شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه انضباطی دانشجویان مصوب ۳۵۸مین جلسه «شورای عالی انقلاب فرهنگی» برای اجرا به تصویب وزارت بهداشت و علوم رسید. در این شیوه‌نامه، موارد انضباطی جدیدی برای دانشجویان اعلام شده است؛ از جمله اینکه تشکیل کلیه گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد. همچنین عضویت در گروه‌های غیرقانونی نیز منجر به تنبیهاتی از جمله منع موقت تحصیل و حتی اخراج از دانشگاه و محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه‌ها خواهد شد.
به گزارش دیجیاتو آیین‌نامه انضباطی دانشجویان در آبان ۱۴۰۱ بروزرسانی شده و به تمامی دانشگاه‌ها ابلاغ شده است. در آیین‌نامه جدید مواردی گنجانده شده که مستقیماً با فعالیت دانشجویان در فضای مجازی مرتبط بوده و یکی از آنها داشتن مجوز برای تشکیل گروه‌های دانشجویی بالای ۱۰۰ نفر است. به نظر می‌رسد تفاوتی نمی‌کند که این گروه‌ها در چه پیام‌رسانی ایجاد شوند و در بستر داخلی باشند یا در بسترهای بین‌المللی؛ فعالیت آنها در هر صورت نیاز به مجوز دارد، چرا که از لفظ «فضای مجازی» استفاده شده است.
در ماده ۳۲ این آیین‌نامه به تخلفات رایانه‌ای و مجازی دانشجویان اشاره شده است. بر‌اساس این ماده «در صورت ارتکاب هر‌یک از تخلفات در فضای مجازی از قبیل هک‌کردن، ویروسی‌کردن، سابوتاژ رایانه‌ای (تغییر، محو، متوقف‌سازی و…)، تخریب رایانه (نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری از طریق نفوذ به سیستم)، جاسوسی‌کردن و دستیابی غیرمجاز به اطلاعات، ضبط صدا، یا تصویربرداری‌های بدون مجوز یا انتشار آنها، فروش، افشا یا انتشار اسناد، اطلاعات یا داده‌های مربوط به دانشگاه، وارد‌شدن به حریم خصوصی افراد در فضای وب یا استفاده ابزاری یا سوء‌استفاده از اطلاعات، اعم از اخاذی، افشا، انتشار، … یا تهدید به اقدام در این موارد یا موارد مشابه نیز جرم تلقی خواهد شد.
بر‌اساس همین ماده ۳۲ مواردی مانند نفوذ به سایت‌های دولتی، ارسال ایمیل‌های مخرب، ایجاد دسترسی غیرمجاز یا اخلال در سطح دسترسی افراد، بارگذاری، دانلود یا انتشار موضوعات غیر‌اخلاقی و کلیه جرایم عمومی در فضای وب، متخلف به تناسب تخلف نیز با تنبیه مواجه خواهد شد.
در تبصره ۲ ماده ۳۲ آمده است که تشکیل کلیه گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد. تشکل‌ها و مجموعه‌های رسمی تابع قوانین مربوطه هستند. ایجاد کانال یا گروه غیرمجاز مشمول تنبیهات بند ۸ تا ۱۹ خواهد شد.
با‌توجه به تبصره فوق، حتی تشکل‌های رسمی دانشجویی و انجمن‌های رسمی و سایر نهادهای رسمی هر دانشگاه هم باید برای داشتن گروهی بالای ۱۰۰ نفر، در هر پلتفرمی، مجوز بگیرند. مجازات‌هایی که برای عدم اخذ این مجوز نیز در نظر گرفته شده است که بر‌اساس مفاد مطرح‌شده در همین تبصره، شامل مواردی چون منع موقت تحصیل به مدت یک نیم‌سال تا چهار‌سال و تغییر محل تحصیل دانشجو است. حتی تنبیهی همچون تغییر دوره تحصیلی دانشجو از حالت دولتی به حالت شبانه نیز در نظر گرفته شده که به موجب آن دانشجو باید برای ادامه تحصیل، شهریه بپردازد. مجازات اخراج از دانشگاه و حق محرومیت تحصیل هم سنگین‌ترین مجازاتی است که در‌این‌باره در نظر گرفته شده است.
در بخش دیگری از این آیین‌نامه، یعنی در تبصره ۷ ماده ۳۲ به موضوع سکوهای مجازی غیرقانونی پرداخته شده است. در این تبصره آمده که «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در کلیه شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیرقانونی مشمول تنبیهات بندهای ۴ تا ۹ خواهد شد.» این موضوع، یعنی دنبال‌کردن اکانت‌هایی که غیرقانونی هستند، برای دانشجو مجازات به‌همراه خواهد داشت و به‌طور مشخص ذکر نشده است که ملاک غیرقانونی بودن نرم‌افزارها و سکوهای مجازی دقیقاً چیست. ولی احتمالاً فیلتر‌بودن آنها، یکی از ملاک‌های اصلی باشد.
به اشتراک گذاری تصاویر و متون درج‌شده در این صفحات و حتی ریتوییت کردن، مصداق «تبادل» خواهد بود. تنبیهاتی که برای این موضوع در نظر گرفته شده است به احضار و اخطار شفاهی و توبیخ کتبی و حتی محرومیت از تسهیلات رفاهی و منع موقع تحصیل ختم خواهد شد.
در ماده ۵۱ این آیین‌نامه و در تبصره اول آن نیز به موضوع رسانه‌های غیرمجاز اشاره شده است. بر‌اساس این تبصره، تولید، خرید و فروش و توزیع یا نگهداری هرگونه آلات لهو‌و‌لعب یا محصولات رسانه‌ای غیرمجاز، تخلف محسوب خواهد شد. با‌توجه به آمدن عبارت «محصولات رسانه‌ای غیرمجاز» می‌توان به این موضوع اشاره کرد که استفاده از پلتفرم‌های رسانه‌ای مانند یوتوب که فیلتر شده هستند، احتمالا برای دانشجویان غیرقانونی است.
ناگفته نماند موضوعی مانند مجوز برای تشکیل گروه در فضای مجازی پیش‌تر و در مجلس دهم بیان شده بود. در اردیبهشت ۹۷ اعلام شد مجلس به‌دنبال اجرای طرحی است که به‌واسطه آن فعالیت در کلیه پیام‌رسان‌های اجتماعی منوط به اخذ مجوز از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد. این موارد در طرحی به نام ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی ذکر شده بود؛ طرحی که در‌واقع ریشه اصلی طرحی موسوم به طرح صیانت در مجلس شد. در نسخه‌ای از این طرح که در آن زمان ارائه شده بود، تأکید شده بود که «فعالیت مؤثر مانند ایجاد و یا اداره کانال و یا گروه‌ها در پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی و داخلی بدون مجوز ممنوع و جرم تلقی می‌شود. ایجاد و یا اداره کانال‌ها و یا گروه‌هایی که با نقض غیرقانونی تدابیر مسدود‌سازی (پالایش) صورت می‌گیرد، مستوجب محکومیت حبس و یا جزای نقدی درجه ۸ خواهد بود.»
همچنین باید به موضوع مجوز درباره کانال‌ها نیز اشاره کرد که در سال‌های گذشته به جریان افتاده بود. در سال ۹۵ و در زمانی که هنوز تلگرام در ایران فیلتر نشده بود، شورای عالی فضای مجازی طرحی را به جریان انداخته بود که کانال‌های بیش از ۵ هزار عضو باید مجوزی از وزارت ارشاد داشته باشند.
متن کامل این شیوه نامه در قالب فایل PDF از این لینک قابل دریافت است.
