در این روزهای کرونایی و قرنطینه خانگی بازار تورهای مجازی بیشتر از همیشه گرم است که در اصفهان فقط نام مجازی را یدک می‌کشند و موزه‌ها و اماکن تاریخی از فناوری روز دنیا عقب ماندند، در حالی که بناهای تاریخی دنیا بازدیدهای آنلاین و مجازی را پیشنهاد می‌دهند، شهرموزه اصفهان از غافلگیری بی‌سابقه تعطیلی‌ها می‌گوید.در آستانه نوروز و خانه‌نشینی‌های کرونایی، گردشگری مجازی شاید پیشنهاد خوبی باشد تا علاقه‌مندان بتوانند بدون آن‌که از خانه بیرون بزنند با بازید مجازی از اماکن تاریخی و فرهنگی، این روزها را سپری کنند.
اصفهان یکی از شهرهای ایران است که اماکن تاریخی زیادی دارد و همه ساله در این بناهای تاریخی و فرهنگی به روی بازدیدکنندگان باز بوده اما مسئولان گردشگری این شهر آیا تدابیری برای زمان‌هایی که امکان بازدید فراهم نیست اندیشیده اند؟ شهری که بناهای تاریخی بیشماری دارد و در صدر شهرهای گردشگری کشور می‌نشیند چقدر از فناوری روز بهره گرفته تا بتواند در مواقع لازم، علاقه مندان را دعوت به بازدید مجازی یا بازدید آنلاین کند.
در سال‌های گذشته کم و بیش نرم‌افزارهایی برای بازدید و تورهای مجازی از قسمت‌های مختلف بناهای تاریخی شهر اصفهان ساخته شده که حق و حقوق محفوظی دارند. متولیان میراث فرهنگی و گردشگری در این راستا از بخش خصوصی حمایت کرده اما برای اینکه علاقه‌مندان بتوانند از بازدیدهای مجازی در شرایط مختلف استفاده کنند، چقدر این فناوری روز را در دسترس آنها قرار داده است؟
در شرایطی که بازدید از بسیاری بناها و مکان‌های تاریخی و گردشگری جهان غیرممکن شده و اساسا برای مهار اپیدمی کرونا بسیاری از سفرها در نقاط زیادی از دنیا ممنوع شده، موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی و تاریخی برای علاقه‌مندان و بازدید کنندگان بر روی پایگاه‌های اینترنتی‌شان امکان تور مجازی گذاشته اند تا بدین‌وسیله هم پاسخ مثبتی به خواسته بازدید کنندگان داشته باشند و هم مردم را در این روزهای قرنطینه کرونایی تشویق به ماندن در خانه کنند.
موزه لوور پاریس، موزه بریتانیا در لندن، موزه هنرهای مدرن و معاصر سئول، موزه گوگنهایم نیویورک، موزه برلین، موزه ونگوگ در آمستردام، برج ایفل، تاج محل، دیوار چین، برج العرب دبی، اهرام ثلاثه مصر از جمله مکان هایی هستند که امکان بازدید مجازی از آنها وجود دارد.
- تورهای مجازی نهادها، واقعیت یا تبلیغات افزوده
پیشتر، از تعطیلی دیرهنگام اماکن تاریخی و موزه‌های ایران و البته اصفهان در شرایط شیوع کرونا انتقاد شده بود و عاقبت در روزهای پایانی اسفند وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصمیم به تعطیلی این مکان‌ها گرفت. در همین راستا برخی از موزه‌ها در تهران از قبل تور مجازی پیش‌بینی کرده بودند و با راه‌اندازی سامانه بازدید مجازی از قافله عقب نماندند.
در اصفهان مکان‌های تاریخی و موزه‌ها با مدیریت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداری و بعضا اوقاف اداره می‌شوند. آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، برنامه‌ریزی مدون و یا پیش‌بینی‌ای برای تور مجازی از موزه‌ها و اماکن تاریخی از سوی هیچ کدام از این نهادها وجود نداشته و حالا تعطیلی‌های کرونا و درخواست‌های تور مجازی، آنها را غافلگیر کرده است.
