سلامت الکترونیک (e-Health) یک زمینه نوظهور از برخورد انفورماتیک، پزشکى، بهداشت عمومى و تجارت است که از طریق شبکه جهانى وب و تکنولوژى هاى مرتبط با آن ارتقا و تکامل مى یابد. اطلاعات دیجیتالى در بخش سلامت و بهداشت براى مقاصد بالینى و آموزشى و مدیریتى از طریق الکترونیکى، انتقال ذخیره و بازیابى مى شود. در مفهومى وسیع تر این واژه نه تنها به توسعه فناورى اشاره مى کند بلکه زمینه اى جامع براى ارتقاى محلى ـ منطقه اى و بین المللى مراقبت بهداشتى با استفاده از فناورى اطلاعات و ارتباطات است. هدف از این تعریف، ایجاد یک محیط پویا براى استفاده هرچه بیشتر از رایانه و اینترنت در حوزه سلامت جامعه است.در این گزارش صحبتهای آقای مهندس محمدباقر محبی کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و ارتباطات و مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را می خوانیم.
مرکز آی تی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان باید به زودی راه اندازی شود.خبری بود که شهریور سال پیش منتشر شد.آیا این مهم اتفاق افتاده است؟
با گسترش روز افزون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه سلامت در دهه اخیر و همچنین شروع طرح تحول سلامت نیاز ضرورتساخت یک مجتمع مناسب که پاسخگوی نیازهای رو به رشد مجموعه وسیع و متنوع دانشگاه باشد مشهود بود در شهریور ماه سال گذشته با اقبال مدیریت ارشد و به ویژه معاونت محترم توسعه دانشگاه طرح ساخت مجموعه بزرگ فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل دیتاسنتر ، ساختمان مدیریت فناوری اطلاعات و اداره پایش داده ها تصویب شد پس ا زجانمایی و طراحی عملیات ساخت در زمینی با وسعت بالغ بر ۴۰۰ متر مربع در چهار طبقه شروع و هم اکنون ادامه دارد.
در ابتدا بفرمایید از لحاظ سخت افزاری چه پیشرفتهایی در زیرساخت شبکه ی پزشکی استان اتفاق افتاده است؟
مجموعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شامل ۳۷ بیمارستان و مرکز آموزشی درمانی، ۲۳ شبکه بهداشت و درمان ، ۱۰ دانشکده، بیش از هزار مرکز، پایگاه و خانه بهداشت و بسیاری از مراکز دیگر نظیر درمانگاه های تخصصی و فوق تخصصی ، مراکز تحقیقاتی ، مراکز رشد در جغرافیایی بوسعت کل استان اصفهان می باشد.در سالهای گذشته یکی از مهمترین دغدغه های دانشگاه برقراری ارتباط برسرعت، مطمئن و پایدار بین ستاد دانشگاه و این مراکز بود که به لطف الهی و با همکاری مجموعه مدیریت و کارشناسان دانشگاه این امر به بهترین نحو ممکن عملیاتی گردید.درحال حاضر کلیه بیمارستانها و ستادهای مراکز بهداشت در سطح شهر اصفهان و شهرهای استان با استفاده از فیبر نوری به مدیریت IT دانشگاه متصل هستند همچنین بجز ۹۳ خانه بهداشت که بدلیل صعب العبور بودن و فقدان زیر ساخت هر گونه ارتباط مخابراتی امکان برقراری ارتباطشان مقدور نیست تمامی خانه ها ، مراکز و پایگاههای بهداشتی از طریق شبکه ملی سلامت با دانشگاه به دانشگاه مرتبط شده اند .
از نرم افزارها و اپلیکیشن هایی که توانسته است تسریع دسترسی را برای مردم بهمراه داشته باشد نام ببرید.
از مهمترین سامانه هایی که دانشگاه توسط آنها به هموطنان عزیز ارائه خدمات می نماید می توان به :
– سامانه های بیمارستانی یا HIS
در بیمارستانها از بدو ورود ثبت نام بیماران را با سامانه پذیرش بیمار انجام داده و سپس با زیر سیستمهایی نظیر آزمایشگاه،رایولوژی،سونوگرافی، داروخانه،اتاق عمل ، ترخیص، آنژیوگرافی ارائه خدمات می نمایند .
