موبایل ادامه می‌داد. سیستم‌عامل‌هایی که به‌هیچ‌وجه نمی‌توانستند با اندروید و آی‌اواس مقابله کنند. از سوی دیگر سیستم‌عامل بسیار قدرتمند میگو نیز با تصمیم نادرست نوکیا کنار گذاشته شد تا عملاً هیچ رقیبی برای دو سیستم‌عامل محبوب جهان باقی نماند.
تصمیم نادرست نوکیا در عدم استفاده از اندروید، با کاهش بسیار زیاد فروش محصولات نوکیا همراه شد. در پایان این شرکت تصمیم گرفت تا بخش موبایل و برند نوکیا را به مایکروسافت بفروشد. مایکروسافت هم نتوانست این برند را نجات دهد و تصمیم گرفت محصولات جدید خود را با برند اختصاصی مایکروسافت به بازار ارائه دهد. تمامی اتفاقات ذکرشده باعث شد تا بزرگ‌ترین تولیدکننده موبایل در جهان، به یک شرکت فراموش‌شده در این صنعت تبدیل شود.
این روز‌ها با پایان یافتن قرارداد مایکروسافت و نوکیا، این شرکت دوباره محصولات خود را این بار با سیستم‌عامل اندروید به بازار ارائه می‌دهد. شروعی دوباره برای شرکتی که تا ۱۵ سال پیش، هیچ رقیبی در بازار فروش جهان و ایران نداشت.
کنونیکال ال‌تی‌دی
علاقه‌مندان به فناوری شاید کمتر نام شرکت کنونیکال را شنیده باشند، اما بدون شک با اوبونتو که محصول اصلی این شرکت است، آشنایی دارند. اوبونتو یک توزیع مشهور لینوکس است که تا چند سال قبل، در دنیای سیستم‌عامل‌های لینوکسی، بی‌رقیب بود. کنونیکال تصمیم داشت تا این لینوکس دوست‌داشتنی را به رقیب اصلی ویندوز، مک و اندروید تبدیل کند و در پایان همین بلندپروازی باعث شد تا اوبونتو هر آن چیزی که داشت را نیز از دست بدهد.
اوبونتو تصمیم داشت که یک سیستم‌عامل یکپارچه در سرور، دسکتاپ و موبایل داشته باشد. یک سیستم‌عامل واحد برای تمامی گجت‌های در دسترس که بتواند از برنامه‌های مشابه استفاده کند. موضوعی که نادیده گرفته شده بود، هزینه ساخت و طراحی این سیستم‌عامل بود. در میانه‌های راه طراحی اوبونتو جدید، کنونیکال اعلام کرد که در برآورد هزینه‌ها دچار اشتباه شده و نمی‌تواند این پروژه را ادامه دهد. علاوه بر این طراحی ضعیف سیستم‌عامل موبایل اوبونتو نیز باعث شد تا نه کارشناسان و نه علاقه‌مندان به لینوکس، به خرید گوشی‌های هوشمند لینوکسی مجاب شوند.
این روز‌ها هرچند سرور‌های اوبونتو هنوز محبوبیت زیادی دارند، اما نسخه دسکتاپ این سیستم‌عامل، نه تنها نتوانست با ویندوز رقابت کند، بلکه جایگاه خود را در بین طرفداران لینوکس نیز از دست داده است. Chrome Os که لینوکس محبوب شرکت گوگل است در صنعت لپ‌تاپ یکه‌تازی می‌کند. Manjaro، Mint و Elementary OS نیز به محبوبیت بیشتری از اوبونتو دست پیداکرده‌اند تا این سیستم‌عامل که تا همین چند سال پیش محبوب‌ترین لینوکس جهان بود، به جایگاه پنجم پراستفاده‌ترین لینوکس دسکتاپ سقوط کند.
