دکتر امیر ناظمی متولد اصفهان و از معدود افراد دولتی است که در جایگاه درستی مرتبط با تحصیلات آکادمیک خود حضور دارد.طرح سوال و گفتگو با شخصی که خود مولف کتاب و پژوهشگر و در اکثر رویدادهای مهم صاحب نظر است ، کمی سخت می باشد ولی از آنجایی که او ارتباط خوبی با رسانه ها دارد ، گفتگو با ایشان لذت بخش می شود.همین ارتباطش با رسانه باعث شده است هرآنچه در سازمان تحت امر وی اتفاق می افتد بصورت گسترده در اکثر رسانه ها بازتاب داشته باشد. از کارنامه درخشان وی می توان به موارد زیر اشاره کرد : پژوهشگر ایرانی حوزه سیاست‌گذاری علم ، معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی و مدیر گروه آینده‌اندیشی این مرکز است. یکی از آثار او تحت عنوان «سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها» برگزیده کتاب فصل شد. او همچنین مدیر بخش سیاست علم شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی، عضو هیأت مدیره انجمن مدیریت فناوری ایران، اندیشگاه آتی‌نگار و انجمن آینده‌نگری ایران، عضو گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان فارسی و عضو وابسته فرهنگستان علوم ایران است. دکتر ناظمی از زمانی که بر صندلی ریاست سازمان فناوری اطلاعات تکیه زده است ، در راستای حمایت از استارتاپ ها و پیاده سازی دولت الکترونیک تمام تلاش خود را نموده است . در این گفتگو فرصت را غنمیت دانستیم و سعی کردیم دیدگاه و نظرات ایشان را در مورد حوزه هایی چون کارآفرینی استان ، فناوری اطلاعات اصفهان و برخی موضوعات کلان دیگر را جویا شدیم .
اگر بخواهید درمورد اصفهان بگویید ، چه ویژگی های بارزی در ذهن شما تداعی میشود؟از اصفهان همیشه بعنوان یک شهر صنعتی خلاق و پویا بواسطه پتانسیل هایی چون گردشگری ، صنایع مادر ، مراکز علمی ، صنایع دستی، یاد میشود. نظرتان را در این خصوص بفرمایید.
در مورد اصفهان به نظر میرسد که ترکیب دو موضوع که در نگاه اول متضاد و متعارض باشد، یکی از صنایع خلاق و دیگری صنایع مادر است که هر دوی اینها رخ داده و به نظر میرسد در دوره‌های مختلف تاریخی یکی به دیگری ترجیح داده شده و یا یکی در مقابل دیگری گاهی اوقات حتی قربانی شده است. برای من وجه صنایع خلاق و فرهنگی و هنری جذابیت دارد و بیشتر دوستش دارم ، ولی هیچ وقت صنایعش را نمیشود نادیده گرفت و در زمان هایی در آن توسعه صورت گیرد و حتی هویت جمعی را به عنوان افراد توسعه گر در حوزه صنعت شکل می داده است و زمینه‌ساز شکل‌گیری مدیران قوی بوده است که آنها را تبدیل به مدیران بنگاه‌های بزرگ و مدیران سیاسی کشور کرده است.
کارآفرینی و استارتاپها یکی از حوزه های مورد توجه شما هستند.وضعیت اکوسیستم کارآفرینی و استارتاپ های اصفهان را چگونه ارزیابی می کنید؟دانشگاه های معتبر ، مراکز رشد ، شهرک علمی و تحقیقاتی ، جشنواره شیخ بهایی ، شبکه پژوهش و فناوری ، مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان ، مراکز شتاب دهنده متعدد ، برگزاری رویدادهایی چون تدکس و استارتاپی و…. در اصفهان باعث شکل گیری یک امیدواری شده است. اصفهان قطب کارآفرینی ایران و حتی آسیا می شود. به نظرتان شدنی است؟
وضعیت اکوسیستم استارتاپی اصفهان نسبت به سایر شهرها وضعیت خوبی است ،ولی نسبت به تهران و نسبت به جایگاهی که کلاً اصفهان دارد مناسب نیست و به طور خاص در اکوسیستم استارتاپی، زمانی که استارتاپ های بزرگ کشور را رصد می کنیم یا اپلیکیشن هایی که بیشترین میزان نصب را دارند متاسفانه جایگاه اصفهان به اندازه پتانسیل و به اندازه دارایی‌هایش نیست و حتی میت وان گفت با یک فاصله ی نسبت به مشهد در رتبه بعدی قرار می گیرد.همانطور که میدانید مشهد بعد از تهران پیشرفته ترین سیستم استارت آپی کشور را دارد و مجموعه‌ای از استارتاپ های بزرگ در مشهد حضور دارند.
