مطابق آئین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش‌بنیان، شرکتها و مؤسساتی که در زمینه گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل (طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده بالا فعالیت می‌کنند، دانش‌بنیان هستند.
پس از آن هم به کمکها و تسهیلات خاصی که به این شرکتها اعطاء می‌شود، پرداخته شد که شرح آن از حوصله این گزارش خارج است اما در ادامه حمایتهای صورت گرفته از فعالان این بخش معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور برای حمایت از این شرکتها در امور بیمه تأمین اجتماعی (موضوع ماده ۳ قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش‌بنیان)، توافقاتی را در راستای بهره‌مندی آنها از ظرفیتهای ذیل قانون تأمین اجتماعی و قانون رفع موانع تولید، با سازمان مذکور انجام داده است.
با توجه به اینکه ذیل سومین ماده قانون حمایت از این شرکتها و مؤسسات بر «ایجاد پوشش بیمه‌ای مناسب برای کاهش خطرپذیری محصولات دستاوردهای دانش، نوآوری و فناوری در تمام مراحل تولید، عرضه و به کارگیری» تأکید شده است، باید گفت براساس توافق صورت گرفته بین معاونت علمی رئیس جمهور و بیمه تأمین اجتماعی، تمام شرکتها و موسسات دانش‌بنیان که نام آنها در سامانه دانش‌بنیان این معاونت درج شده باشد، می‌توانند از تسهیلات ذیل بخشنامه‌های ۱۴٫۳ و ۱۴٫۹ درآمد استفاده کنند همچنین درباره قراردادهای مرتبط با بخشنامه مذکور، نیازی به پرداخت حق بیمه قراردادها نبوده و تنها بازرسی از دفاتر قانونی صورت خواهد گرفت.
در این راستا، معاونت فنی سازمان تأمین اجتماعی خطاب به مدیران کل بیمه‌ای در ارتباط با موضوع شرکتها و موسسات دانش‌بنیان گفته است:
«با عنایت به نامه معاونت علمی درباره ضرورت تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان موضوع قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوریها و اختراعات مصوب ۱۳۸۹/۸/۵ و بهره‌مندی شرکتها و مؤسسات مزبور از تسهیلات ماده ۴۰ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور مصوب ۱۳۹۴/۲/۱ و با توجه به تشکیل کارگروه مشترک جهت بررسی زمینه‌های فعالیت قراردادهای مورد اجراء و مسائل و مشکلات مربوط به شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان در اجرای مواد ۳۸، ۴۱ و ۴۷ قانون تأمین اجتماعی مقرر می‌دارد:
۱٫ چنانچه شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان، حائز شرایط موضوع بخشنامه شماره ۱۴/۳ جدید درآمد (موضوع قراردادهای فناوری اطلاعات و ارتباطات) و بخشنامه ۱۴/۹ جدید درآمد (موضوع قراردادهایی که در کارگاه‌های صنعتی، خدمات تولیدی یا فنی مهندسی ثابت اجرا می‌گردد) است و با انعقاد قرارداد پیمانکاری نسبت به انجام عملیاتهای احصا شده در بخشنامه‌های مذکور اقدام می‌کنند؛ واحدهای اجرایی مؤظف خواهند بود با رعایت مفاد بخشنامه‌های فوق‌الذکر نسبت به محاسبه و مطالبه حق بیمه کارکنان شاغل در اجرای قراردادها اقدام کنند.
۲٫ ادارات کل استانها مکلف هستند، ترتیبی اتخاذ کنند تا آموزشهای مجموعه مقررات تأمین اجتماعی به شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان به نحو مقتضی انجام پذیرد.
بند «ه» از بخش سوم فصل دوم بخشنامه ۱۴ درآمد سازمان تأمین اجتماعی، قراردادهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مشمول برخی معافیتها از پرداخت حق بیمه قرارداد شده‌اند لذا سازمان تأمین اجتماعی برای تنظیم رفتار و تعامل تمام واحدها و شرکتها درباره مصادیق این معافیتها بخشنامه ۳-۱۴ را صادر کرد.
جزئیات بخشنامه ۱۴/۳ با عنوان دستورالعمل نحوه شناسائی قراردادهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و محاسبه حق بیمه کارکنان شاغل در قراردادها مذکور در این لینکو جزئیات بخشنامه ۱۴/۹ که در ارتباط با موضوع اجرای ماده ۴۰۰ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور است نیز از این لینک قابل دسترسی خواهد بود.