در این راستا برخی از همین ارگان‌ها برنامه‌هایی تحت عنوان تور مجازی در این روزهای منتهی به سال نو تدارک دیده‌اند تا حداقل دست‌شان در این شرایط خالی نمانده باشد؛ اما آنچه آنها برای بارگذاری در فضای مجازی ترتیب داده‌اند ویژگی‌های تور و یک بازدید مجازی را ندارد. در بازدید مجازی بیننده می‌تواند تمام زوایای ممکن اثر را ببیند و در طراحی آن سعی می‌شود تا حد ممکن شرایط بازدید ۳۶۰ درجه را برای بازدید کننده فراهم کند.
بارگذاری کلیپ و عکس از بناهای تاریخی و برخی از موزه‌های اصفهان در فضای مجازی از اقدامات فوری نهادهای ذی‌ربط در تعطیلی پیش‌بینی نشده این مکان‌ها ست. نبود زیرساخت های لازم و نقشه‌راه در استفاده از فناوری‌های روز برای معرفی و بازدید این مکان‌ها از دلایل غافلگیر شدن متولیان موزه‌ها و اماکن تاریخی اصفهان است.
- گردشگری مجازی، خوراک خبری با طعم تبلیغ
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با تهیه کلیپ‌هایی از مکان‌های تاریخی استان اصفهان سعی دارد این کمبود را در یک هفته پایانی اسفند جبران کند و با بارگذاری در سایت این اداره و فضای مجازی علاقه‌مندان را به بازدید مجازی آثار تاریخی اصفهان دعوت کند.
شهرداری نیز سعی در تعریف یک فرهنگسرای مجازی دارد که به مخاطبان‌اش امکان بازدید مجازی از حمام علی قلی آقا و استفاده از برنامه‌های آرشیوی موسیقی و تئاتر هنرسرای خورشید و تالار هنر را می‌دهد.
برنامه‌ریزی منتهی به پایان سالی که کرونا همه چیز را تحت تاثیر قرار داده و شوک یک‌باره‌ای به همه موسسات فرهنگی و گردشگری وارد کرده نمی‌تواند فراتر از این باشد اما می‌تواند تلنگری باشد به مدیران و مسئولان تصمیم گیرنده که دایره پیش بینی‌ها را گسترده‌تر کرده و در بهره‌برداری از فن آوریهای روز از تجربه موفق کشورهای دیگر استفاده کنند.
طراحی تور مجازی از مکان های تاریخی و برخی از موزه‌ها نیاز به عکاسی‌های ۳۶۰ درجه‌ای دارد که باید با ایجاد زیرساخت‌های لازم در زمان کافی پیش‌بینی می شد. گرچه اکنون قرنطینه خانگی در شرایط کرونا بیش از هر زمانی بازدیدهای مجازی را می‌طلبید و این امکان در زمان لازم حالا از دست رفته اما تورهای مجازی می‌توانند در برنامه ریزی نهادهای دولتی امکانی باشد برای شرایط مشابه و معرفی اماکن تاریخی و فر هنگی به شکل ملموس تر برای کسانی که به هر دلیل امکان حضور در این مکان‌ها را ندارند.
- قافله عقب مانده و شوک کرونا
علی عطریان، رئیس اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی در همین رابطه گفت که کرونا و تعطیلی یکباره مراکز فرهنگی آنها را غافلگیر کرده و فرصتی برای راه‌اندازی تورهای بازدید مجازی نداشته‌اند.
این مقام شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه تور مجازی امکان بازدید ۳۶۰ درجه از آثار یک مکان را دارد و افراد می‌توانند در زوایای مختلف، در فاصله دور و نزدیک قسمت‌های مختلف را ببینند، افزود: در این شرایط نه تنها فرصت تولید تور مجازی نداشتیم بلکه زیرساخت‌های آن هم برای‌مان فراهم نبود اما بهتر است به این سمت حرکت کنیم و امکان بازدید مجازی را در آینده فراهم کنیم.
بنابر آنچه عطریان گفت آنچه آنها در فرهنگسرای مجازی بارگذاری خواهند کرد، در حد عکس و فیلم خواهد بود واز تور مجازی هم خبری نیست.
