آنقدر که اهالی رسانه های فناوری اطلاعات و کارشناسان این حوزه در خصوص پارامترهای مثبت فناوری اطلاعات از جمله اقتصاد،اشتغال،پزشکی و… قلم فرسایی و اظهارنظر کردند که دیگر از تکرار مکرارت به ستوه آمده اند و به‌رغم نقش و جایگاهی که این فناوری در جوامع صنعتی و توسعه‌یافته دارد، هنوز در کشور ما به‌عنوان یک فناوری لوکس و غیرضروری شناخته میشود و هنگامی که می‌شنویم در شرایط سخت بحران اقتصادی در کشورهای پیشرفته غربی، این فناوری رشد ۱۴ درصدی دارد، سهم ناچیز آن از تولید ناخالص ملی برایمان تداعی میشود و آه از نهادمان برمی‌خیزد. همه‌جا هم در صدر برنامه‌ها، تبیین جایگاه فناوری اطلاعات در دولت و صنایع و ارتقای آن به چشم می‌خورد.
مگر نه این است که همه میدانیم فن‌آوری اطلاعات به مثابه موتوری محرک که ضمن به‌حرکت درآوردن چرخ های شغلی و استخدامی، سبب رشد و پویایی اقتصاد جامعه و ایجاد نوع جدیدی از اقتصاد میشود. افزایش جمعیت در کشورهای در حال رشد، کاهش منابع و امکانات موجود در این کشورها و پیدایش نیازهای اجتماعی و اقتصادی جدید، همگی باعث توجه نهادها و مقامات مسئول این کشورها به نیازها و چاره اندیشی برای آنها شده است.واقعا علت این بی‌توجهی چیست و چرا چنین است؟ چرا در کشور ما راه رفته کشورهای صنعتی، طی نمی‌شود و ما از مزایای این فناوری در کلان‌کشور بهره نمی‌بریم؟
اما در این نوشتار سعی برآن است که فناوری اطلاعات چه کمک هایی میتواند در بحران آب به کشورها کند. کشور ما یکی از کشورهای نیمه‌خشک محسوب میشود و آب یکی از چالش‌های اساسی ماست. کشت آبی ۹۵ درصدی کشاورزی در طول سه دهه آن هم در سرزمینی که تنها ۴ .۰ خاکش توانایی آبیاری غیر‌دیم دارد، شتاب به سمت انهدام سرزمینی تحلیل میشود. در تایید این تحلیل باید پذیرفت؛ نیمی از زمین‌های کشاورزی ما به صورت دیم کشت می‌شوند درحالی‌که شوربختانه تنها پنج درصد محصولات کشور را تامین می‌کند.بنا بر اعلام مسئولان در شرایط حاضر در وضعیت بحرانی به سر می‌بریم. این حوزه از جمله معدود حوزه‌هایی است که دولت منابع ویژه‌ای از محل صندوق توسعه ملی به آن تخصیص داده است. بر اساس منابع آماری تکرارشونده، کشاورزی ۹۰ درصد از آب سرزمین را از بین برده است درحالی‌که تنها حدود ۱۰ درصد به تولید ناخالص داخلی و ۲۰ درصد به اشتغال‌زایی طی سه دهه گذشته کشور کمک کرده است. بنابراین آنچه بیش از پیش اهمیت دارد، یافتن گریزگاهی برای مدیریت هدررفت آب در بخش کشاورزی است.بنابراین موضوع خیلی جدی است.به تازگی وزیر فناوری اطلاعات در آذربایجان غربی گفت: با هوشمندسازی آبیاری کشاورزی در منطقه دریاچه ارومیه ۳۵ درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی میشود که بر اساس محاسبات، میزان آب صرفه جویی شده از موجودی آب این دریاچه بیشتر خواهد بود.
