گزارش رسانه های امریکا و اروپا حاکی از آن است که بعد از اعلام توافق هسته ای، بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری جهان به بازار ایران چشم دوخته‌اند.گفته می شود این شرکت ها به طور مشخص در پی سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف آی سی تی و فناوری‌های نوین، راه‌اندازی نمایندگی، و صدور تجهیزات به ایران هستند، ولی آیا در حال حاضر بستر جذب سرمایه این شرکت‌ها وجود دارد و به طور مشخص قرار است با توافق حاصل شده، چه گشایشی در کار حاصل شود یا به بیان دیگر در دوران پساتحریم کدام شاهرگ‌های حوزه فناوری در کشور باز می‌شود؟
ریل گذاری جدید تحول در حوزه فناوری
امروز دنیا در حوزه آی سی تی و فناوری‌های نوین بسرعت در حال پیشرفت است و هیچ کشوری را نمی‌توانید پیدا کنید که درآمد سرانه مردم آن کشورها از ۱۰هزار دلار بالاتر برود مگر اینکه در این حوزه کار کرده باشد که این موضوع، اهمیت فناوری را نشان می‌دهد. واقعیت این است که رتبه جهانی ما در حوزه آی سی تی مناسب نیست و باید ارتقا پیدا کند.»
حسین گروسی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان این مطلب می‌گوید: برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند در حوزه فناوری اثرگذار باشد.به نظرم در حوزه آی تی و آی سی تی، زیرساخت‌های خوبی در کشور ایجاد شده است و در حقیقت مثل کشوری هستیم که ریل گذاری راه آهن آن بخوبی انجام شده است ولی واگن‌ها هنوز سوار نشده‌اند بنابراین با برداشته شدن تحریم‌ها می‌توانیم بسرعت در این حوزه پیشرفت کنیم. وی می‌افزاید: در حال حاضر بیشتر استان‌ها دارای فیبر نوری به عنوان یکی از زیرساخت‌های فناوری‌های نوین هستند و باید با تلاش مضاعف از این زیرساخت‌ها استفاده کرد. همچنین با توجه به وجود نیروی دانشگاهی فراوان، به تبادل اطلاعات نیاز داریم و معتقدم که با مدیریت جهادی بسرعت و حداکثر درعرض ۵-۴سال می‌توانیم جهشی در این حوزه داشته باشیم هرچند برخی کارها مثل ترانزیت ارتباطی جنوب به شمال و غرب به شرق کشور، زیرساختی است و زمان می‌برد.
الگوی مدیریت صحیح در دوره پساتحریم
تحریم علیه ایران، بر حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز همچون سایر صنایع تأثیری همه جانبه داشته است. از زمان آغاز فشارهای تحریم، فعالان در تمام سطوح آی سی تی از جمله واردات تجهیزات و ابزار تکنولوژی اطلاعات و در تمام زیرشاخه‌های آن همچون سخت افزار، نرم افزار، اینترنت، شبکه و تجهیزات مخابراتی با مشکلاتی مواجه بوده‌اند.ناصرعلی سعادت، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز معتقد است در دوران تحریم، در حوزه نرم افزار دسترسی به جدیدترین نسخه‌های پیشرفته نرم افزار و محیط‌های تحت وب، متن بازها و توسعه دهندگان این فضا به دلیل تحریم‌های پی در پی در کشور به آسانی امکان پذیر نبود و حتی نبود دسترسی به امکانات بسیاری از سایت‌های پراهمیت، در کسب و کار فاوا تأثیری منفی به جا گذاشته است. وی اعتقاد دارد آسیب‌های تحریم بر ارتباط، حق دسترسی و دانلود فعالان ایرانی در شبکه اینترنت نیز لطمه‌های خاصی بر پیکره صنعت آی سی تی وارد کرده است، چراکه دسترسی به این حقوق درحوزه وب درحقیقت ابزار تولید درصنعت فاوا محسوب می‌شود.با وجود همه مشکلات موجود، سعادت به دوران پساتحریم امیدوار است اما شرط آن را مدیریت صحیح فرصت‌های این دوره می‌داند چرا که شرایط کسب و کار در تمام حوزه‌ها رو به تغییر است و این موضوع ایجاب می‌کند تا دولت با آگاهی و تیزبینی، فضای پساتحریم را مدیریت کند. همچنین با وجود اینکه بخش خصوصی همچنان منتظر حصول نهایی رفع تحریم‌ها و تأثیر آن بر بازار است اما آنچه مسلم است، اینکه امنیت اقتصادی پیش رو می‌تواند شرایط را برای برنامه ریزی‌های بلندمدت شرکت‌های داخلی و خارجی فراهم کند. رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور همچنین اعتقاد دارد بدون مدیریت همه جانبه و آگاهانه، هر سرمایه گذاری خارجی لزوماً به توسعه یک صنعت ختم نمی‌شود و ضرورت دارد پیش از پذیرفتن هرگونه سرمایه گذار خارجی، دولت در کنار بخش خصوصی، بازار داخلی آن صنعت را بخوبی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا مبادا ورود بدون برنامه ریزی سرمایه گذاران خارجی به کشور، بازار داخلی را محدود یا تضعیف کند.
