با ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۱ از سوی رییس جمهور دولت سیزدهم به مجلس شورای اسلامی، نکات مهمی مثل حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ و افزایش حقوق کارمندان، تمرکز بر فروش نفت و تغییر یا حذف وام ازدواج در بودجه ۱۴۰۱ مورد توجه قرار گرفته است.یکشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۰ابراهیم رییسی، رئیس جمهور لایحه بودجه ۱۴۰۱ را تقدیم مجلس کرد. بررسی اسناد بودجه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد در شرایط تورم‌زای کنونی اقتصاد ایران، دولت به دنبال ارایه یک بودجه انقباضی است.
بررسی سند ۶۷ صفحه ای لایحه بودجه ۱۴۰۱
مروری بر لایحه بودجه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که دخل و خرج دولت در سال آینده با رقم ۳۶۳۱ هزار میلیارد تومان بسته شده است.
۳ اتفاق مهم در بودجه ۱۴۰۱
– حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی
– تثبیت دلار بودجه روی ۲۳ هزار تومان که نرخ فعلی تسعیر برخی شرکت‌هاست و نگرانی های ارزی بازار را برطرف می کند.
– انتشار ۹۶ هزار میلیارد تومان اوراق
۲ نکته مهم برای بازارها از بودجه ۱۴۰۱
دو نکته در لایحه بودجه ۱۴۰۱ هم به نظر بر روی رفتار بازارها اثرگذار است:
افزایش مالیات
چرا عدد مالیات افزایش داشته و آیا قرار است مالیات دیگری و یا عوارض دیگری از شرکت‌ها اخذ شود که برخی افراد مطلع و نزدیک به دولت دریافت مبالغ تحت عنوان عوارض صادرات را رد می‌کنند و دلیل این رشد مالیات را اخذ مالیات از خودرو و مسکن می‌دانند.
نرخ گاز
اما مهم‌ترین نکته ای که از آن به عنوان شوک بودجه به بازارها یاد می‌شود نرخ گاز است که به عنوان خوراک و سوخت مطرح است. نرخ سوخت صنایع برای فولادی ها ۱۰۰ درصد نرخ خوراک در نظر گرفته شده است. البته طبق برخی شنیده ها این عدد به ۵۰ درصد خواهد رسید و سقف ۲۵۰۰ تومان را خواهد داشت.
برخلاف خوش بینی در بازار سهام، دولت در لایحه بودجه سال آینده؛ نرخ سوخت فولادی ها؛ پتروشیمی ها و پالایشی‌ها را معادل نرخ خوراک مصرفی پتروشیمی‌ها قرار داد. این در حالی است که در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ این نرخ با تخفیف هفتاد درصد به صنایع فروخته میشد.
اعداد مهم در بودجه ۱۴۰۱
کل منابع بودجه عمومی دولت (به جز درآمدهای اختصاصی و نیز شرکتهای دولتی) ۱۳۷۲ هزار میلیارد تومان است که نسبت به منابع عمومی بودجه در ۱۴۰۰ که بالغ بر ۱۲۷۷ هزار میلیارد بود رشد ۷ درصدی نشان می‌دهد.
(منابع عمومی بودجه به اضافه منابع اختصاصی دولت) ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه ۱۳۷۳ هزار میلیاردی سال ۱۴۰۰ حدود ۹.۲ درصد رشد نشان می دهد.
افزایش۱۰ درصدی حقوق کارمندان دولت
کل اوراق منتشره دولت و شرکتهای دولتی حدود ۱۰۹ هزار میلیارد تومان خواهد بود که ۱۰ هزار میلیارد تومان آن صرف بازپس‌دهی اصل و سود اوراق سررسید شده و قبلی است. ۸ هزار میلیارد تومان اوراق شهرداریها هم به این مبلغ اضافه می‌شود.
سهم دولت از صادرات نفت ۳۸۱ هزار میلیارد تومان معادل ۲۵ درصد از کل بودجه است که نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد دارد.
میزان مالیات از درآمدهای دولت به ۵۶۰ هزار میلیارد تومان رسید.
برای اولین بار همه خودروهای بالای ۱ میلیارد تومان و منازل مسکونی و ویلاهای بالای ۱۰ میلیارد تومان مشمول مالیات بر دارایی می‌شوند که به صورت سالانه اخذ خواهد شد (واحدهای اداری و تجاری مشمول این مالیات نیستند!)