حال که راه حلی برای برون رفت از بحران آب در کشور مطرح شده است ،بهتر نیست که بجز دریاچه ارومیه که همانند زاینده رود ،کارون که بیشتر قولهای مسئولین جنبه ی تبلیغاتی داشته است،کارگروهی برای اجرا و پیاده سازی آن تشکیل شود و تا اوضاع از این نابسامان تر و بحرانی تر نشده است چاره اندیشی کرد؟به راستی اگر فناوری اطلاعات و ارتباطات راه‌حل‌هایی برای مشکلات جدی و دارای اولویت کشور در دست داشت، مگر می‌توانستند از آن استفاده نکنند؟
آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات میتواند در حل مشکلات این حوزه نقش‌آفرینی کند؟ در یک جست‌وجوی کوتاه به عناوین زیر برخورد خواهید کرد:
پایش از راه دور منابع آب، مدل‌سازی منابع سطحی و زیرزمینی آب، مدل‌سازی و طراحی شبکه‌های آب و فاضلاب، حسگرهای سنجش کیفیت آب، حسگرهای کشف نشت آب، مراکز کنترل و دیسپاچینگ آب، مدیریت انرژی در فعالیت‌های آب و فاضلاب، سیستم‌های اطلاعاتی شرکت‌های آب منطقه‌ای و شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی، مدیریت تقاضا و مصرف آب، کنتورهای چندتعرفه‌ای آب
از میان این فهرست طویل، پرداختن تنها به دو موضوع حسگرهای نشت آب و آموزش، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، میتواند در حل بخشی از مشکلات آب در کشور ما کمک شایان توجهی کند. میزات تلفات شبکه آب ما حدود ۲۵ درصد و میانگین دنیا حدود ۱۰ درصد است، بنابراین اگر بتوان با استفاده از فناوری، فقط نیمی از آن را کاهش داد، چه منافع عظیمی به همراه دارد. سرانه مصرف آب در کشور ما ۱۳۰۰ متر مکعب و میانگین دنیا حدود ۶۰ متر مکعب است، حال اگر بتوان با استفاده از امکانات و تسهیلات فضای مجازی (مثلا شبکه‌های اجتماعی) در زمینه مصرف آب اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کرد، تا چه میزان میتوان از مصرف بی‌رویه آب کاست.
علاوه بر فرهنگ سازی مردم که نقش عمده ای در مصرف آب دارد،استفاده از فناوری های نوین در این راستا بسیار میتواند به حل این مشکل کمک کند.استفاده از فناوری اینترنت اشیاء (IOT)با کم‌آبی موجود، ظرفیت مناسبی است تا از آب در کشاورزی به درستی استفاده شود.فراهم‌سازی زیرساخت برای کسب و کارهای جدید در حوزه ICT و ایجاد کسب و کارهای مربوط به این حوزه علاوه بر حل مشکل آب میتواند فرصتی مناسب ،برای ایجاد اشتغال است.با استفاده از آی تی میتوان میزان رطوبت، دما، خشکی، خاک و نور را تنظیم کرد و به این شکل میتوان مشخص کرد که چه میزان آب و نور و … برای زمین کشاورزی در چه زمان‌هایی نیاز است
ایران ۸۰ درصد منابع آب‌هایش را ظرف چهار دهه اغلب در بخش کشاورزی از دست داده است. تولید کشاورزی مطلوبی ندارد و در بدترین شکل ممکنِ تاب‌آوری و الگوی کشت قرار دارد. کشاورزان به دلیل نبود سامانه مدیریت منابع آبی و گسست در انتقال دانش بومی و باستانی از گذشته به امروز، ایران را به زمین سوخته‌ای بدل کرده‌اند که دیگر نایی برای تولید و تولد ندارد مگر آنکه ساختار مدیریت سرزمینی به‌خصوص در حوزه آب و کشاورزی عوض شود.دگرگون ساختن الگوی کشت، گزینش استراتژی مبتنی بر کم‌آبیاری در کنار کاربست سازگاری بر پایه توان بوم‌شناختی، میتواند کهن‌زادبوم‌های لب‌تشنه ایران را برای مقابله با کم‌آبی و خشکسالی التیام بخشد..
نیاز است که مسئولان از نظرات کارشناسان این حوزه و استفاده از تجربیات دیگر کشورها مانند کشور اسپانیا با صادرات میلیارد دلاری بخش کشاورزی با جمعیت ۲۵ میلیون و استفاده از ابزارهای نوین است.
فناوری اطلاعات تنها در فیلترینگ شبکه های اجتماعی،حمایت از پیامرسانهای بومی،رجیستر کردن موبایل و سرعت اینترنت و دیگر ابزارهای ارتباطی نیست.فناوری اطلاعات میتواند بسیاری از مشکلات کنونی چون اقتصاد،اختلاس،گران فروشی،آلودگی ،کم آبی و …. کشور را حل کند اگر دولتمردان بخواهند!!!!!!
