به‌تازگی و بعد از یکسال «یو‌اس‌ای‌تودی» از پیش سفارش اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس ایکس خبر داد و اعلام کرد که قرار است این سرویس به‌طور محدود برای تعداد خاصی از کاربران برای مناطق تحت پوشش ارائه شود. اینترنت ماهواره‌ای دیر یا زود به کشورما هم خواهد رسید اما با این تکنولوژی جدید چگونه باید برخورد کرد. نظر کارشناسان حوزه فاوا و هوافضا را در این باره جویا شدیم.
عدم مخالفت با اینترنت ماهواره‌ای
ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی درباره این تکنولوژی جدید اعلام کرد که ما به هیچ وجه به‌دنبال ممنوعیت استفاده از این تحول بزرگ که در دنیای فناوری به‌وجود آمده، نیستیم و برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای هیچ مخالفتی نداریم. اما باید تدابیر و مقرراتی برای استفاده کاربران از اینترنت ماهواره‌ای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای تدوین شود و کسانی که می‌خواهند در کشور از طریق این شبکه‌ها فعالیت کنند هم حتماً باید مجوز داشته باشند تا حکمرانی فضای مجازی کشور دچار خدشه نشود.
دبیر شورای عالی فضای مجازی معتقد است آمدن منظومه‌های ماهواره‌ای ممکن است شبکه ملی اطلاعات را به‌طور کلی زیر سؤال ببرد و اگر شبکه ملی اطلاعات بتواند خدمات بهتر، ارزان‌تر و با سرعت و تنوع بیشتر ارائه دهد وابستگی به خارج از کشور کم می‌شود و یکی از این راه‌ها توسعه اینترنت ثابت در کشور است. البته وی به راه‌اندازی منظومه کوچک ماهواره ملی با مشارکت بخش عمومی و خصوصی هم اشاره کرد و گفت که در حال مذاکره هستیم تا اگر امکان داشته باشد از همکاری چین و روسیه در رسیدن به این هدف استفاده کنیم.
یک قانونگذاری درست
داوود زارعیان کارشناس ارتباطات اعتقاد دارد اینترنت ماهواره‌ای ۱۰ سال است که مطرح شده و تا به امروز نتوانسته بود نظرهای مردم و مسئولان مخابراتی کشورهای اروپایی و امریکا را به خود جلب کند اما ظاهراً بحث جدی شده و عمده دلیل آن هم این است که بیش از ۴ میلیارد نفر از جمعیت دنیا به اینترنت دسترسی ندارند.
این کارشناس ارتباطات معتقد است اینترنت ماهواره‌ای مانند تلویزیون ماهواره‌ای است همان‌طور که در تلویزیون ماهواره‌ای هیچ کنترلی از سوی دولت‌ها حاکم نیست مگر پارازیت فرستادن و این موضوع درباره اینترنت ماهواره‌ای هم صحت دارد.
وی با بیان اینکه وقتی اینترنت ماهواره‌ای مطرح می‌شود اگر قانونگذاری بدرستی صورت نگیرد، آسیب‌های جدی در این حوزه خواهیم دید، گفت: وجود شبکه ملی اطلاعات معنادار نخواهد بود، چرا که شبکه ملی اطلاعات قرار است اطلاعات را در داخل کشورمان نگه دارد ولی وقتی مردم از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند داده‌ها و اطلاعات را در سطح جهان تبادل می‌کنند بنابراین نگرانی به‌نظرم جدی است و باید فوری برای آن برنامه‌ای تدوین کنند.
دکترزارعیان افزود: دولت‌ها و حاکمیت‌ها این قدرت را دارند که بانک‌ها، سازمان‌ها و دستگاه‌ها و حتی شرکت‌های خصوصی را از استفاده از اینترنت ماهواره‌ای منع کنند، اما عموم مردم می‌توانند از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند و این بدین معناست که آنها ابتدا بدون هیچ محدودیتی به سایت‌ها و شبکه‌های جهانی وصل می‌شوند و بعد به شبکه‌های ملی اطلاعات.
وی اعتقاد دارد مقررات‌گذاری هم طبعاً از سوی کسانی که اینترنت ماهواره‌ای را راه‌اندازی کرده‌اند، تعیین خواهد شد و اینکه تعیین خواهند کرد چه بخش‌هایی فیلتر شود و چه بخش‌هایی فیلتر نشود، طبعاً تابع قوانین و عرف دیگر کشورها نخواهند بود و همه باید از یک قانون تبعیت کنند. پس باید مقررات‌گذاری درست، خوب و بالقوه در این زمینه در کشور برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای صورت بگیرد.