نرخ تسعیر دلار ۲۳ هزار تومان است.
فروش نفت حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز و قیمت نفت حدود ۶۰ دلار درنظر گرفته شد.
نرخ سوخت فولاد، پتروشیمی و پالایشی‌ها معادل نرخ خوراک مصرفی پتروشیمی‌ها تعیین شد.
ریز و درشت لایحه بودجه ۱۴۰۱
میزان کل بودجه سال بعد با رشد حدود ۴ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ به ۱۳۲۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. درآمدهای مالیاتی و گمرکی در بودجه سال بعد با ۷۳ درصد رشد به حدود ۵۶۲ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.
مفاد بخشنامه مالی ناظر بر بودجه نشان می‌دهد متوسط افزایش حقوق کارکنان دولتی برای سال بعد ۱۰ درصد تنظیم شده؛ یعنی حداقل بگیران حدود ۳۰ درصد افزایش حقوق دارند و حقوق‌های بالاتر افزایش کمتری خواهند داشت.
حداقل حقوق بگیران دولتی، سال آینده ۴.۵ میلیون تومان دریافتی خواهند داشت. معافیت مالیاتی حقوق هم با رشد ۲۵ درصدی، ۵ میلیون تومان در ماه پیش بینی شده است.
دولت نرخ تسعیر ارز ۲۳ هزار تومانی را در لایحه بودجه گنجانده است. همچنین رقم صادرات نفت ۱.۲ میلیون بشکه در روز با قیمت ۶۰ دلار پیش بینی شده است.
افزایش ۲۹ درصدی حداقل حقوق (پلکانی)
با احکام ذیل در بودجه حقوق افرادی که از متوسط حقوق کمتر می‌گیرند از حقوق افرادی که از متوسط بیشتر می‌گیرند، بیشتر رشد خواهد کرد و فاصله حقوق کاهش می‌یابد:
افزایش ناخالص حقوق به‌صورت پلکانی معکوس از ۲۹ درصد تا ۵ درصد
حداقل مبلغ مندرج در احکام کارگزینی با ۲۹ درصد رشد از ۳۵ میلیون ریال به ۴۵ میلیون ریال افزایش می‌یابد.
۱۷۰۰ امتیاز در احکام کارگزینی تمامی کارکنان اضافه می‌شود که معادل مبلغ ثابت ۵۳۳,۸۰۰ تومان می‌باشد.
ضریب ریالی با ۳ درصد رشد از ۳۰۴۸ به ۳۱۴۰ تغییر می‌کند.
برای بازنشستگان نیز مبلغ ۵۳۳,۸۰۰ تومان ثابت و ۳ درصد رشد اعمال می‌شود.
افزایش حقوق ۱۰ درصد/ ۴.۵ میلیون تومان حداقل حقوق
آنچه که در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ دولت برای حقوق کارکنان پیش بینی کرده نشان می‌دهد که افزایش پلکانی حقوق در دستور کار قرار دارد و متوسط ۱۰ درصد است به طوری که برای طبقات پایین‌تر از این رقم بیشتر افزایش پیدا خواهد کرد.
وام ازدواج در بودجه سال آینده حذف شد؟
از دیگر نکات مهم در لایحه آن است که بند مشخص و رقم وام ازدواج جوانان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ حذف شده است و ظاهرا دولت اختیار کلی برای تعیین آن در هیات وزیران با هماهنگی دستگاه‌ها درخواست کرده است.
البته در این باره وحید یامین پور معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان گفت: «تسهیلات ازدواج جوانان در لایحه بودجه ۱۴۰۱ حذف نشده، بلکه فرآیند آن به استناد قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» تغییر یافته است.»
وی اظهار کرد: «دولت در بند ب تبصره ۱۷ لایحه بودجه ۱۴۰۱ ذیل عنوان رفاه و سلامت، به اجرایی شدن قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اشاره کرده که ماده ۶۸ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز مربوط به تکلیف بانک مرکزی به پرداخت تسهیلات ازدواج جوانان است.»
