اپلیکیشنی که شاد نیست

بزرگترین چالش سراسری بحران کرونا ایجاد مشکلات در سال تحصیلی جاری و در مقوله آموزشی کشور است که موجب آسیب به یادگیری وتعلیق آموزش دانش آموزان و تعطیلی گسترده طولانی مدت مدارس شد. بزرگترین اقدام وزارت آموزش و پرورش برای جایگزینی حضور فیزیکی دانش آموزان در مدارس ، پس از کش و قوس های فراوان ، راه اندازی اپلیکیشن شاد بود
یکی از چالشهای خانواده جهت دسترسی به شبکه ی شاد را میتوان داشتن یک گوشی تلفن همراه که حداقل قیمت آن در شرایط فعلی بالای یک میلیون تومان است، امکانی که بسیاری از خانواده ها در شرایط کسادی بازار و رکود کرونایی امکان آن را نداشتند. در کنار وضعیت اقتصادی خانواده ها ، مشکلات نرم افزاری شبکه ی شاد و خطای فراوان ۴۰۳ برای ثبت نام کردن درشبکه شاد هم بخشی از مشکلات آموزش از راه دور نظام آموزشی در دوران کرونا بود.
گزارشهایی درباره دردسرهای استفاده از شبکه شاد برای دانش آموزان و معلمان منتشر شده که نشان می دهد عدالت آموزشی یکی از نکاتی است که طراحان «شاد» توجه چندانی به آن نکرده اند. گزارشهایی از عدم دسترسی بین ۳۵ تا ۴۵ درصد دانش آموزان یک استان محروم نشان می دهد بخش کارشناسی آموزش و پرورش نتوانسته در طراحی خود، تفاوتهای ساختاری و طبقاتی در گستره کشوری مانند ایران را لحاظ کند.در حالی که بسیاری از مدارس و دانش آموزان ما در نقاط مختلف کشور دچار محرومیت هستند و فاقد امکاناتی مانند کامپیوتر ، لپ تاپ ، گوشی هوشمند و حتی اینترنت پرسرعت و یا معمولی هستند قرار است به کدام عدالت آموزشی نزدیک شویم ؟
مواردی که در خصوص اپ شاد میتوان به آن اشاره کرد عبارتند از :
– شبکه نه چندان شادی که شاد نام گرفت با دسترسی های زیادی که برای خود در گوشی تلفن هوشمند ایجاد می کند، حریم خصوصی را نقض کرده است.
– باید روی تلفن های هوشمند با اندروید به روز نصب شود و این موضوع یعنی تحمیل هزینه زیادی به خانواده ها
– ایرادات فنی بسیاری از جمله اعلام خطا هنگام ثبت نام دارد.
– نیاز به پهنای باند وسیع برای جابجایی داده ها دارد و عملا با زیرساخت اینترنتی کشور به خصوص در استانهای دوردست و کمتربرخوردار ناهمگون است.
– نیاز به آموزش مفصل برای کاربری آن دارد و به اصطلاح «کاربردوست» نیست.
طرح شاد، مگر همان طرح احیا شده از یک برنامه قدیمی نیست که در شرایط شیوع کرونا دوباره مطرح شد. آیا نسخه شکست خورده ی روبیکا و تلویزیون تعاملی سینا که هرگز مورد استقبال واقع نشد ، مسئولان را به فکرفرو نبرد؟ازسال ۹۴ قراربود پروژه آموزشی و شبکه اجتماعی مختص دانش آموزان نخبه اجرایی شود با این تفاوت که قرارنبود یک پیام رسان تعاملی بین دانش آموز و معلم باشد. حالا سالهاست که از آن طرح اجرا نشده می گذرد ، بارها و بارها تغییر کرد تا به مرحله آموزش در این روزهای کرونایی رسید.حمیدرضا کفاش ، معاون فرهنگی آموزش و پرورش درسال ۹۴ از راه‌اندازی یک شبکه اجتماعی ویژه دانش آموزان خبرداد. در سال ۹۵ بازهم وعده داد که اپلیکیشن «شاد» تا دهه فجر سال ۹۵ عرضه شود.اما بعد از گذشت دوسال و در پایان سال ۹۶، اعلام شد که طرح شاد بنا به دلایلی اجرایی شدنی نیست و طرح سینا جایگزین آن شد. سینا یک شبکه تعاملی بر بستر پیام رسان «روبیکا» بود که برای آن هیاهوی خبری زیادی هم در سال ۹۷ شد اما واقعیت این بود که تلویزیون تعاملی سینا هم تنها چند ماه پس از اجرا شدن به فراموشی سپرده شد و هم اکنون هیچ خبری از آن نیست. در این بین وزیر آموزش پرورش پیشین نیز بخشنامه‌ای را درخصوص ممنوعیت استفاده از پیام رسان‌های خارجی برای تبادل اطلاعات در مدارس صادر و اعلام کرد که در حال رایزنی با دو پیام رسان داخلی هستند. اتفاقی که هیچ‌گاه رخ نداد و دو پیام رسان بومی ناموفق کنارگذاشته شد بدون آنکه رسالت شان اجرا شود و یا به مرحله کاربرد یا استفاده دانش آموزان برسد.
باانتقاداتی که ازشبکه شاد شد شبکه شاد نشان داد معلمان زیادی حتی نتوانسته اند این اپلیکیشن را نصب کرده و از آن کارایی بگیرند. از سوی دیگر انتشار راهنمای استفاده دانش آموزان از شبکه شاد نشان داد دست کم باید گوشی هوشمند با قابلیت نصب این نرم افزار در اختیار دانش آموزان باشد.

شبکه شاد و آموزش مجازی
موضوع تضمین کیفیت آموزش یعنی تضمین این که فرآیند یادگیری در آموزش مجازی از طریق سامانه شاد اتفاق می افتد، در این اپلیکیشن اجرایی نشده است. هیچکس، از مدیر و معاون مدرسه گرفته تا معلمان دلسوز، کارشناسان ستادی آموزش و پرورش و حتی پدر ومادری که باحوصله و مدارا مجبورند درس را خود آموزش ببینند و خود به بچه ها آموزش دهند و درنقش معلم خانگی ظاهر شوند و یا همچون ناظمی سختگیر باید قوانینی درخانه ایجاد کنند تا فرزندشان به صورت آنلاین درس بخواند که دراین صورت نیز نمی توانند مطمئن شوند فرآیند یادگیری در ذهن بچه ها در حال اتفاق افتادن است، چون چنین تجربه ای تاکنون انجام نشده است
نظام آموزشی کشور ما از دیرباز و از دوران مکتب خانه های پدربزرگ هایمان تا پیش از دوره کرونا بر پایه آموزش حضوری بنا شده بود و آموزش مجازی از طریق هر اپلیکیشنی، اولین قدمهای واقعی تجربه در عرصه عمل را برمی دارد و قاعدتا نتیجه این روش تدریس در نظامی که بر پایه آموزش حضوری طراحی شده است، نامشخص خواهد ماند تا زمانی که بتوان اثربخشی این آموزشها را با سنجش های علمی، و نظریه معلمان و کارشناسان درسال بعد سنجید.
در کنار موضوع همزیستی با فرهنگ آموزش مجازی ، آنچه نمود پیدا کرده است مواردی چون عدم دسترسی تمامی خانواده های به امکانات سخت افزاری مانند موبایل یا تبلت و در دیدگاه کلان ناکارآمدی زیرساخت های کشور، آموزش مجازی را برای خانواده ها به تجربه ی تلخ مبدل کرده است.