علت این مشکل را در چه دلایلی می بینید؟
علت این اتفاق به دلایل مختلف بر می گردد و همیشه برای من سوال بوده و خیلی در این خصوص فکر کردم و مطالب زیادی نوشتم که چرا در اصفهان چنین اتفاقی افتاده است. پاسخی که می توان به این سوال داد در حقیقیت اصطلاحی است به نام تله موفقیت یا وابستگی مسیر است.اصفهان بواسطه موفقیت در صنایع مادر و بزرگ ، سنتی و متداول توجه کمتری به اکوسیستم استارتاپی خودش داشته است و این حوزه را شاید ، حوزه ی کوچکی که فاقد جذابیت و پتانسیل می داند و منابع خود را در صنایع کلان چون فولاد ، پتروشیمی و نفت وارد کرده است.
دلیل دیگری که می شود به آن اشاره کرد ، وجود یک نوع فرهنگ محافظه‌کاری است که به شدت در اصفهان گسترده است ، البته بنده مطالعاتی که در این خصوص انجام شده باشد را ندیده ام ، ولی برداشت شخصی خودم این است که مردم اصفهان از لحاظ فرهنگی مردمی به شدت محافظه‌کار هستند و این فرهنگ برای توسعه نوآوری و برای این حوزه که احتیاج به ریسک بالا دارد خیلی مناسب و متناسب نیست و الزاما نمی تواند کمکی به رشد و بلوغ اکوسیستم استارتاپی کند.
یکی از اقدامات قابل تحسین ، طرح نوآفرین بود.طرحی که قرار است مشکلاتی چون اخذ مجوزهای گوناگون ، مشکلات مالیات و بیمه و هر آنچه که حرکت کسب و کارها چه نوپا و چه با سابقه را کند می کند را حل کند. آیا طرح نوآفرین با پایان کار دولت فعلی به پایان میرسد ؟ در شهرستانها که هنوز شیوه های سنتی حاکم است ، آیا نوآفرین قدرت اجرایی دارد؟
نوآفرین مانند سایر طرح های دیگر تسهیل گر است و در مقام اینکه این طرح ایجاد کننده و شکل دهنده ی اولیه باشد، نیست. به عبارتی دیگر اگر گروه‌هایی وجود داشته باشند کمک میکند که با سهولت بیشتری فعالیت خودشان را شروع کنند و یا ادامه دهند. امیدوارم که مثل هر طرح دیگری وابسته به طول عمر دولت ها نباشد و تداوم داشته باشد و اگر مصوبه دولت برای نوآفرین گرفته شد به این دلیل بود که بصورت نهادی وارد وظایف یک سازمان شود تا بتواند به دنبال خودش این تداوم داشته باشد تا وابسته به ایده یک فرد و یک گروه نباشد. طرح نوآفرین آنقدر جذاب بوده است که در حال حاضر در سایر حوزه‌ها، نیز چنین طرحی وجود دارد و حتی در پیش نویس قانون جهش تولید ، که مجلس بر روی آن کار میکند برای همه حوزه‌های کشور فراتر از فناوری اطلاعات در سایر تکنولوژی همچون زیست فناوری گسترش دهد تا استفاده کنند.به نظر من با توجه به برآورد عمومی طرح نوآفرین ، طرحی مناسب و کارآمد بوده است.
