استفاده از کارت بانکی به جای پول نقد دیگر چند سالی است که برای اغلب ما جا افتاده است و حالا دیگر به جای پول نقد در کیف های ما انواع کارت های بانکی است. در همین سال هایی که به مرور این کارت ها به جای اسکناس در جیب ما جا خوش می کرد، جیب برها هم راه های رسیدن به پول های ما را از کیف قاپی و جیب زنی به پای عابربانک ها کشاندند و سال هاست که به همین منظور شیوه های مختلفی را از روش های سنتی کلاهبرداری تا ترفندهای مختلف هکری آزموده اند.
گرچه آگاهی ما در این سال ها نسبت به امنیت کارت های بانکی اضافه شده و بسیاری از ما گمان می کنیم دست کلاهبرداران از حساب های ما کوتاه می شود اما همچنان وضعیت سرقت از کارت های بانکی و عابربانک ها به نحوی است که پلیس نه تنها هشدارهای پیشین خود را کافی نمی داند بلکه این روزها صحبت از افزایش چنین جرایمی است که هشدارهای جدیدی را می طلبد؛ آنچنان که رییس مرکز تشخیص و پیشگیری جرایم سایبری پلیس فتا می گوید هر چند جرایم سایبری در کشور کاهش یافته است اما میزان سرقت از عابربانک ها افزایش داشته که در این زمینه باید اطلاع رسانی بیشتری به شهروندان در مورد نحوه سرقت ها انجام شود.
به گفته علی نیک نفس رشد جرایم مرتبط با کارت بانک ۴۷ درصد بوده است. در سال های گذشته سرقت از عابربانک ها به فراخور شرایط، حالت های مختلفی را به خود گرفته و کلاهبرداران با چندین نسل از ترفندها، کارت مراجعان به دستگاه های خودپرداز را خالی کرده اند؛ از شیوه های کاملا سنتی سرقت مثل اینکه به محض دریافت پول آن را به سرقت برده اند تا استفاده از ضعف های امنیتی کارت ها و سیستم های خودپرداز بانک ها.
چالش کارت جعلی و نفوذ به نواقص کارت های بانکی
سوءاستفاده از ضعف های امنیتی کارت های اعتباری در یک برهه زمانی باعث شد تا بانک مرکزی به بانک ها درخصوص عدم رعایت استانداردهای امنیتی اخطار دهد. در این برهه خبر دستگیری سارق ۲۳ ساله ای منتشر شد که با وجود تحصیلات اول دبیرستان با آگاهی از نقص موجود توانسته بود موفق به خالی کردن ۲۰۰ حساب عابربانک شود.او با استفاده از سوءاستفاده از نواقص این کارت ها و به دست آوردن شماره رمز و شماره کارت مشتریان بانک، این اطلاعات را وارد کارت های جعلی کرده و از این طریق به حساب ها دستبرد زد.در یک سرقت دیگر یک کارشناس ارشد الکترونیک برای به رخ کشیدن علم خود دست به یک کلاهبردای مشابه زد و آنچنان که قاضی پرونده براساس اعترافات متهم می گوید او بعد از مشارکت در یک آگهی خرید کارت های بانکی خالی و از طریق اینترنت توانسته بود به حساب های سیبا نفوذ کند و هر چند ابتدا انگیزه مادی نداشته اما به مرور وسوسه برداشت پول را هم پیدا کرده بود.
به گفته قاضی، ضعف سیستم سیبا باند دیگری را هم ایجاد کرده که آنها هم مشغول خرابکاری مشابهی بودند و او معتقد بود که در زمینه خرید این سیستم به کشور ما خیانت شده و می توان گفت از همان ابتدا معیوب بوده است.
اسکیمر، یک روش مدرن
اما استفاده از روش های مبتنی بر تکنولوژی به اینجا ختم نمی شود؛ کلاهبرداری با استفاده از دسترسی به شماه کارت و کپی کردن از روی کارت های بانکی افراد مسئله ای است که در چند سال اخیر در مورد گسترش آن شنیده ایم. در این روش مجرم به کمک یک اسکیمر که روی ورودی کارت دستگاه قرار می دهد، اطلاعاتت کارت را می خواند و توسط دوربین کوچکی که بالای دستگاه خودپرداز نصب کرده است رمز فرد را سرقت می کند و سپس اقدام به کپی کردن کارت وی می کند.
در بعضی موارد حتی دوربین هم برای خواندن رمز فرد استفاده نمی شود. در عوض از یک کیبورد جعلی روی کیبورد اصلی استفاده می شود که ترتیب فشردن کلیدها را ذخیره می کند.
برای جلوگیری از این نوع کلاهبردای و تخلف، یک قطعه پلاستیک در دریچه ورود کارت دستگاه های خودپرداز قرار داده می شود. این قطعه در دریچه کارتخوان دستگاه خودپرداز نصب شده و محفظه ورود کارت را پایش می کند و هر نوع ورود غیرمجاز و موارد اینچنینی را کنترل می کند.
