همان‌طور که می‌دانید سیستم عامل اندروید متن‌باز و رایگان است. برای آن دسته از خوانندگان که با این اصطلاح آشنا نیستند باید بگوییم که متن‌باز (Open Source) در علوم رایانه به‌صورت خیلی ساده به نرم‌افزارهایی گفته می‌شود که توسعه‌دهنده‌ی آن، متن کدهای نرم‌افزار را در اختیار عموم قرار می‌دهد. برای نمونه سیستم‌های عامل ویندوز و مک او اس (Mac OS) درست عکس این توضیح، در دسترس همگان نیستند و تنها در انحصار شرکت‌های سازنده خود، مایکروسافت و اپل، قرار دارند. البته متن‌باز بودن یک نرم‌افزار لزوما به معنای رایگان بودن آن نیست. شرکت‌های مختلف با ارایه‌ی نرم‌افزارهای متن‌باز خود به مشتریان به شیوه‌های متعددی مانند دریافت هزینه بابت پشتیبانی و به‌روزرسانی، درآمد کسب می‌کنند. اما ماجرا برای اندروید گوگل کمی فرق می‌کند. گوگل از ابتدا اندروید را بستری می‌دید برای گسترش حوزه‌ی نفوذ خود و افزایش کاربران وب؛ جایی که در تسلط خود دارد و بیشتر درآمدش را از آن به‌دست می‌آورد. در واقع گوگل با عرضه‌ی رایگان اندروید به شرکت‌های سخت‌افزاری، اول از همه ویندوز را از حکمرانی مطلق به زیر کشاند و بعد کوشید با ترغیب کاربران به استفاده بیشتر از تلفن‌های هوشمند خود و گشت‌وگذار در وب، پول بیشتری به‌دست آورد.
ولی اسب تراوایی به نام «اپلیکیشن» از همان اول فرضیه‌های گوگل را بر هم زد. کار به جایی رسیده که بر اساس برخی برآوردها درآمد فیسبوک از اپلیکیشن‌اش در حدود پولی است که گوگل از کل تلفن‌های اندرویدی کسب می‌کند. بدتر این‌که دستگاه‌های همراه اپل (آیفون و آیپد) برای گوگل آورده‌ی به مراتب بیشتری از اندروید داشته‌اند. در نظر داشته باشید که این آمار در شرایطی است که دستگاه‌های اندرویدی بیش از ۸۰ درصد بازار را در اختیار دارند. جالب‌تر این‌که طبق گزارش‌های موسسات مالی، بخش اصلی سود فروش دستگاه‌های اندرویدی به جیب سامسونگ می‌رود.
اما اگر واقعا این آمارها درست هستند و گوگل درآمد چندانی از اندروید ندارد چرا به جای صرف هزینه‌های هنگفت برای ادامه‌ی توسعه‌ی آن، به دنبال راهی دیگر برای درآمدزایی نمی‌رود؟
چندی پیش شرکت اوراکل از گوگل به دادگاه شکایت برد و مدعی شد این غول جست‌وجو از زمان معرفی اندروید، ۳۱ میلیارد دلار عایدی داشته؛ و از آن‌جا که دو مورد از ابداعات ثبت‌شده‌ی اوراکل بدون اجازه در اندروید استفاده شده، گوگل باید غرامت بپردازد؛ به‌علاوه برای ادامه‌ی کار هم هزینه‌ای بابت امتیاز بهره‌گیری از آن‌ها به اوراکل بدهد. بنابر شکواییه‌ی اوراکل، حدود ۲۲ میلیارد دلار از درآمد مذکور، سود بوده که اگر درست باشد رقم قابل‌توجهی است.
البته این ارقام توسط شاکی مطرح شده که طبیعتا با بالا بردن مبالغ به دنبال منفعت بیشتر است. ولی جدا از آمار صحیح درآمدزایی اندروید، بعید است شرکت سودجویی مانند گوگل در صورت ضررده بودن به توسعه‌ی آن ادامه می‌داد. در ابتدای مقاله گفتیم گوگل اندروید را مجانی در اختیار شرکت‌ها می‌گذارد؛ پس اگر این‌طور است راه کسب درآمد از اندروید برای این شرکت چیست؟ آن‌هم مبالغی به بزرگی ادعای اوراکل.
پیش‌تر گفتیم فروش حق امتیاز نرم‌افزار قفل‌شده تنها راه حصول درآمد نیست و شرکت‌های زیادی با توسعه‌ی نرم‌افزارهای متن‌باز سر پا هستند. گوگل هم شیوه‌های خود را دارد:
اول از همه تبلیغات موبایلی
گوگل استاد درآمدزایی از تبلیغات است و اندروید هم تنها وسیله‌ای برای فروش بهتر آن‌ها. بر پایه‌ی گفته‌های اوراکل، گوگل در سال ۲۰۱۴ یک میلیارد دلار به اپل داده تا در آیفون و آیپد جست‌وجوگر پیش‌فرض باشد. برای مدیران گوگل، اندروید و iOS یا هر بستر دیگر، مادامی که پول‌های تبلیغات را به جیب‌شان سرازیر کنند فرقی ندارند. وقتی این شرکت حاضر به پرداخت چنین مبالغی تنها برای تنظیم پیش‌فرض جست‌وجو باشد می‌توان حدس زد۱٫۴ میلیارد دستگاه اندرویدی فعال در دنیا حتی اگر هر کدام فقط مبلغ کوچکی هزینه کنند چه پول هنگفتی برای گوگل می‌شود؛ تازه نیازی به پرداخت حق حساب به شرکت‌های دیگر هم نیست.