اینروزها که اکثر دنیا تحت تاثیر ویروس کرونا هستند، در شرایطی که مردم در خانه هستند و ضرورت پیاده سازی دولت الکترونیک احساس شده است و بر روی این موضوع هم منتقدین معتقدند که در این خصوص اهمال کاری شده است.آیا چنین است؟یکی از موضوعات دیگر که در ماه های اخیر از سوی منتقدین دولت مطرح شد ، عدم پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات است .با توجه به گزارشات متفاوت ، در حال حاضر شبکه ملی اطلاعات در چه وضعیتی قرار دارد؟
دولت الکترونیک یکی از زیر ساخت هایی است که می تواند به شدت به بهسازی دولت و تصمیم‌گیری بهتر کمک کند و در دوران کرونا توانایی این زیرساخت ها ملموس شد. ما تجربه ای را در ایام شیوع کرونا داریم که دوست دارم ، این تجربه و استفاده از زیرساخت های موجود را تشریح کنم. در ایام کرونا و اختصاص وام کمک یارانه ای یک میلیون تومانی دولت کل فرآیند کاملا الکترونیکی و بدون حضور مردم صورت گرفت.در ابتدا برای سرپرست خانوارها یک پیامک ارسال شد که در صورت تمایل دریافت وام عددی را ارسال کنند که به مثابه تایید احراز هویت فرد بدون حضور به بانک بود.حتی برای ضمانت دریافت وام ، حساب یارانه فرد و دریافت وام هم بدون مراجعه حضوری و بصورت الکترونیکی صورت گرفت. اگر دقت بفرمایید فرآیند دریافت وام از ابتدا تا انتها بصورت الکترونیکی و بدون مراجعه حضوری صورت گرفت. این تجریه می تواند نمونه عملیاتی برای سایر بانکها برای اعطای تسهیلات به مردم باشد.
از این تجربه می توان دو نتیجه گرفت که نشان داد زیرساخت این کار بصورت الکترونیک در کشور در وضعیت فعلی وجود دارد و علاوه بر این ثابت کرد تمام المان های مختلفی که برای یک خدمت الکترونیکی بایستی باهم مرتبط شوند، وجود دارد. نتیجه دومی که می توانم به صراحت بگویم این است که آن چیزی که مانع تحقق دولت الکترونیک می شود ، عدم زیرساخت الکترونیکی نیست ، بلکه قوانین فرسوده و به روز نشده ای است که مانع تحقق دولت الکترونیک می شود. به زبان ساده تر باید بگویم مشکلی در زیرساخت وجود ندارد و مشکلی که وجود دارد مربوط به لایه خدمت و لایه قوانین و مقررات می باشد. در کشورمان دولت الکترونیک تفکیک شده است. زیرساخت بر عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بصورت متمرکز است. اینکه سایر دستگاه ها و نهادهای گیرنده و دهنده که بایستی خدماتی را بصورت الکترونیکی ارایه دهند و از این زیرساخت استفاده کنند ، به سیاست های خودشان برمی گردد و وزارت ارتباطات هیچ گونه اختیاری در خصوص الکترونیکی کردن سرویس هایشان ندارد ولی آیا برای الکترونیکی کردن خدماتشان مانع زیرساختی وجود دارد؟ پاسخ خیر است .نمونه های دیگری از انجام امور بصورت کاملا الکترونیکی وجود دارد که می توانم به آن اشاره کنم در آبان ماه سال ۹۷ پروسه ی تبدیل کارت بانکی به کارت سوخت برای دو میلیون و پانصد هزار نفر و ارتباط پنج دستگاه دولتی(اپراتورها ، ثبت احوال ، نیروی انتظامی ، بانک مرکزی، وزارت نفت) طی یک فرآیند کاملا الکترونیکی صورت گرفت که بدلیل مخالفت وزارت نفت این کار متوقف شد.
توجه داشته باشید کل این فرآیند برای هر شخص درچند دقیقه بصورت رایگان درمقابل فرآیند سنتی که درپلیس +۱۰ با هزینه ی بالای شصت هزار تومان و برای دولت برای تولید کارت سوخت هزینه می کرد که متاسفانه بدلیل فشار بازیگران سنتی این طرح متوقف شد هر چند در سال ۹۸ ، بعد از گرانی بنزین این طرح برای تاکسی ها ، آژانس ها و تاکسیهای اینترنتی انجام شد.
در سال ۹۷ می شد این کار صورت بگیرد، اما آنچه مانع می شود بازیگران سنتی و بخش هایی هستند که ترجیح می‌دهند همچنان روال قدیمی را داشته باشند و هیچ وقت خوش آمدگوی نوآوری نیستند و ریسک های آن را نمی‌پذیرند. با نمونه های گفته شده کاملا مشخص است که دولت الکترونیک در چه وضعیتی است .زیر ساخت مناسبی وجود دارد که جلوتر از سطح خدماتی است که بر روی آن ارایه میشود.