مواجهه پلیس با سرقت هایی که کارت بانکی در اختیار خود فرد است اما از حساب آن مبالغی کم می شود، موجب شد تا با توجه به سریالی بودن سرقت ها، پلیس فرضیه استفاده از اسکیمر را در دستور کار خود قرار دهد و در نتیجه مشخص شد که این فرضیه درست است.نصب آنتی اسکیمر و بالا بردن امنیت کارت ها به نحوی که به هیچ وجه قابل کپی کردن نباشد از توصیه های پلیس در این زمینه است.
چسب مایع به کمک سارقان آمد
البته همیشه هم نیاز به تکنولوژی نیست. گاه چسب مایع کار سارقان را راه انداخته است. در یک مورد سه جوان با چسب مایع از عابربانک ها سرقت می کردند؛ به این صورت که در جای کارت دستگاه خودپرداز چسب مایع می ریختند و زمانی که فردی برای استفاده از عابربانک به آنجا می آمد، کارتش در داخل کارتخوان گیر می کرد و آنها وانمود می کردند در صف استفاده از عابربانک ایستاده اند و پس از دیدن مخفیانه رمزش به او پیشنهاد می کردند برای کمک گرفتن از مسئول دستگاه به داخل بانک برود. زمانی که وی به داخل بانک می رفت آنها که رمز را در اختیار داشتند اقدام به برداشت پول از حساب بانکی او می کردند. در مورد دیگر سارق با پیدا کردن خودپردازی در محله ای خلوت، با دستکاری دستگاه خوپرداز و چسب کاری در باز شونده ای که در پایان پروسه دریافت، پول از آنجا خارج می شود، نقشه خود را عملی می کرد.
تعویض کارت و خالی کردن حساب
تعویض کارت، ترفند دیگری است که با استفاده از ناآگاهی مشتریان چند سالی است از سوی سارقان به کار گرفته می شود. سرقت با این ترفند اکثرا درباره افرادی که اشراف کامل به کار با دستگاه خودپرداز ندارند رخ می دهد؛ به این ترتیب که فرد سارق در صف می ایستد و پیشنهاد کمک به این افراد را می دهد و به محض دریافت کارت آنها در یک لحظه آن را با کارت دیگری تعویض می کند و چندین بار رمز را می زند و بعد از آن کارت دیگری را به مشتری تحویل می دهد و می رود.
سرقت در ساعت های مرده
بنا به گفته پلیس، نوع دیگری از سرقت ها مربوط به ساعات غیر اداری است به این صورت که در این موارد یک نفر با قرار گرفتن در پشت سر افرادی که در حال برداشت وجه از حساب خود از طریق عابربانک بوده، بعد از اینکه کارت فرد مورد نظر در دستگاه گیر می کرد، نفر پشت سر می گفت: «یا کارت یا حساب شما دارای اشکال بوده و در این گونه موارد دستگاه کارت را نگه داشته یا دستگاه دارای اشکال است که در هر صورت شما باید به شعبه بروید و چون الان ساعت غیر اداری است فردا به داخل شعبه بروید و کارت خود را دریافت کنید. روز بعد فرد به شعبه مراجعه و در بررسی کارمند شعبه مشخص می شد از کارت مشتری خبری نیست.
بنا به گفته مقامات قضایی، در بازرسی ها معلوم شد بعد از عدم تحویل کارت به صاحب آن توسط دستگاه در روز گذشته و رفتن مشتری از محل، همان فرد با دادن کد رمز، کارت را از دستگاه برداشته و لحظاتی بعد در یک طلافروشی یا یک فروشگاه خرید کرده و وجه مربوطه را از عابربانک سرقتی پرداخته است.
خالی کردن حساب مردم با زباله های بانکی
اما اشکال دیگری از این دزدی ها هم وجود دارد؛ مثلا به تازگی رییس پلیس فتای تهران بزرلگ از دستگیری جوانی که با سوءاستفاده از زباله های بانکی، اقدام به خالی کردن حساب دارندگان کارت های جدید عابربانک کرده بود، خبر داد.به گفته سرهنگ محمد مهدی کاکوان در این روش، فرد با پرسه زدن در شعب مختلف یکی از بانک های کشور، مشتریانی را که اقدام به افتتاح حساب و دریافت کارت عابربانک کرده بودند شناسایی کرده و در فرصتی مناسب به تعقیب آنان می رفته و هنگامی که این مشتریان برای عوض کردن رمز کارت خود به دستگاه عابربانک مراجعه کرده و پاکتی را که رمز اولیه کارت درون آن نوشته را باز کرده و به سطل زباله می انداختند، این فرد این کاغذ را برداشته و با سوءاستفاده از اطلاعات درج شده در آن اقدام به خالی کردن حساب مالباختگان می کرد.
همچنین متهم با نزدیک شدن به مالباخته هنگام تعویض رمز اول کارت خود، رمز جدید را حفظ کرده و با توجه به اینکه بانک مذکور اقدام به درج رمز اول و دوم کارت درون کاغذ کرده بود، این فرد نیز با سوءاستفاده از این خلاء در فرصتی مناسب اقدام به خالی کردن حساب مالباختگان از طریق برداشت اینترنتی کرده بود.