شرکت‌های کوچک برنامه داشته باشند
در شرایط تحریم دسترسی به بسیاری از فناوری‌ها وجود نداشت یا بسیار سخت بود و اعمال تحریم‌ها در حوزه تجهیزات باعث شد ما نتوانیم از تولیدکننده اصلی خرید کنیم که به این ترتیب در زمینه گارانتی مشکل داشتیم و از سوی دیگر قیمت تجهیزات عموماً گرانتر درمی آمد. از سوی دیگر از آنجا که کالاهای خریداری شده، هنگام واردات گواهی مبدأ نداشتند به دلیل مقررات دست و پاگیر داخلی، مجبور بودیم آزمایش‌های متعددی را در کشور انجام دهیم که پروسه‌ای زمان بر بود.وی، حوزه نرم افزار را هم بی‌تأثیر از تحریم نمی‌داند و می‌گوید: ما امکان استفاده از پشتیبانی‌های مستقیم را نداشتیم که البته این موقعیت،هم تهدید بود و هم فرصت، چرا که با این کمبود امکانات، تولید داخلی در حوزه نرم افزار جان گرفت و ظرفیت‌های تولیدی ما افزایش یافت. درباره نرم افزارهای سیستمی مثل سیستم‌های عامل، پایگاه‌های اطلاعاتی و… باز هم ما پشتیبانی و آموزش مستقیم را نداشتیم و مجبور بودیم خودمان اطلاعات کسب کنیم، مطالعه داشته باشیم و اشکال‌ها را متکی به دانش خود برطرف کنیم.داننده با تأکید بر ضرورت ایجاد بستر پذیرایی از شرکت‌های بزرگ جهان در ایران، معتقد است هرچند با برداشته شدن تحریم‌ها، فناوری رونق پیدا می‌کند ولی با ورود شرکت‌های بزرگ فناوری جهان به کشور، بسیاری از شرکت‌ها تهدید می‌شوند پس اگر این شرکت‌ها برنامه‌ای نداشته باشند و قوانین و مقرراتی وضع نشده یا محدودیت هایی اعمال نشود، ممکن است در حوزه نرم افزار صدمه‌ای جدی بخورند. وقتی نمایندگی‌های شرکت‌های بزرگ وارد ایران شوند با این همه شرکت که نمی‌توانند کار کنند پس برای شرکت‌های سخت افزار هم مشکلاتی پیش می‌آید.
الزامی به نام مشارکت دولت و بخش خصوصی
برخلاف بسیاری از کارشناسان که معتقدند برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند تحولی سریع در حوزه فناوری داشته باشد، علی فتوت دانشیار دانشکده برق صنعتی شریف و کارشناس تجهیزات مخابرات نگاه متفاوتی دارد.این کارشناس تجهیزات مخابرات امیدوار است توافق هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها گره‌ای از کار فروبسته حوزه فناوری ایران بگشاید، اما او با استناد به تشریفات حقوقی لغو تحریم در ساختار کنگره امریکا معتقد است شاید این حوزه نتواند به سرعت سایر بخش‌ها ترمیم شود.وی می‌افزاید: اگر قانون موسوم به داماتو در کنگره برداشته نشود اتفاقی برای تکنولوژی ایران نمی‌افتد. فتوت ادامه می‌دهد: در طول دوران تحریم، بخش آی سی تی کشور از نظر فناوری بسیار عقب افتاده است، در زمینه تولید شبکه‌های مخابراتی و شبکه‌های دیتا هم بشدت عقب افتاده و در زمینه میکروالکترونیک بشدت درجا زده ایم. وی در عین حال تأکید دارد که با برداشته شدن تحریم ها، اروپایی‌ها بسرعت دنبال بازسازی این بازارها می‌آیند و از آنجا که در برخی بخش‌ها بستر پذیرایی از آنها آماده است حتی این شرکت‌ها در حالت مسابقه قرار خواهند گرفت.
فتوت تصریح می کند اگر می‌خواهیم در زمینه تجهیزات مخابراتی یا تولیدات الکترونیک صادرات داشته باشیم، باید دولت وارد سرمایه گذاری شود چون شرکت‌های الکترونیک و مخابرات دست‌شان خالی است. در ۱۰ سال گذشته با سیاست‌های غلط دولت و تفکر نادرست مدیران کشور با که با وام و.. می‌توان صاحب تکنولوژی در کشور شد، هرسال در بخش تولید تجهیزات مخابرات سیر نزولی داشته ایم. بخش خصوصی هم باید ارتباطاتی با شرکت‌های خارجی برقرار کند.