- از هیاهوی تبلیغات تا واقعیت ماجرا
در روزهای گذشته روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان خبر از راه‌اندازی تور مجازی بازدید از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان اصفهان داده بود و اینکه قرار است از ۲۸ اسفند با مشارکت حوزه های گردشگری، امور فرهنگی و روابط عمومی و انفورماتیک اجرا شود.
اما سیدعلی صالح‌درخشان، معاونت سرمایه گذاری و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان گفت: امکانات تور مجازی بازدیدها را ندارند و قرار است کلیپ‌هایی از آثار تاریخی و گردشگری استان در سایت این اداره و فضای مجازی منتشر شود.
درخشان در این رابطه افزود: در این شرایط کرونا که تصمیمات از شعار «در خانه بمانیم» پیروی می‌کند؛ ایده ای مطرح شد که در حال رایزنی و پیگیری ست و آن این است که با تهیه کلیپ‌هایی از جاذبه‌های استان اصفهان امکان بازدید مجازی را برای علاقه‌مندان فراهم کنیم.
وی با اشاره به برخی از نرم افزارهای بازدید مجازی از اماکن گردشگری اصفهان که در بخش خصوصی تهیه شده بود، گفت : درست این است که گردشگران و مسافران این نرم‌افزارها را خریداری کنند و به همین دلیل هم برای بارگذاری این بازدیدهای مجازی باید آنها را از بخش خصوصی خریداری کنیم.
او در پاسخ به این سئوال که آیا امکان بازدید آنلاین آثار شاخص اصفهان مثل میدان نقش جهان یا پل‌های تاریخی این شهر مثل خواجو یا سی و سه پل وجو دارد گفت:این شرایطی که کرونا ایجاد کرده را پیش‌بینی نمی کردیم و بنابراین فی البداهه امکان و آمادگی بازدید آنلاین از این آثار را نداریم.
صالح درخشان افزود: در خصوص بازدید مجازی از موزه‌ها اقداماتی داشته ایم و اگر آماده باشند از آنها نیز برای بازدیدهای مجازی از آثار فرهنگی و تاریخی استفاده خواهیم کرد.
این در حالی ست که سیدروح‌الله سیدالعسگری، مسئول بناها و آثار تاریخی شهر اصفهان پیشنهاد خرید نرم افزارهای بخش خصوصی توسط اداره مطبوعش را می‌دهد.
وی گفت: اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان می تواند از نرم افزارهایی که در بخش خصوصی آماده شده استفاده و با خریداری آنها امکان بازدید مجازی از بناهای تاریخی و موزه‌های شهر اصفهان را در تعطیلات نوروز فراهم کند.
وی افزود: تعطیلی اماکن تاریخی اصفهان به غیر از مواقعی که در حال مرمت بوده‌اند بی‌سابقه بوده و ما تمهیدی برای این شرایط نداشته‌ایم اما در نرم افزارهایی که توسط بخش خصوصی تهیه شده افراد می‌توانند حتی از مکان هایی مثل تالار اشرف که بازدید آنها برای عموم ممنوع بوده بازدید مجازی داشته باشند.
بنا به گفته سیدالعسگری در یکی ازسال‌های گذشته با دوربینی که در سر در بازار قیصریه نصب بوده بازدید آنلاین از فضا اصلی میدان نقش جهان امکان‌پذیر بوده اما در واقع زیرساخت‌های قوی آن را نداشته‌اند و حالا در این فکرند که برای شرایطی مشابه شرایطی که به واسطه همه‌گیری کرونا اماکن تاریخی را به تعطیلی کشانده تدابیری بیاندیشند تا امکان بازدید آنلاین فراهم شود.
قرنطینه‌های کرونایی و نوروزی که همه باید خانه‌نشین باشند، فوری‌ترین و لازم‌ترین زمان برای بازدیدهای مجازی بود که با نبود زیرساخت‌ها و تمهیدات لازم، این امکان فراهم نشد. حالا باید دید با تلنگر کرونا و تجویزهای گردشگری مجازی، آیا مدیران و متولیان فرهنگی و گردشگری اصفهان تمهیدی برای تورهای مجازی و آنلاین در چالش های پیش رو خوهند داشت یا اتفاقات آینده باز آنها را غافلگیر خواهد کرد.
استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