نصب دستگاه عابربانک تقلبی
نصب کردن دستگاه های کارتخوان تقلبی از دیگر مواردی بوده که در این سال ها از سوی پلیس گزارش شده است. در این نمونه، کلاهبرداران از روی دستگاه های کارتخوان شبیه سازی و آن را در محل های مخصوصی نصب می کردند. دارندگان کارت های بانکی با توجه به شباهت زیاد و دقیق این دستگاه ها با اصل آنها نسبت به ساختگی و تقلبی بودن آنها شک نکرده، کارت اعتباری خود را به داخل دستگاه کارتخوان وارد کرده و با وارد کردن رمز عبور خود سعی می کردند تا وجوهی را از حساب خود برداشت کنند اما با پیام خطای دستگاه ساختگی مواجه شده و به تصور اختلال در شبکه، کارت اعتباری خود را از دستگاه بیرون می کشیدند اما خبر نداشتندن که رایانه نصب شده در داخل دستگاه مذکور، به طور خودکار مشخصات کارت و رمز عبور کارت فوق را ضبط کرده است.
پس از آن مرتکبان با تمسک به این اطلاعات، کارت های جعلی ساخته، اطلاعات مربوطه را در آن وارد کرده و از دستگاه های اخذ وجه، از حساب آن پول برداشت می کردند.
کلاهبرداران تلفنی در کمین دستگاه های خودپرداز
در شیوه کلاهبرداری تلفنی، فرد کلاهبردار از یک واحد صنفی یا مغازه درخواست سفارش می دهد که در گفته های خود اذعان می کند در شهری دیگر است و قادر به خرید حضوری نیست. در این شیوه سرقت، سارق سفارش کالا داده و درخواست می کند که یکی از افراد از طریق دستگاه خودپرداز حاضر شده تا با راهنمایی وی پول سفارش به حساب ریخته شود.او از کاربر که معمولا شاگرد یا پادوی آن مغازه است می خواهد تا وارد منوی انگلیسی خودپرداز شود و به محض ورود به منوی انگلیسی فرد مالباخته مورد سرقت سارق قرار گرفته و تمامی حساب سرقت می شود.
در شکلی دیگر با اعلام اینکه فرد در مسابقه ای برنده شده او را پای دستگاه عابربانک می کشانند و با شیوه مشابه، حساب او را خالی می کنند.
انتقال کارت به کارت
یکی دیگر از روش های سرقت از عابربانک ها این است که سارق مشتری خاص خود را در صف انتخاب کرده، سپس آشفته و دستپاچه به او مراجعه می کردند و با عنوان کردن این توضیح که مثلا بچه ام در بیمارستان نیاز به پول دارد و من سهم ۲۰۰ هزار تومانی امروز را از خودپرداز دریافت کرده ام و امکان دریافت مبلغ بیشتر را ندارم از طعمه خود می خواستند ۲۰۰ هزار تومان را به صورت کارت به کارت به حساب طعمه واریز کند؛ بنباراین وقتی که سارق پول نقد را دریافت می کرد، با شگردی حرفه ای عملیاتی غیرواقعی انجام می داد و ادعا می کرد که مبلغ به حساب طعمه واریز شده و از او می خواست حسابش را چک کند و خودش به بهانه حال نامناسب فرزندش و الزام حضور خود در بیمارستان عذرخواهی کرده و از صحنه می گریخت.
هشدارها
اما همیشه هشدارهایی از سوی پلیس و سیستم بانکی برای جلوگیری از اینگونه جرایم داده شده است که در این میان هم باز برخی با شایعاتی که بسیار هم فراگیر شد، تلاش کردندن با شیوه های جعلی فرصت بیشتری برای کلاهبرداری های خود بخرند.
ادعای اینکه ورود برعکس رمز خودپرداز پلیس را به محل سرقت می کشاند، یکی از این شایعات بود که بعد از مدتی هم مسئولان بانک و هم دست اندرکاران پلیس چنین قابلیتی را انکار کردند.
پلیس در این زمینه هشدار می دهد که فراگیری استفاده صحیح از کارت، دقت در حفظ و نگهداری از کارت، اطلاعات و رمز عبور، وارد کردن رمز کارت توسط خود شخص و استفاده از رمزهای غیرقابل حدس زدن از هشدارهای اولیه است.
کنترل موجودی حساب در فاصله های زمانی مناسب، ارسال نکردن مشخصات بانکی از طریق پیامک حتی برای آشنایان، مراقبت از اینکه کسی اطلاعات روی کارت را برندارد، پرهیز از انجام عملیات بانکی به پیشنهاد افراد غیرمطمئن، پاسخ ندادن به پیامک هایی که اطلاعات حساب شما را می خواهد و قرار ندادن کارت در اختیار هر فرد دیگری، دست رد زدن به پیشنهاد کمک غریبه ها در استفاده از عابربانک از دیگر توصیه هایی است که در این زمینه مطرح شده است و با عمل به آنها ممکن است رشدی که در آمار اینگونه سرقت ها رخ داده، فروکش کند.
