شهر الکترونیکی
سالهاست شعار دولت الکترونیک و به دنبال آن شهروند الکترونیک را شنیده‌اید کارهایی هم صورت گرفته است اما آیا می‌توان گفت که ما شهروند الکترونیکی هم هستیم؟ زندگی در شهرهای امروز بدون الکترونیک عملاً ممکن نخواهد بود و راه عقب نماندن از دنیا و طی کردن مسیرهای کوتاه و کم هزینه، الکترونیکی شدن است.
زیرساخت خوبی نداریم
دنیای امروز در مسیری افتاده است که ما هم ناچاریم در آن مسیر حرکت کنیم. استفاده درست از این علم به نفع همه ماست. مشکل ترافیک که معضلی برای شهرهای امروز شده و هزینه های زیادی برای حل کردن طلب می کند، در گرو همین مسیر شهروند الکترونیک است.کارت زدن معمولی بلیت اتوبوس، قدمی در جهت شهروند الکترونیک است. این کارت به میزان زیادی در مصرف کاغذ صرفه‌جویی کرد، سرعت حمل و نقل را هم بالاتر برد. چیزی که امروز در سیستم حمل و نقل عمومی به آن احتیاج داشتیم.
علی اکبر جلالی، فوق دکترای برق و متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت:کشوری هستیم که پتانسیل خوبی داریم و احتیاج به عزم و اراده داریم. ما در جهانی زندگی می کنیم که همه چیز در حال الکترونیکی شدن و IT هم به سرعت نور در حال جلو رفتن است.وی درخصوص فواید این تکنولوژی گفت: «اختلاس و فساد از بین می رود چون همه باید صادقانه همه چیز را به هم نشان بدهند و امر و نهی اتفاق می افتد. همه جا دسترسی به اطلاعات وجود دارد. با وارد شدن به این دنیا بیکار دیگر وجود ندارد. اگر به دنبال ارتباطات نرویم، نمی توانیم کار ایجاد کنیم. اگر شهروند الکترونیکی بشویم، کیفیت دانشگاهها و اطلاعات بالا می رودجلالی وارد شدن به این دنیا را برای معلولان بسیار مناسب اعلام کرد و گفت شرایط در اینترنت برای معلولان بسیار مناسب و به راحتی کارهاشان را انجام می دهند و سریع می توانند کار کنند و کسب درآمد داشته باشند. وی با تاکید براینکه باید آموزش و پرورش هوشمند باشد گفت: «ما در حال کمک برای راه اندازی مدارس هوشمند هستیم.وی در خصوص اینکه چرا ما تاکنون موفق نبوده ایم گفت: بدی ما این است که ما بلد نیستیم شهروند الکترونیکی را ادامه بدهیم، وقتی در یک مسیر می افتیم و یک سری فعالیت انجام می شود با عوض شدن مدیر مسیر ادامه پیدا نمی کند.
امکانات مناسب نیست
تحقق شهر الکترونیک در ایران به دو موضوع مهم زیرساخت و فرهنگ‌سازی و به بیان دیگر موضوعی به نام شهروند الکترونیک وابسته است که باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.در واقع تا زمانی که شهروندان از نظر فرهنگی، آموزشی و اطلاعاتی به حدی نرسند که ترجیح دهند به جای خدمات سنتی و کاغذ محور از خدمات الکترونیکی استفاده کنند، پروژه شهر الکترونیکی به نتیجه نخواهد رسید.به عنوان مثال سئول پایتخت کره‌جنوبی است که برترین شهر الکترونیکی جهان به شمار می‌آید که در آن ۵۰۰ نوع خدمت آنلاین قابل دسترسی است و از پنج خانوار کره‌یی، چهار خانوار به اینترنت پرسرعت (صد مگابایت در ثانیه یا بالاتر) دسترسی دارند. شهرهای توکیو، سیدنی، میلان، لندن، ملسینکی، کپنهاگ، دبی و دوبلین از دیگر شهرهای الکترونیکی معروف جهان هستند.