چگونه دانش‌بنیان شویم؟
با توجه به اینکه تاکنون از منظر تئوری پرداخت خوبی درباره مقوله «دانش‌بنیان» صورت نگرفته و هنوز بسیاری از فعالان کسب‌وکار نمی‌دانند برچسب شرکت دانش‌بنیان به چه کسانی داده می‌شود، گذری اجمالی در حاشیه مباحث حمایتی بیمه تأمین اجتماعی، بر چگونگی دانش‌بنیان شدن خواهیم داشت.
در ارتباط با اینکه دانش‌بنیانها دارای چه شاخصهایی هستند باید گفت که کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان، آئین‌نامه‌ای را برای ارزیابی و تشخیص دارد که در آن گفته شده «کالاها و خدمات ارائه شده از سوی شرکت متقاضی باید همه معیارهای مندرج در ماده ۱ را داشته باشد.»
ماده یک این آئین‌نامه نیز به شرح زیر است:
شرایط کالاها و خدمات دانش‌بنیان مورد تأیید
سطح فناوری: دانش فنی طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی یا صنعتی کالاها و خدمات به دلیل پیچیدگی فنی دارای این شرایط باشد:
• به سختی قابل کپی‌برداری بوده و کسب آن از موانع اصلی ورود شرکتهای دیگر به بازار باشد.
• نیازمند تحقیق و توسعه قابل توجه توسط تیم فنی خبره برای کسب آن باشد.
• منجر به ایجاد بخش عمده ارزش افزوده محصول شده باشد.
مرحله تولید: کالاها باید یا در مرحله حال تولید یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده باشند؛ خدمات باید دارای اسناد فروش باشند.
تسلط بر دانش فنی: دانش فنی طراحی کالاها و خدمات یا یک زیرسیستم اصلی کالا و خدمات یا دانش فنی طراحی و اجرای فرآیند تولید پیچیده کالا و خدمات، از طریق یکی از روشهای زیر کسب شده باشد:
• عمدتاً به‌صورت داخلی توسعه داده باشد.
• به‌صورت نسبتاً کاملی از طریق فرآیند مهندسی معکوس کسب شده باشد.
• هر چند دانش فنی محصول یا فرآیند پیچیده تولید از مجموعه‌های بیرونی کسب شده اما شرکت توانسته در محصول یا فرآیند پیچیده تولید محصول، تغییرات اساسی ایجاد کند.
در ذیل این آئین‌نامه آمده که خدمات زیر به عنوان خدمات دارای معیار “سطح فناوری” پذیرفته می‌شود:
الف- خدمات «دانش فنی، فناوری و طراحی روی کالا یا خدمت حائز معیارهای سطح فناوری»
ب- خدمات جانبی نصب، تعمیر و نگهداری تخصصی، مرتبط با کالا یا خدمت حائز معیارهای ماده ۱ و ساخته شده توسط شرکت متقاضی
ج- خدمات ارائه شده با استفاده از تجهیزات یا فرآیندهای حائز معیارهای ماده ۱ و ساخته شده توسط شرکت متقاضی
در صورتیکه تسلط بر دانش فنی روی کالاها و خدمات دانش‌بنیان توسط افراد اصلی شرکت، قبلا در مجموعه دیگری از جمله دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و سایر شرکتها انجام شده باشد، بند تسلط بر دانش فنی مورد تأیید خواهد بود.
به گزارش تسنیم، همچنین شرکتهای متقاضی دانش‌بنیان شدن باید معیارهای یکی از مواد ۲ یا ۳ یا ۴ را نیز احراز کنند.
شرایط شرکتهای دانش بنیان مورد تأیید
ماده ۲ – شرکتهای تولید‌کننده کالاها و خدمات دانش‌بنیان
• سهم فعالیتهای دانش‌بنیان از درآمد شرک
حداقل ۵۰ درصد از درآمد یک سال مالی گذشته شرکت که در اظهارنامه مالیاتی شرکت ذکر شده است ناشی از فروش کالاها و خدمات دانش‌بنیان دارای همه معیارهای ماده ۱ باشد.
• نیروی انسانی
شرکت دارای حداقل معادل سه نفر نیروی انسانی تمام وقت باشد.
