صاحبان کالا و خدمات برای اقناع مخاطبان تلویزیون و نیز برای پیشبرد اهداف خود، یعنی افزایش فروش محصولات تولیدی و توسعه بازار از هـر ابـزار و روشی استفاده می‌کنند که ایـن موضـوع خواسـته یـا ناخواسته اثراتی را بـر جامعه مـی‌گـذارد.
شاید در نگاه اول و با توجه به واژه فایده‌گرایی، چنین تصور شود که در تبلیغات بازرگـانی صرفاً باید به فایده‌ای که عاید صاحب آگهی می‌شود، تمرکز کرد و دیگر نیازی بـه بحـث و جدل در این باب نیست؛ چرا که هدف در تبلیغات بازرگانی دستیابی بـه فایـده اسـت و فایده‌گرایی هم صرفاً به سود بنگاه تبلیغ کننده تکیه می‌کند؛ بنابراین این دیدگاه، هر روشی را که در راستای رسیدن به این هدف باشد، تجویز می‌کند.
یکی از اصولِ تبلیغات، آزرده نکردن مخاطب آن محصول تبلیغی است اما آنقدر صاحبان آگهی‌ها از فقدان نظارت بر آگهی‌های تبلیغاتی، سوء استفاده می‌کنند که مخاطب در این شرایط اقتصادی و معیشتی، از اینکه نمی‌تواند آن کالا و محصول را برای خانواده‌اش تأمین کند، آهِ حسرت بکشد.
واقعاً چه کسی می‌توانـد نتـایج سـوء فرهنگی حاصل از یک آگهی سودجویانه کـه هـدف آن تنهـا افـزایش فـروش محصـولات بازرگانی است را برآورد کند؟ آیا رسانه ملّی می‌داند که اعتبار رسانه‌ای خود را به پای این نوع شعارها ریخته و متضرر اول این نوع تبلیغات خود اوست؟
این بنای غلط را عده‌ای تاجرِ صرف در تلویزیون گذاشته‌اند؛ وقتی تجمل و ترویج نامناسب اشرافی‌گری به مدل تبلیغی در تلویزیون تبدیل می‌شود، آن وقت، سبک زندگی ایرانی اسلامی به خطر می‌افتد.
حتماً تبلیغ گسترده شبکه خرید و فروش را با اجرای سیامک انصاری بارها و بارها از صداوسیما دیده‌اید. واقعیت این است که این پلتفرم چیز تازه‌ای نیست و شبکه فروش کالا و خدمات است که بر پایه مدل کسب و کار”Marcet Place” یا به عبارتی “بازارگاه” طراحی شده و امروز ده‌ها نمونه از این کسب و کار در کشور فعالیت می‌کنند که مصادیق بارزی دارد.
جالب‌ترین قسمت ماجرا اینجا است که شما بعد از ورود به این پلتفرم و ورود اطلاعات اولیه کسب و کارتان از شما خواسته می‌شود ۱۵۰هزارتومان بابت راستی آزمایی کسب وکار به حسابِ این شبکه واریز کنید. اقدامی عجیب که در هیچ یک از پلتفرم‌های مشابه، سابقه ندارد. ضمن اینکه گفته می‌شود برای هریک از فروش‌هایی که در این شبکه اتفاق می‌افتد، بسته به نوع خدمت باید بین ۱ تا ۶ درصد پورسانت به این شبکه خرید و فروش داده شود.
این اقدام قدری تأمل‌برانگیز است و این پرسش به وجود می‌آید آیا کسی بر آگهی‌های بازرگانی تلویزیون نظارت دارد؟
تبلیغ سلام من سیامک انصاری هستم را این روزهای زیاد از تلویزیون و رادیو شنیده اید. این تبلیغ بایا است. بایا چیست و بزرگتر بایا چه کسی است؟
امکان ندارد که در چند روز گذشته رادیو یا تلویزیون‌تان روشن بوده باشد و تبلیغ «بایا» را ندیده یا نشنیده باشید، البته اگر در معرض هیچ کدام از این‌ها هم نبوده و فقط یک سر به شبکه‌های مجازی زده باشید حتما انواع و اقسام شوخی‌هایی که با سیامک انصاری برای حضور در تبلیغات طولانی، اغراق آمیز و تکرارشونده بایا می‌شود به چشمتان خورده است مخصوصا شوخی با لحظه‌ای که انصاری با تاکید می‌گوید حالا بایا همه زندگی‌اش شده است.