مهارت‌های پایه برای شهروند الکترونیکی نیز از موضوعات مهم و قابل بررسی محسوب می‌شود؛ بنیاد بین‌المللی ICDL که نمایندگی آن را در ایران، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش برعهده دارد، استاندارد آموزشی و مهارت‌های پایه شهروند الکترونیکی Ecitizen را اعلام کرده است.بر این اساس شهروند الکترونیک کسی است که حداقل دانش لازم در رابطه با مفاهیم پایه ICT، حداقل توانایی لازم در به کارگیری سیستم‌های عامل ویندوز و واژه‌پرداز مایکروسافت، توانایی کافی برای برقراری ارتباط با اینترنت و وب جهان‌گستر، توانایی مبادله پیام‌های الکترونیکی از طریق پست الکترونیکی، توانایی کافی برای یافتن اطلاعات از طریق موتورهای جست‌وجو در وب، توانایی تکمیل فرم‌های آنلاین اینترنتی و انجام کارهای روزمره مختلف از طریق شبکه را داشته باشد.در تعریفی دیگر شهر الکترونیکی شهری است که دسترسی الکترونیکی شهروندان به شهرداری و سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی و بخش خصوصی شهری به صورت ۲۴ ساعته و هفت روز در هفته به شیوه‌ای با ثبات قابل اطمینان، امن و محرمانه و به راحتی امکانپذیر است.
ایده ایجاد شهر الکترونیکی در ایران حدود ۱۰ سال پیش در جزیره کیش مطرح شد که متوقف ماند در حالی که به عنوان یک شهر الکترونیکی نمونه می‌توانست پیشگام و پیش قدم در بحث شهر الکترونیکی و ارائه خدمات نوین الکترونیکی در کشور و منطقه مطرح شود.
هنوز در آغاز حرکت به سوی برپایی شهرهای الکترونیکی و آماده سازی شهروندان الکترونیک قرار داریم و در این میان نقش آگاهی مسئولان و توجه آنان به اقداماتی که در این عرصه برای تحقق شهر الکترونیکی باید صورت دهند کم اهمیت‌تر از توانمندسازی شهروندان و آگاه‌سازی آنان از قابلیت‌ها و الزامات زندگی در شهرهای الکترونیک نیست.جلب اعتماد عمومی در شهر الکترونیکی برای ساختن این شهر الزامی است و طرح این سوال که متولی شهر مجازی کیست؟ خالی از لطف نیست و باید دید شهرداری‌ها به دنبال مدیریت شهر مجازی هستند و آیا با آوردن شوراهای مختلف کاری از پیش می‌رود؟ به عقیده کارشناسان باید در این حوزه مدیریت واحدی تعریف شود چراکه جزیره‌ای فکر کردن باعث شده است که موضوع متولی خاص برای شهر الکترونیکی مغفول بماند.درست است که ما وارد دنیای الکترونیک و IT شده ایم، اما راه درازی داریم. آموزش و پرورش ما باید بسیار جلوتر از این باشد و محیطی مناسب برای آموزش به دانش آموزان فراهم کرده باشد. پرداخت کرایه، قبوض آب و برق، رسیدگی به امور اداری همگی در حال تبدیل شدن به صورت الکترونیکی است اما هنوز بسیاری از شهروندان نمی دانند چطور باید با دستگاههای خودپرداز کار کنند.بسیاری امکان دسترسی به اینترنت را ندارند. چه رسد به اینترنت پرسرعت. هنوز درصد بالایی از شهروندان روش کار با اینترنت را نمی دانند.هنوز بسیاری از کارهای بصورت دستی و کاغذبازی صورت می گیرد که نتیجه ای جز معطلی، افزایش هزینه، ترافیک و ازدحام در برندارد.تصور یک شهروند الکترونیکی، تصور جالبی است اگر به صورت کامل و جامع محقق شود امکانات بد و نامناسب و ارائه خدمات ناقص از سمت این تکنولوژی شهروندان را نسبت به الکترونیکی شدن بدبین می کند پس لازم است ابتدا شرایط و امکانات بروز و مناسب استفاده شود ثانیاً آموزش و اطلاع رسانی در حد مطلوب صورت گیرد.
مهدی قربانی
ICTNEWSIR@GMAIL.COM