نسبت کارکنان تمام‌وقت در بخشهای اصلی با حداقل مدرک کارشناسی، به کل کارکنان تمام وقت فعال در بخشهای اصلی، برای شرکتهای دارای کمتر از ۵۰ نفر نیروی انسانی حداقل ۳۰ درصد و برای سایر شرکتها حداقل ۲۰ درصد باشد.
ماده ۳ – شرکتهای نوپا
• سهم فعالیتهای دانش‌بنیان از درآمد شرکت
کالاها و خدمات دانش‌بنیان مورد تأیید را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای ماده یک ساخته و ارائه کند.
• نیروی انسانی
شرکت دارای حداقل ۲ نفر نیروی انسانی پاره‌وقت بوده که حداقل یک نفر از آنها، در حوزه کالا و خدمات دانش‌بنیان شرکت متخصص باشد.
• سابقه شرکتی
حداکثر سه سال از زمان ثبت شرکت گذشته باشد.
ماده ۴ – شرکتهای صنعتی دارای فعالیت دانش‌بنیان
• نوع ۱
حداقل ۱۰ درصد از درآمد یک سال مالی گذشته شرکت که در اظهارنامه مالیاتی شرکت ذکر شده، ناشی از فروش کالاها و خدمات دانش‌بنیان دارای همه معیارهای ماده ۱ باشد و شرکت دارای حداقل معادل ۳ نفر نیروی انسانی تمام وقت باشد.
• نوع ۲
حداقل ۵۰ درصد از درآمد یک سال مالی گذشته شرکت، از محل فروش کالاهایی که لزوما در فهرست کالاها و خدمات دانش‌بنیان نبوده و معیارهای ماده ۱ را ندارد، با استفاده از تجهیزات یا فرآیندهای حائز همه معیارهای ماده ۱ باشد.
شرکت دارای حداقل معادل ۳ نفر نیروی انسانی تمام وقت باشد.
برخی نکات حائز اهمیت در آئین‌نامه دانش بنیان
• شرکتهای موضوع این آیین‌نامه برای مدت دو سال مشمول حمایتهای مورد نظر قانون می‌شوند؛ تمدید این زمان منوط به تداوم معیارهای مورد نظر آیین‌نامه ارزیابی و تشخیص شرکتها و موسسات دانش‌بنیان است.
• همه شرکتهایی که از تاریخ تأسیس آنها بیش از سه سال گذشته باشد، باید در مرحله ارائه تقاضا دارای اظهارنامه مالیاتی باشند.
• شرکتهای صنعتی دارای فعالیت دانش‌بنیان، مشمول معافیتهای مالیاتی نیستند.
• شرکتهای نوپا در صورت تمدید، علاوه بر دارا بودن معیارهای آیین‌نامه ارزیابی و تشخیص شرکتها و موسسات دانش‌بنیان باید دارای اظهارنامه مالیاتی باشند.
• حمایتهای مورد‌نظر قانون، صرفاً برای توسعه و تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان حائز همه معیارهای ماده یک خواهد بود.
• شرکتهای تأیید شده برای استفاده از هر یک از حمایتها و تسهیلات مد‌نظر قانون باید معیارهای خاص مورد نظر برای آن نوع حمایتها و تسهیلات را نیز احراز کنند.
• حمایتهایی که به هر دسته از شرکتها تعلق می‌گیرد، از سوی کارگروه یا سایر مراجع ذی‌صلاح تعیین می‌شود و متقاضیان لازم است برای ثبت‌نام جهت ارزیابی به سامانه www.reg.daneshbonyan.ir مراجعه کنند.
• واحد تحقیق و توسعه یا طراحی مهندسی و شرکتهای منشعب از شرکتها، موسسات یا مراکز علمی و پژوهشی، چنانچه به صورت یک شرکت مستقل حقوقی ثبت شود، می‌تواند مستقلا در سامانه ثبت‌نام نموده و فرآیند ارزیابی روی آنها انجام شود.
• شرکتهای متقاضی موظف به ارائه تعهدنامه دارا بودن نظام نامه مالی، مصوب در هیئت مدیره یا مجمع عمومی شرکت یا موسسه هستند.
• صورتهای مالی شرکتهای متقاضی، حسب مورد باید به تأیید حسابرسان رسمی (موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران) برسد.
• پرونده شرکتهایی که برخی از معیارهای این آئین‌نامه را احراز نمی‌کنند در موارد خاص به پیشنهاد اعضای کارگروه یا دبیرخانه کارگروه، در کارگروه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