سامانه سیب یا سامانه یک پارچه بهداشت:
در این سامانه کلیه اطلاعات و عملیات مراقبتی و بهداشتی هموطنان از دوران جنینی تا پایان عمر ثبت و پایش می شود در واقع یکی از مهمترین زیر سیستم های سامانه سلامت الکترونیکی دانشگاه این سیستم بوده که در مراکز، خانه ها و پایگاههای بهداشتی استان بکار گرفته شده است .
سامانه نوبت دهی کلینیک های تخصصی ویژه دانشگاه :
با گسترش خدمات سرپایی و ویزیت متخصصین در محل کلینیک های دانشگاه در سطح استان سامانه ای طراحی گردید که هموطنان می توانند از طریق تلفن گویا و یا وب سایت Nobatdehi. Mui. ac. ir و بدون مراجعه حضوری نسبت به رزرو نوبت اقدام نمایند .
سامانه جویندگان شغل :
در سامانه hr.mui.ac.ir/karafarini متقاضیان کار با ثبت نام الکترونیکی از فرصتهایی که در دانشگاه در زمینه اشتغال ایجاد می گردد بهره مند می شوند
جایگاه سلامت الکترونیکی از دیدگاه شما
در دنیای امروز با توجه به ضرورت توسعه خدمات سلامت مبتتی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود سامانه سلامت الکترونیکی با ظرفیت پوشش تمامی نیازها و داده های مربوط به آنچه در حوزه سلامت یک انسان تعریف می شود امری ضروری است. لذا لازم است دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بعنوان متولی امر سلامت هم استانیهای عزیز در این عرصه ورود نماید.در این راستا دانشگاه در حوزه های ایجاد زیر ساخت ارتباطی مطمئن و پایدار، فراهم سازی دیتاسنتر قوی و مدرن، تهیه و استقرار سامانه های نرم افرازی جهت ارائه خدمات و جمع آوری و نگهداشت داده های سلامت افراد با هدف تهیه پرونده سلامت الکترونیک افراد اقدام نموده و در حال حاضر این سامانه با بکارگیری زیر سیستم هایی که اشاره شد در حال بهره برداری می باشد.
استفاده های کاربردی از IT در مبحث بهداشت اصفهان اکنون شامل چه موضوعاتی است؟
در حال حاضر در کلیه حوزه های بهداشتی نظیر بهداشت خانواده ، بهداشت مدارس ، بهداشت روان ، بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای، سامانه هایی طراحی و استقرار یافته اند که فعالیتهای جمع آوری اطلاعات و پایش آنها را عهده دار هستند
مراقبت های پزشکی و یا مشاوره پزشکی از طریق فرایند ارتباطات الکترونیکی چقدر تأثیرگذار است و مزایای آن چیست؟
با فراهم نمودن ارائه خدمات سلامت از راه دور در واقع مشکل عدم وجود منابع و امکانات در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته استان پوشش داده خواهد شد علاوه بر این سرعت ارائه خدمات افزایش خواهد یافت و نیز انجام اقدامات مشاوره ای و نظیر آن در بازه زمانی گسترده ای از روز میسر خواهد شد.بعنوان مثال میتوان از ارسال تصاویر رادیولوژی جهت پزشکان متخصص از یک بیمارستان فاقد متخصص رادیولوژی است به یک مرکز دارای این تخصص در هر ساعت از شبانه روز نام برد. هم اکنون سامانه پکس با منظور حذف فیلم های رادیولوژی و انتقال تصاویر از طریق ارتباطات الکترونیکی در بسیاری از مراکز درمانی دانشگاه راه اندازی شده است همچنین سامانه اطلاع رسانی دارویی استان در هر ساعت از شبانه روز مشغول ارائه خدمات مشاوره ای به هم استانی های عزیز می باشد
سلامت الکترونیک یا همان پزشکی اینترنتی شامل چه موضوعاتی در مبحث پزشکی می شود؟
چنانچه منظور از خدمات پزشکی اینترنتی تله مدیسن است باید گفت بطور ذاتی تله مدیسن امکاناتی نظیر امکان ویزیت و مشاوره از راه دور بیمار توسط پزشک بدون حضور او ،ارائه برنامه های درمانی عمومی از راه دور ،آموزش غیر حضوری از راه دور برای کادر درمان محلی توسط متخصصین و اساتید،ارسال اطلاعات بیمار جهت مراکز تخصصی در نقاط دیگر و همچنین ارائه خدمات ویژه دیگر نظیر Audio services , Telemetry را نیز می توان نام برد.
در راستای بهینه سازی زیرساختهای فن آوری اطلاعات پزشکی و فرهنگ سازی چه اقداماتی باید در استان انجام شود.