برخورد سلبی ممنوع
حامد زینی وند پژوهشگر حوزه هوافضا درباره سابقه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای نیز معتقد است از سال ۲۰۱۴ به‌صورت ناگهانی از سوی برخی از کمپانی‌های نوظهور حوزه فضایی بخصوص در امریکا استفاده از اینترنت ماهواره‌ای شکل گرفت و مقرر شد به جای استفاده از مدار ژئو با فاصله ۳۶ هزار کیلومتری از زمین برای ارسال ماهواره‌ها، ماهواره‌های منظومه‌ای را در مدار لئو که بین ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر با سطح زمین فاصله دارد، قرار دهند.
وی افزود: دو شرکت اسپیس ایکس و وان وب و حتی آمازون در این زمینه ورود کرده‌اند به‌طوری‌که شرکت وان وب دو میلیارد دلار با پشتیبانی مالی یک شرکت ژاپنی وارد این حوزه شده است و اسپیس ایکس با عدد و رقم بالایی در حال سرمایه‌گذاری در این حوزه است، هر دو هفته ۶۰ ماهواره در مدار قرار می‌دهد و برنامه دارد تا ۴۲۰۰ ماهواره را در میان مدت و بعد ۱۱ هزار ماهواره را در بلندمدت در مدار لئو قرار دهد و یک پوشش کاملاً گسترده و جهانی ایجاد کند.
این پژوهشگر هوافضا در ادامه گفت: بر عکس اینترنت ماهواره‌ای که در مدار ژئو قرار دارد و تأخیر آن (پینگ) ۷۰۰ میلی ثانیه است این عدد هم اکنون در اینترنت ماهواره‌ای مدار لئو اسپیس ایکس ۴۰ میلی ثانیه است و البته قصد دارد تأخیر را به ۲۰ میلی ثانیه برساند.
زینی وند با بیان اینکه اسپیس ایکس هم اکنون ۱۰هزار نفر کاربر از کشورهای امریکا، کانادا و انگلیس دارد که تجهیزاتی مانند روتر و وای فای دریافت اینترنت ماهواره‌ای را ۴۹۹ دلار خریده و با پرداخت اشتراک ماهانه ۹۹ دلار در حال استفاده از آن هستند، گفت: با این شیوه‌ای که اسپیس ایکس، وان وب و آمازون در پیش گرفته‌اند بزودی و در سال‌های نه چندان دور پوشش اینترنتی کاملاً جهانی می‌شود و از سوی دیگر با این همه‌گیری پیش‌بینی می‌شود قیمت تجهیزات و مصرف بسیار کاهش یابد و در آینده با قرار دادن دیش‌های کوچک بالای خانه‌ها و حتی ماشین‌ها، ازطریق تلفن همراه با سرعت بالا به اینترنت متصل شوند.
وی افزود: باید گفت این تکنولوژی شرایط جدیدی را در همه عرصه‌ها مانند اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیت ملی کشورها ایجاد کرده و اثرات قابل توجهی خواهد داشت ولی نمی‌توان با این نوع از تکنولوژی‌ها که با سرعت بالا توسعه پیدا می‌کند و مرزها را می‌شکافد، سلبی برخورد کرد.
این پژوهشگر اعتقاد دارد برخورد سلبی در بلندمدت محکوم به شکست خواهد بود از این‌رو باید تکنولوژی جدید را درک کرده و نه تنها با آن همراه شد بلکه از خود تکنولوژی برای هدایت همان تکنولوژی استفاده کرد. هر تکنولوژی ممکن است برای کشورهای مختلف دارای تبعات منفی باشد ازاین رو باید با آن به‌صورت بسیار هوشمندانه برخورد کرد.
وی درباره راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای نیز گفت: هم اکنون نه تنها کشور ما بلکه بسیاری از کشورها از نظر مالی و لجستیکی توان راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای را برای استفاده اینترنت ندارند، چرا که باید بتوان هر دو هفته همزمان ۱۰ ماهواره به فضا پرتاب کرد. این توان را هم اکنون کشورهایی مانند روسیه، چین و حتی اروپا هم ندارند.
این پژوهشگر درباره زیر سؤال رفتن شبکه ملی اطلاعات نیز اعتقاد دارد که وقتی اینترنت ماهواره‌ای به کشور ما برسد قطعاً با استفاده مردم از آن بستر ارتباطاتی مردم از داخلی جدا شده و دسترسی‌ها همه به خارج از کشور منجر می‌شود. به‌عبارتی حتی مکالمه هم از مسیر زیرساخت‌های کشور خارج می‌شود بنابراین برای کشورها مشکلات امنیتی ایجاد خواهد کرد.