از ماجرای حضور سیامک انصاری در تبلیغات همه جانبه بایا (بیلبورد، تیزر رادیویی و تلویزیونی، شبکه‌های مجازی و…) که بگذریم بد نیست نگاهی به خود بایا بیندازیم و ببینیم در مقایسه با رقیب قدیمی‌ترش یعنی دیگر فروشگاه‌های اینترنتی چه حرف‌هایی برای گفتن دارد. وارد سایت بایا که می‌شویم این نوشته را می‌بینیم: «مصرف کننده گرامی، بایا در حال ثبت نام و ارزیابی تامین کنندگانِ محترم می‌باشد، به زودی فروش کالا و ارائه خدمات در سراسر کشور آغاز خواهد شد.»
بقیه بخش‌های سایت هم چندان در تناسب با تبلیغات همه جانبه بایا به نظر نمی‌رسد مثلا با یک توضیح کلی و کلیشه‌ای درباره خدمات بایا مواجهیم و چیزی درباره اینکه مزیت استفاده از بایا نسبت به رقبای جا افتاده‌اش چیست نمی‌بینیم و البته با یک گرافیک ساده رو‌به‌رو هستیم که تصویر سیامک انصاری چشم‌گیرترین بخش آن است.
اینطور که به نظر می‌رسد بایا روی حضور سیامک انصاری در تبلیغاتش حساب زیادی باز کرده و احتمالا فعلا فقط می‌خواهد از طریق این حضور تکرارشونده اسمش را به گوش مخاطب برساند و بعد کار‌های ضروری دیگر را شروع کند. عجیب‌تر اینکه بایا همین حالا در اول کار که مشغول تلاش برای شناخته شدن است از تامین کننده‌ها و تولید کننده‌ها ۱۵۰ هزار تومان برای بررسی اسناد آن‌ها مطالبه می‌کند، کاری که باز هم با رفتار مجموعه‌ای که تازه می‌خواهد خودش را در حد و اندازه‌های فروشگاه‌های بزرگ کالا و خدمات مطرح کند همخوانی چندانی ندارد.
بزرگتر بایا چه کسی است؟
با کمی جست‌و‌جو می‌فهمیم بایا که گویا یک سایت ارتباطی بین تامین‌کننده‌ها و مصرف‌کننده‌هاست به شرکت «دانش پارسیان» تعلق دارد؛ شرکتی که با مراجعه به سایتش می‌بینیم پشتیبان و مجری طرح‌های بزرگ دولتی است مثل سامانه سیب وزارت بهداشت، سامانه الکترونیکی کووید ۱۹ و سامانه الکترونیکی ثبت نام اصناف و صنایع.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان پارسیان هم ابراهیم بای‌سلامی است برادر یکی از نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی. کمی که عقب‌تر برویم می‌بینیم شرکت دانش پارسیان سوم بهمن سال ۱۳۹۴ به عنوان زیر مجموعه ایران‌داک یا همان پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران برای استفاده از دستاورد‌های پژوهشی ایران‌داک تاسیس شد.
حالا خود ایران‌داک زیر مجموعه کجاست؟ وزارت علوم تحقیقات و فناوری، یعنی احتمالا بتوان بایا را در نهایت یک مجموعه‌ای با پشتوانه قوی نامید که در عرصه سامانه‌های خرید و فروش اینترنتی فعال شده است. بعضی‌ها بایا را از نظر وابستگی به مجموعه‌های دولتی با «با سلام» مقایسه می‌کنند، مجموعه‌ای که در زمینه فروش محصولات روستایی فعال است، اما به تازگی تلاش‌هایی هم برای حضور در بازار‌های دیگر کرده، اما هنوز نمی‌توان آن را رقیب جدی برای فروشگاه‌های آنلاین بزرگ دانست. تا روز شروع به کار بایا چیزی نمانده و احتمالا بیشتر دربا‌ره‌اش خواهید شنید.
منبع: هفت صبح