بر اساس تبصره ۱۶ ماده واحده لایحه بودجه سال آینده که مروبط به تسهیلات تکلیفی است عنوان شد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از طریق بانک‌های دولتی، خصوصی و موسسات اعتباری غیر بانکی مکلف به پرداخت تسهیلات قرض الحسنه از محل صد در صد (۱۰۰) مانده سپرده های قرض الحسنه و پنجاه درصد (۵۰) سپرده های جاری شبکه بانکی پس از کسر سپرده قانونی به موارد مندرج در قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی از جمله قانون برنامه ششم توسعه است.
دولت ۲۰ درصد از سهم صندوق توسعه ملی را برداشت می‌کند
از سهم ۴۰ درصدی صندوق توسعه ملی در سال آینده، طبق پیش بینی که در لایحه بودجه انجام شده دولت فقط ۲۰ درصد را واریز خواهد کرد و ۲۰ درصد مابقی به دولت اختصاص پیدا می‌کند.
حقوق تا ۵ میلیون تومان معاف از مالیات شد
طبق پیش بینی صورت گرفته در لایحه بودجه سال آینده سقف معافیت مالیاتی ۶۰ میلیون تومان در سال پیش بینی شده است.
دلار ۴۲۰۰ تومانی از بودجه ۱۴۰۱ حذف شد
در لایحه بودجه سال آینده، پیش‌بینی در رابطه با پرداخت ارز ترجیحی نشده و نشان از اقدام دولت برای حذف ارز ۴۲۰۰ دارد.
رشد محصولات زراعی و افزایش ۱٫۲ میلیون هکتاری آبخیزداری
در بودجه سال آینده منابع لازم برای افزایش تولیدات زراعی و باغی به میزان ۷٫۳ میلیون تن دیده شده است.
همچنین با اختصاص منابع لازم حد نگاری و صدور سند مالکیت اراضی کشاورزی برای ۹۰۰ هزار هکتار و آبخیزداری ۱٫۲ میلیون هکتار انجام خواهد شد.
تکمیل و بهره برداری از ۱۰ هزار هکتار شبکه آبیاری و زهکشی و افزایش ضریب خود اتکایی در تولید جوجه نژاد داخلی از ۱۰ به ۵۸ درصد از دیگر اهداف برنامه ای بودجه است.
سطح پوشش بیمه کشاورزی از ۱۸ به ۲۷ درصد به افزایش خواهد یافت و منابع این صندوق تقویت خواهد شد.
احداث پالایشگاه جدید با کمک دولت / گازرسانی سرعت می گیرد
۲ هزار میلیارد تومان برای گاز رسانی به روستاها و مناطق فاقد گاز در بودجه پیش بینی شده است.
۳۰۰ میلیون دلاری برای توسعه پالایشگاه آبادان در نظر گرفته شده و ساخت پالایشگاه جدید نفت با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه در روز هدف گذاری شده است.
تکمیل خط اتیلن غرب برای تامین خوراک پتروشیمی های در حال احداث پیش بینی و ۱۵ هزار میلیارد تومان برای طرح های بهینه سازی سوخت در نظر گرفته شده است.
برای حمایت از سرمایه گذاری های خطر پذیر و دانش بنیان تولیدات داخلی هم منابع خوبی دیده شده است.
سرعت گرفتن طرح های ریلی و جاده ای
در بودجه سال ۱۴۰۱ منابع خوبی برای طرح های حمل و نقل ریلی و جاده ای دیده شده به طوری که تا پایان سال شاهد تحقق اهداف زیر هستیم.
افزایش طول خطوط راه آهن از ۱۲۱۹۰ کیلومتر به ۱۲۷۰۰کیلومتر
افزایش ظرفیت بارگیری و تخلیه از ۲۸۵ به ۲۹۰ میلیون تن
افزایش طول بزرگراه‌ها از ۱۹۶۰۰به ۱۹۸۰۰ کیلومتر
افزایش طول شبکه آزاد راهی از ۲۷۳۰ به ۲۹۵۰ کیلومتر
تکمیل ۴۳ کیلومتر خطوط متروی درون شهری و برون شهری با همکاری شهرداریها
باز سازی ۵ هزار دستگاه اتوبوس درون شهری با همکاری شهرداری ها در ۷۰ شهر کشور
تشکیل صندوق مسکن محرومین
برای تامین اراضی طرح مسکن به استعداد ۴ میلیون واحد مسکونی تا پایان سال ۱۴۰۱ برنامه ریزی شده است.
