حرکت در مسیر تولید دانش‌بنیان نیاز به تلاش و سرمایه‌گذاری دارد و جوانان تازه‌کار، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های نوپا، نیاز به حمایت ویژه دارند.شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان نقش مهمی در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در هر کشوری ایفا می‌کنند؛ به گونه‌ای که از آن‌ها به عنوان موتور محرکه اقتصاد در هر کشوری یاد می‌شود، به همین دلیل تلاش‌های زیادی صورت گرفته است تا میزان موفقیت این شرکت‌ها افزایش و پویایی و قوام آن‌ها تداوم یابد. یکی از مهم‌ترین شیوه‌ها برای تحقق این امر، ایجاد «مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری» است تا از طریق ارائه مشاوره، در اختیار قرار دادن فضای اداری و کارگاهی، ارائه کمک‌های مالی و به طور کلی حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط دانش‌بنیان به رشد و توسعه این شرکت‌ها دامن زده شود.
شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان نخستین سازمان مؤسس مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در کشور با هدف حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید ثروت از علم راه‌اندازی شده است. شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، فعالیت اجرایی خود را از سال ۱۳۸۰ به‌طورجدی با راه‌اندازی نخستین مرکز رشد در کشور و با هدف حمایت و هدایت شرکت‌های کوچک و نوپای دانش‌بنیانی که ایده‌های نوآورانه و فناورانه دارد و امکانات لازم جهت عملیاتی ساختنِ آن را ندارند، آغاز کرد و به عنوان حلقه واسط میان دولت، صنعت و دانشگاه به توسعه اقتصاد مبتنی بر دانش و نهایتاً تبدیل علم به ثروت در کشور ایفای نقش کرده است. برای بررسی شهرک علمی و تحقیقاتی استان اصفهان با «جعفر قیصری» رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه میخوانید:
وضعیت کنونی شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان چگونه است؟
شرکت‌های مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی، نمونه‌ای مثال‌زدنی در راستای مسئله دانش‌بنیان است. درحال‌حاضر حدود ۵۰۰ شرکت فناور و دانش‌بنیان و ۱۰۰ استارت‌آپ و هسته فناور در این شهرک در حال فعالیت هستند. همچنین در ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان، حدود هفت هزار و ۸۰۰ نفر مشغول به کارند که این میزان اشتغال در مقایسه با صنایع بزرگی از جمله صنایع فولاد، آهن و نفت قابل ملاحظه است؛ زیرا اشتغالی که در تولید دانش‌بنیان ایجاد می‌شود، برمبنای بهره‌گیری از نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است.
از هفت هزار و ۸۰۰ نفر افراد مشغول به کار، بیش از ۶۰۰ نفر دارای مدرک دکتری تخصصی هستند که در تخصص خود مشغول هستند. این موضوع نشان می‌دهد اشتغال دانش‌بنیان برای طبقه نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، توسعه یافته و موجب امیدواری و افزایش انگیزه آن‌ها می‌شود. عموماً سرمایه‌گذاری در تولید دانش‌بنیان، بسیار کمتر از صنایع عادی است؛ خرید صنعت از خارج کشور صورت می‌گیرد؛ زیرا سرمایه اصلی دانش است و ارزش افزوده از علم و فناوری به دست می‌آید.
توسعه دانش‌بنیان چه تأثیراتی دارد؟
ایجاد رضایت‌مندی و انگیزه در میان نخبگان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی‌ارشد و دکتری، ازجمله تأثیرات شرکت‌های دانش‌بنیان است. توسعه دانش‌بنیان ویژگی ممتازی است و تفاوت قابل ملاحظه‌ای نسبت به تولیدات متکی بر سرمایه و واردات ماشین‌آلات از کشورهای صاحب تکنولوژی دارد. سرعت تغییر محصولات متکی به دانش بیشتر بوده و یکی دیگر از ویژگی‌های این حوزه، کاهش آلودگی منابع زیست‌محیطی و مصرف آب و انرژی است.
ویژگی شرکت‌های تولیدکننده متکی بر دانش چیست؟
ویژگی مهمی که شرکت‌های تولیدکننده متکی بر دانش و تجاری‌سازی فناوری دارند، این است که در این نوع تولید میزان مصرف منابع طبیعی، مصرف مواد، کانی‌ها و منابع زیرزمینی، نفت، منابع فسیلی، بهره‌مندی از آب و هوا و میزان آلودگی هوا تقریباً ناچیز است و ما را از مشکلات محیط‌زیستی که صنایع قدیمی با خود آوردند، نجات می‌دهد.
برای شهرهایی مانند اصفهان که در احاطه صنایع آلاینده و انرژی‌بر قرار گرفتند، هیچ راه گریزی به جز حرکت به سمت اقتصاد و تولید دانش‌بنیان نیست که تجربه‌های موفق آن هم در سطح دنیا وجود دارد.
درحال‌حاضر حوزه دانش بنیان در چه وضعیتی قرار دارد؟
سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان، یکی از نیازهای ضروری است. در دیدار مقام معظم رهبری با نخبگان در بیست‌وششم آبان ۱۴۰۰ این نکته یادآوری شد که اقتصاد دانش‌بنیان حدود یک درصد تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده است و باید طی برنامه‌ای سه الی چهار ساله، حوزه دانش‌بنیان حدوداً پنج درصد اقتصاد کشور را به خود اختصاص دهد. از این رو دستورات رهبر معظم انقلاب، وظیفه سنگینی را بر همگان ایجاد کرده است. سال ۱۴۰۰ برای شهرک علمی‌تحقیقاتی اصفهان سال درخشانی نسبت به ۱۳۹۹ بود؛ به گونه‌ای که در سال ۱۴۰۰ فروش شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان و تجاری‌سازی فناوری ۳.۵ برابر سال قبل بوده و با رشد ۳۵۰ درصدی مواجه بوده است.
برای افزایش تولیدات دانش‌بنیان چه اقداماتی باید انجام شود؟
حرکت در مسیر تولید دانش‌بنیان نیاز به تلاش و سرمایه‌گذاری دارد و جوانان تازه‌کار، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های نوپا، نیاز به حمایت ویژه دارند. شرکت‌های بزرگی که محصولات مناسب تولید می‌کنند و تولیدات دانش‌بنیان دارند، برای افزایش تولیدات خود نیاز به حضور در بازارهای جهانی و صادرات خواهد داشت؛ از طرفی برای اینکه ارزش افزوده و تولید ثروت ملی داشته باشند، باید در بازارهای جهانی محصولات خود را عرضه کنند. در گام نخست، حضور در بازارهای جهانی مخاطرات فراوانی داشته و نیاز به سرمایه‌گذاری، حمایت و مشارکت دارد که وظیفه دولت، تأمین منابع مورد نیاز شهرک علمی و تحقیقاتی و پارک‌های علم و فناوری است.