گوگل با نمایش تبلیغات به کاربران از طریق اپ‌های مختلف و به‌صورت آنلاین، درآمد کسب می‌کند. همچنین اپلیکیشن‌های مختلف گوگل مثلیوتیوب، نقشه (مپس)، درایو، جیمیل و غیره کاربران زیادی دارند که در برخی از آن‌ها هم تبلیغات فروخته می‌شود هم حق اشتراک گرفته می‌شود. در این بین نباید از تحلیل داده‌های مصرف‌کنندگان هم غافل شد. می‌گویند اطلاعات قدرت می‌آورد و گوگل از همه مطلع‌تر است. همه‌ی کاربران دستگاه‌های اندرویدی باید با حساب کاربری منحصربه‌فرد خود وارد شوند؛ این به گوگل کمک می‌کند اطلاعاتی دقیق و کاملا شخصی از همه کاربرانش داشته باشد. در کنار این‌ها وقتی روی تبلیغات اپ‌های دیگری که از خدمات گوگل استفاده می‌کنند تپ می‌کنید، به اضافه شدن صفرها در حساب بانکی این شرکت می‌انجامد.
در حال حاضر درآمد تبلیغات موبایلی گوگل کمتر از رایانه‌ها است؛ چون ارزش هر لمس در دستگاه لمسی کم است. ولی با تغییر رویکرد کاربران و رغبت بیشتر به دستگاه‌های همراه، به‌زودی این رویه هم تغییر می‌کند و گوگل برای آن روز اندروید را آماده دارد.
اپلیکیشن‌ها
اپ‌ها دومین منبع مهم درآمد گوگل از اندروید هستند. این شرکت در ازای در اختیار گذاشتن بستر فروشگاه اپلیکیشن (پلی استور)، ۳۰ درصد از فروش توسعه‌دهندگان را دریافت می‌کند. با وجود یک و نیم میلیون اپلیکیشن در فروشگاه اندروید که به‌صورت خرید مستقیم یا درون‌برنامه‌ای از مشتریان خود پول می‌گیرند، مبلغ کلی، عدد کمی نخواهد بود.
البته طبق آمارها هنوز کاربران iOS بیشتر از اندرویدی‌ها خرجِ اپ‌ها می‌کنند. درآمدزایی از اپلیکیشن‌های تحت iOS هفتاد درصد بیشتر از اندروید است؛ آن هم در شرایطی که کاربران اندروید تقریبا دو برابر مشتریان iOS اپلیکیشن نصب می‌کنند.
گوگل در گردهمایی Google I/O 2015 گفت که فقط در سال قبلش ۷ میلیارد دلار به توسعه‌دهندگان پرداخته؛ با یک حساب سر انگشتی می‌توان گفت اگر این ۷ میلیارد، هفتاد درصد سهم آن‌ها بوده باشد، فروش اپلیکیشن فقط در سال ۲۰۱۴، چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار آورده داشته که رقم قابل‌توجهی است.
فروش محصولات رسانه‌ای در پلی استور
به جز موارد بالا در فروشگاه اندروید یا همان پلی استور، انواع رسانه‌ها مانند موسیقی، فیلم و سریال، کتاب و مجله به فروش می‌رسد که با احتساب میلیون‌ها کاربر، احتمالا عایدی این بخش هم برای گوگل کم نخواهد بود.
دیگر منابع درآمدی
در کنار تبلیغات موبایلی و فروش اپلیکیشن که بیشترین سهم درآمدزایی از اندروید را دارند، گوگل به‌طور محدود سخت‌افزار هم تولید می‌کند. هرچند به گفته‌ی سران این شرکت، تولیدات آن‌ها با حاشیه‌ی سود پایین عرضه می‌شود؛ اما مفهوم سود کم برای ما و آن‌ها کمی متفاوت است. به‌علاوه، موارد دیگری چون Android Pay و Project Fi هم به سوددهی رسیده‌اند و سهمی درمجموع درآمدهای گوگل دارند.
همان‌طور که خواندید درآمد گوگل از اندروید به‌طور مستقیم نیست. به همین صورت در مورد اپلیکیشن‌های این شرکت. اپ‌هایی مانند یوتیوب و نقشه، رایگان هستند؛ ولی طبق توافقات گوگل با سازندگان سخت‌افزار، آن‌ها در ازای دریافت پشتیبانی از سیستم‌عامل و توسعه‌ی پیوسته آن توسط گوگل موظف‌اند محصولات خود را منطبق با نیاز‌های این شرکت تولید کنند.
نظر شما درباره روش درآمدزایی گوگل از اندروید چیست؟ فکر می‌کنید رقم ادعایی اوراکل (۳۱ میلیارد دلار) درست است یا به طمع جریمه‌ی بیشتر، مبالغه شده؟ شما ترجیح می‌دهید اپ‌ها را رایگان دریافت کنید و در ازای کالای مجانی اطلاعات شخصی خود را واگذارید یا به نظرتان حفظ حریم خصوصی ارزش خرج چند هزار تومان را دارد؟