درخصوص قسمت اول سئوال باید گفت اگر چه زیر ساختهای استان در سالهای اخیر بهبود چشمگیری داشته است ولی راه طولانی جهت دسترسی سریع ، کم هزینه کادر سلامت و اقشار جامعه به خدمات سلامت الکترونیکی در پیش رو داریم.هنوز مطبهای پزشکان، مراکز پاراکلینیکی خصوصی و افراد جامعه در استان اصفهان دسترسی پر سرعت به اینترانت سلامت یا شبکه سلامت استان را ندارد.دستگاههای متولی این امر مثل شرکت مخابرات استان و شهرداری میتوانند با ایجاد یک اینترانت استانی ( فارغ از اینترنت ) این امکان را فراهم نموده و علاوه بر ارائه خدمات سلامت سایر خدمات را نیز در این بستر با سرعت بسیار بالا وهزینه کم قابل ارائه نمایند.
در زمینه فرهنگ سازی در حال حاضر علاوه بر ثبت اطلاعات کلیه هم استانی های عزیز در سامانه پرونده سلامت، آموزش حضوری و غیر حضوری افراد شروع شده است این کار در روستاها و شهرستانهای کوچک و نیز حاشیه شهرهای بزرگ استان با سرعت بیشتری در حال انجام می باشد
در خصوص مشارکت و تشویق به ایجاد ارتباطات جدید بین کادر پزشکی و بیماران چه راهکارهایی را پیشنهاد می دهید تا در خصوص تبدیل شدن دنیای سنتی اطلاعات پزشکی به اینترنت پزشکی و بروز این تکنولوژی نوین ارتباطی و این پیشرفت های منطقی به جامعه را چگونه بررسی می کنید.
اهداف سلامت الکترونیکی یا همان اینترنت پزشکی و جایگاه آن در اصفهان
از اهداف طرحهایی نظیر پزشک خانواده و نظام ارجاع که در کشور مطرح بوده و شاهد تلاش همکارانمان در حوزه های بهداشت و درمان جهت پیاده سازی آنها هستیم برقراری ارتباط بیشتر و منطقی بین کادر درمان و بیمار است که صد البته با عث افزایش دانش پزشکی نیز خواهد شد. در این راستا و جهت اجرای این طرحها فعالیتهای گسترده ای نظیر آنچه در بالا ذکر شد در حوزه زیرساخت و حوزه اپلیکیشن انجام شده است.
نکته بارز عقیم ماندن آموزش الکترونیکی را در استان اصفهان چه می دانید؟
بنظر بنده ودر مفهوم عام آموزش الکترونیکی ، عدم موفقیت در استان اصفهان به عوامل متعددی نظیر:
– عدم برنامه ریزی و تعریف فرآیندهای کارآمد و جامع با قابلیت پوشش دادن تمامی پیش نیازهای آموزش الکترونیکی. بعنوان نمونه در دانشگاهها باید گفت راه اندازی آموزش الکترونیکی باید در سطح راه اندازی یک دانشگاه دیده شود . ایجاد یک دوره آموزش الکترونیکی در همان ساختار دانشگاه اصلی امریست که عدم موفقیت را بهمراه خواهد داشت.
– نپرداختن به تهیه محتوای غنی و قابل ارائه در محیطهای الکترونیکی
– عدم وجود زیرساختهای ارتباطی مناسب استانی
آیا با شرکتهایی که اقدام به راه اندازی اپ های نوبت دهی پزشکان یا مشاوره پزشکی کرده اند ارتباط دارید؟؟
. همانطور که پاسخ به سوال چهارم گفته شد نوبت دهی در سطح مراکز دانشگاهی در دستور کار مدیریت ITدانشگاه بوده و این امر در حال حاضر انجام شده است.
«اینترنت» نه دکتر است نه داروخانه! ولی سایتهای زیادی مشغول این خدمات هستند.آیا تمامی این سایتها مجوز فعالیت دارند؟چه تدابیری برای مقابله با بی مجوزها صورت گرفته است؟
تا آنجا که بنده اطلاع دارم اعطای مجوز ونیز مقابله با سایتهایی که مجوز فعالیت ندارند، به دستگاه هایی مثل وزارت ارشاد و پلیس فتا مربوط می شود و چنانچه وب سایتی از لحاظ محتوایی مرتکب خطا و جرم شود هم استانی های عزیز می توانند طرح شکایت خود را به معاونتهای دانشگاه از طریق وب سایت دانشگاه ارائه نمایند. www.mui.ac.ir