در این پروسه کنونیکال تمامی قرارداد‌های خود را از دست داد، هزینه بسیار زیادی متحمل شد و زمان زیادی را صرف محصولی کرد که هیچ‌گاه به‌صورت کامل به بازار ارائه نشد. ارزش مالی شرکت کنونیکال به‌صورت سالیانه با سقوط روبرو بوده و اگر سیستم‌عامل سرور این شرکت نبود، بدون شک تا الان دچار ورشکستگی شده بود.
بلک‌بری
بلک‌بری یک شرکت بزرگ تولید تلفن‌همراه و نرم‌افزار است که در سال‌های آغازین ساخت اسمارت‌فون‌ها، دومین گوشی محبوب در کشور آمریکا به‌حساب می‌آمد. طراحی خاص گوشی‌ها، کیبورد فیزیکی و سیستم‌عامل بسیار امن گوشی‌های بلک‌بری باعث شده بود تا محصولات این شرکت به‌عنوان خط اول خرید برای کارمندان، سیاست‌مداران و علاقه‌مندان به تجارت تبدیل شود.
با پیشرفت سیستم‌عامل‌های هوشمند، شرکت کانادایی بلک‌بری درست مثل نوکیا تصمیم گرفت تا از سیستم‌عامل اختصاصی خود در گوشی‌های جدید استفاده کند. سیستم‌عاملی که برخلاف ویندوز و سیمبین، بسیار هوشمندانه طراحی‌شده بود و از امنیت بالایی نیز برخوردار بود. بلک‌بری اواس ۱۰ می‌توانست با یک بازاریابی صحیح، به رقیبی قدرتمند برای اپل و گوگل تبدیل شود. هرچند در عمل این اتفاق رخ نداد و بلک‌بری مجبور به پایان پشتیبانی از این سیستم‌عامل شد.
اشتباهات در قیمت‌گذاری، عدم پشتیبانی برنامه‌های محبوب و طراحی تکراری در گوشی‌های این شرکت باعث شد تا بلک‌بری خیلی زود از جایگاه دوم تولیدکنندگان تلفن‌همراه سقوط کند و به یک بازنده تمام‌عیار در دنیای فناوری تبدیل شود. در پایان این شرکت مجبور شد تا برند تولیدی موبایل خود را به یک شرکت چینی واگذار کند و تمرکز خود را بر روی تولید نرم‌افزار بگذارد. هرچند این تغییرات نیز باعث نشده تا تراز مالی این شرکت دوباره مثبت شود.
پالم
پالم یکی از اولین و موفق‌ترین شرکت‌های تولیدکننده گوشی‌های هوشمند و پی‌دی‌ای بود که از محبوبیتی بی‌نظیر در بین خریداران برخوردار بود. گوشی‌های پالم شکلی متفاوت از تمامی محصولات بازار داشت و همین تفاوت باعث شده بود تا پالم و محصولات این شرکت، به یک برند لوکس و خاص تبدیل شوند.
با ورود آیفون و بلک‌بری به بازار، پالم نتوانست با سرعت پیشرفت گوشی‌های هوشمند هماهنگ شود و محبوبیت و شهرت خود را از دست داد. این شرکت کم و بیش ورشکسته در سال ۲۰۱۰ به اچ‌پی فروخته شد، اما اچ‌پی نیز نتوانست جایگاهی خاص را برای محصولات پالم و سیستم‌عامل وب‌اواس پیدا کند.
در پایان سیستم‌عامل وب‌اواس به ال‌جی فروخته شد تا در تلویزیون‌های هوشمند استفاده شود. برند پالم نیز در اختیار یک استارت‌آپ آمریکایی قرارگرفته است که توسط شرکت تی‌سی‌ال پشتیبانی می‌شود. اولین محصول شرکت جدید پالم با نام «پالم» یک گوشی کوچک و دوست‌داشتنی است که قرار است به‌عنوان گوشی دوم در اختیار خریداران قرار بگیرد.
پالم که تا ۱۵ سال پیش از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده موبایل به‌حساب می‌آمد، حالا به یک استارت‌آپ کوچک تبدیل‌شده که تنها چند نفر کارمند دارد. سقوط یک شرکت بزرگ تولیدکننده موبایل و طی کردن مسیری خلاف جهت تمامی استارت‌آپ‌های موفق می‌تواند به یک کلاس آموزشی در سمینار‌های کارآفرینی تبدیل شود.