اعتبارات صندوق ملی مسکن تقویت و برنامه ریزی برای اجرایی شدن دو میلیون مسکن تا پایان سال آینده که ۳۰ درصد آن به پایان خواهد رسید، انجام شده است.
۵ هزار میلیارد تومان برای راه اندازی صندوق مسکن محرومین اختصاص پیدا خواهد کرد.
از ظرفیت دارایی های غیر منقول وزارت راه و شهر سازی و منابع صندوق پیشرفت و عدالت برای تقویت منابع صندوق ملی مسکن استفاده خواهد شد.
کاهش انتشار اوراق مالی و تمرکز روی فروش نفت
در لایحه بودجه انتشار اوراق مالی اسلامی از ۱۳۲٫۵۰۰ میلیارد تومان به ۰۰۰ر۸۸ میلیارد تومان کاهش‌یافته است.
صادرات نفت روی یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه و قیمت نفت ۵۳ یورو معادل ۶۰ دلار در نظر گرفته‌شده است.
صادرات خالص گاز ۳٫۵۸ میلیارد دلار منظور شده و ۱۴۵ هزار بشکه در روز خوراک تحویل پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها خواهد شد.
هدایت یارانه‌ها به سمت اقشار کمتر برخوردار
افزایش اعتبارات برنامه مقابله با فقر مطلق برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی معادل دو برابر حقوق کارمندان برنامه یارانه نقدی و غیر نقدی و معیشت معادل ۷۳٫۸ هزار میلیارد تومان
یارانه حوزه سلامت مطابق با ماده ۴۶ قانون الحاق ۲ به میزان ۳۲ میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده است.
یارانه نان، گندم، دارو و تجهیزات مصرفی پزشکی و نهاده‌های کشاورزی به میزان ۱۴۰ هزار میلیارد تومان منظور شده است.
۲۴ هزار میلیارد تومان منابع حمایت از تولید در بخش انرژی و برای حمایت از اشتغال معادل ۴۶ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده است.
پیش‌بینی منابع در قالب صندوق پیشرفت و عدالت ایران (ملی و استانی) به میزان ۴۶ هزار میلیارد تومان و با احتساب منابع حمایت از انرژی در وزارت نفت معادل ۷۰ هزار میلیارد تومان است.
خبرهای خوب بودجه برای استان‌ها در ۱۴۰۱
در راستای تحقق رشد اقتصادی ۸%، مبلغ ۰۰۰ . ۱۵۰ میلیارد تومان در سقف منابع هدفمندی و منابع عمومی لایحه سال ۱۴۰۱ منظور گردیده است.
برای تقویت اعتبارات استان‌ها و در جهت تمرکززدایی، با توجه به قابلیت‌های استان‌ها مبتنی بر آمایش سرزمین ۴۲۲ طرح استانی ویژه (ملی استانی) به استان‌ها انتقال پیدا می‌کند.
بخش قابل توجهی از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان منابع رشد اقتصادی در اختیار استان‌های قرار خواهد گرفت.
کاهش ۱۵ درصدی هزینه‌های دولت
در لایحه بودجه هزینه های دولت به استثنای حقوق ۱۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
بابت اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مبلغ ۰۰۰ . ۱۲ میلیارد تومان منظور شده است.
بابت پاداش پایان خدمت جانبازان به میزان ۰۰۰ . ۹ میلیارد تومان منظور شده است.
بابت پاداش پایان خدمت بازنشستگان مبلغ ۶۰۰ . ۲۲ میلیارد تومان منظور شده است.
بابت رتبه بندی معلمان ۲۵ هزار میلیارد تومان منظور گردیده است.
تمرکز بودجه عمرانی بر مشکلات تنش آبی و خشکسالی
اعتبارات منابع آب از ۹٫۳ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه ۱۴۰۰ به ۲۲٫۳ هزار میلیارد تومان در جهت رفع تنش‌های آبی و تقویت آبرسانی پایدار به مناطق ضروری شهری و روستایی؛ افزایش یافته است.
اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه (بودجه عمرانی) نسبت به سال ۱۴۰۰ با بیش از ۴۳ درصد رشد به ۲۵۱ هزار و ۸۱۵ میلیارد تومان رسیده است.