ای‌اوال
ای‌اوال یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری و اینترنت است که تا ۲۰ سال پیش، رقیب اصلی یاهو به‌حساب می‌آمد. در تاریخچه این شرکت، ای‌اوال در زمینه ارائه و فروش اینترنت، تولید نرم‌افزار‌های امنیتی، طراحی پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی، مجلات اینترنتی و موتور‌های جستجو فعالیت داشته است. شرکتی که تا دو دهه پیش به نظر می‌رسید به موفق‌ترین شرکت حاضر در دنیای فناوری تبدیل شود، اما با انتخاب‌های نادرست و سخت‌گیرانه، به یک شرکت جانبی و ناموفق تبدیل‌شده است.
برند ای‌اوال در ۳ دهه اخیر، بار‌ها و بار‌ها به شرکت‌های مختلف فروخته‌شده و اخیراً در اختیار شرکت Verizon قرارگرفته است. آخرین فروش ای‌اوال به قیمت ۴ میلیارد دلار انجام‌شده که نشان می‌دهد این شرکت در طول ۳۰ سال، ۹۹ درصد از ارزش مالی خود را ازدست‌داده است. با ادامه شکست‌های این برند، Verizon تصمیم گرفت تا ای‌اوال و یاهو را با هم ترکیب کند. با گذشت حدود یک سال از ترکیب این دو شرکت، تغییر خاصی در شرایط برند جدید به وجود نیامده و به نظر نمی‌رسد آینده مشخصی برای ای‌اوال قابل پیش‌بینی باشد.
موتورولا
موتورولا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری بود که درزمینه ساخت و طراحی موبایل، پردازنده و انواع سخت‌افزار فعالیت می‌کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۱ به دلیل ورشکستگی به دو شرکت موتورولا سلوشنز و موتورولا موبیلیتی تقسیم شد. موبیلیتی بعد‌ها به گوگل فروخته شد و به نظر می‌رسید شروعی جدید در انتظار شرکت موتورولا باشد. موضوعی که البته به واقعیت تبدیل نشد. گوگل در ژانویه ۲۰۱۴ موتورولا را با قیمتی نزدیک به ۳ میلیارد دلار به شرکت لنوو فروخت.
در حال حاضر محصولات فیزیکی و مخابراتی موتورولا، توسط شرکت لنوو طراحی و ساخته می‌شود. درواقع لنوو بسیاری از محصولات خود را برای فروش بهتر، با برند موتورولا به بازار ارائه می‌دهد. محصولات رباتیک این شرکت نیز به‌صورت مشترک توسط گوگل و لنوو پشتیبانی و ارائه می‌شود. موتورولا نمونه‌ای دیگر از تولیدکنندگان بزرگ موبایل و تلفن‌های هوشمند است که به دلیل ضعف مدیریت و مشکلات بازاریابی نتوانست جایگاه خود را در این صنعت حفظ کند. ارزش این شرکت در طول ۲۰ سال اخیر با سقوطی ۷۵ درصدی روبرو بوده است.
نینتندو
نینتندو یک شرکت ژاپنی تولیدکننده بازی‌های کامپیوتری و کنسول‌های بازی است که در سال ۱۸۸۹ شروع به فعالیت کرده است. البته آغاز فعالیت این شرکت با طراحی یک بازی کارتی مشهور به نام هانافودا بود. بعد‌ها نینتندو به کرایه خودرو و آپارتمان روی آورد، اما در پایان تصمیم گرفت تا بر روی بازی‌های کامپیوتری تمرکز کند. در آغاز همه‌گیر شدن بازی‌های کامپیوتری، موفقیت نینتندو غیرقابل‌انکار بود. بازی مشهور سوپر ماریو که هنوز هم محبوبیت زیادی بین کاربران دارد، از معروف‌ترین ساخته‌های این شرکت به‌حساب می‌آید.
بااین‌حال با ورود سونی، مایکروسافت و کونامی به بازار تولید بازی و کنسول، مشکلات شرکت نینتندو آغاز شد. نینتندو که بزرگ‌ترین شرکت فناوری در کشور ژاپن بود در سال ۱۹۹۸ حدود ۷۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شد. مشکل بزرگ شرکت نینتندو این است که با گذشت ۲۰ سال هنوز هم ارزش مالی این شرکت تغییری نکرده و تمامی تراز‌های فصلی، عملکردی منفی را از خود نشان می‌دهد.
عدم هماهنگی با سرعت پیشرفت بازی‌های کامپیوتری و تمرکز روی محصولات قدیمی باعث شده تا نینتندو کم‌کم به یک شرکت فراموش‌شده در بین علاقه‌مندان جوان‌تر بازی‌های کامپیوتری تبدیل شود. تلاش‌های تازه این شرکت برای ارائه کنسول‌های به‌روزتر هرچند با موفقیت اولیه همراه بود، اما نتوانست وضعیت شرکت را بهبود ببخشد. به نظر می‌رسد با روند موجود، نینتندو به مسیر شرکت‌هایی پا گذاشته است که روند ورشکستگی را طی می‌کنند.
بلاک‌باستر
بلاک‌باستر یک شرکت کرایه محصولات ویدیویی است که در سال ۲۰۰۴ بیش از ۸۴ هزار کارمند را به استخدام خود درآورده بود. این شرکت درمجموع ۹۰۰۰ فروشگاه مختلف داشت که به فروش و کرایه محصولات ویدیویی، فیلم، سریال و بازی‌های کامپیوتری می‌پرداختند.
با شروع فعالیت سرویس‌های آنلاین فروش و کرایه فیلم و سریال مانند نت‌فلیکس، میزان درامد شرکت بلاک‌باستر به‌شدت کاهش یافت. اشتباه مدیران این شرکت در پیش‌بینی بازار و در نظر نگرفتن افزایش و بهبود سرعت اینترنت باعث شد تا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری و هنر، تا مرز ورشکستگی پیش برود.
در سال ۲۰۱۰ از ۹۰۰۰ فروشگاه این شرکت، تنها ۱۷۰۰ فروشگاه به فعالیت ادامه می‌دادند. این‌روز‌ها تنها یک فروشگاه فعال بلاک‌باستر در آمریکا وجود دارد تا بتوانیم پرونده شرکت چند میلیارد دلاری بلاک‌باستر را برای همیشه در تاریخ صنعت فناوری جهان، بایگانی کنیم.
مای‌اسپیس
مای‌اسپیس یک وب‌سایت و شبکه اجتماعی موسیقی محور است که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی جهان به حساب می‌آمد. مای‌اسپیس در نسخه‌های اولیه و مشهور، امکان بلاگ نویسی، انتشار عکس، موسیقی و ویدیو را در اختیار کاربران قرار می‌داد.
این شبکه اجتماعی در سال ۲۰۰۵ توانست با پشت سر گذاشتن گوگل، به پربیننده‌ترین وب‌سایت جهان تبدیل شود. موفقیت مای‌اسپیس تا سال ۲۰۰۸ ادامه داشت. این شبکه اجتماعی سالیانه ۸۰۰ میلیون دلار درامد خالص را کسب می‌کرد که موضوعی بی‌سابقه در بین تمامی شبکه‌های اجتماعی بود.
مشکلات شرکت، اما در سال ۲۰۰۹ و با موفقیت فیسبوک آغاز شد. معرفی شبکه‌های اجتماعی مدرن‌تر باعث شد تا مای‌اسپیس خیلی زود به فراموشی سپرده شود. در سال‌های اخیر اشخاص مشهوری مانند جاستین تیمبرلیک سعی کرده‌اند تا این شبکه اجتماعی رو بازسازی کنند. تلاشی که نتیجه چندانی نداشته است و می‌شود مای‌اسپیس و تمامی خاطرات خوبش را برای همیشه فراموش کرد.
