بازار کامپیوتر یکی از بازارهایی است که طی چند سال گذشته و به دنبال نوسانات نرخ ارز، با رکود و مشکلات بیشماری همراه شده است. در کنار این نوسانات ارزی، اتخاذ تصمیمات غیر کارشناسانه، به تعبیر فعالان بازار تیر خلاص دیگری را به بدنه این بازار شلیک کرده است.بازاری که به خاطر نیاز جامعه به محصولات کامپیوتری بیشترین متقاضیان را به سمت خود جذب میکرد حالا چند سالیاست که با رکود و کاهش تقاضا روزگار می‌گذراند.
بسیاری از فعالان بازار پیش از آغاز سال ۹۳، این امید را داشتند که شاید آغاز سال جدید، شروعی دوباره و پررونق برای کسب و کار آنها باشد اما سال ۹۳ نه تنها برای فعالان بازار کامپیوتری با رونقی همراه نبود بلکه به باور بسیاری از آنها سال ۹۳ تاکنون بدترین روزها را برای آنها رقم زده است چرا که تقاضا نسبت به یکسال گذشته به شدت کاهش پیدا کرده است.
اما با تمام این شرایط آنها امید دارند که در نیمه دوم سال و با ثابت ماندن نرخ ارز و همچنین عدم اتخاذ تصمیمات غیرکارشناسانه این بازار پاییز پر رونقی را تجربه کند.
روزهای گذشته
بازاری بیرونق همراه با افزایش مشکلات واردات، رشد هزینههای جانبی، رشد مداوم و غیرمنطقی قیمتها و… تعریف فعالان بازار کامپیوتر از این بازار در سال ۹۲ بود. بسیاری از فعالان و کارشناسان بازار کامپیوتر پیش‌بینی میکردند با توجه به رفع حداقلی تحریم کالاهای آیتی و برگزاری دور تازه مذاکرات هستهای و نزدیک شدن این مذاکرات به نتیجه، سال ۹۳ بازار کامپیوتر دوران پررونقی را تجربه کند. اما آغاز سال ۹۳ نه تنها پیشبینیها درست از آب در نیامد بلکه وضعیت بازار کامپیوتر دچار رخوتی شد که به باور فعالان این بازار طی چند سال گذشته بیسابقه بوده است.
قیمت بالای حوالههای ارزی، تغییرات و رشد تعرفه برخی کالاهای کامپیوتری، لغو یا اجرای طرح‌های گوناگون برای نظارت بر بازار، تصمیمات جدید مالیاتی، تغییر شرایط واردات به نفع گروهی خاص، ایجاد انحصار برای واردات برخی کالاهای کامپیوتری، کاهش موجودی کالا و در کنار همه این‌ها نوسان نرخ ارز طی یک ماه گذشته دست به دست هم دادهاند تا ۶ماه گذشته برای فعالان بازار کامپیوتر روزهای سختی را رقم بزند.
در کنار تمام این‌ها افزایش قاچاق، ورود کالاهای بیکیفیت و مرجوعی، کلاهبرداری و… نیز از جمله اتفاقاتی است که بازار کامپیوتر و خریداران را از ابتدای سال تاکنون با مشکل مواجه کرده است.
اگر سری به بازارهای کامپیوتر بزنید شاهد بیرونقی خواهید بود که به باور فروشندگان بازار طی چند سال گذشته سابقه نداشته است. شاید گروه زیادی در این بازار در رفت و آمد باشند اما اکثر آنها به‌دلیل قیمت‌های بالا و غیر منطقی آنقدر سردرگم و مستاصل هستند که در آخر تصمیم می‌گیرند به جای خرید یک کالای جدید همان کالاهای کامپیوتری قدیمی را به دست تعمیر کاران بسپارند یا یک محصول دست دوم را برای استفاده انتخاب کنند.
بسیاری از فعالان بازار که انتظار داشتند حداقل با شروع فصل تابستان بازار کامپیوتر با رونق حداقلی همراه شود این بار نیز ناامید شدند چرا که تداوم نوسانات نرخ ارز و به دنبال آن امید خریداران برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای سبب شد بسیاری از خریداران زمان خرید کالای کامپیوتری خود را به تعویق بیندازند.
سالی که بد شروع شد
به باور رضا حیدری، رئیس هیات‌مدیره مجتمع کامپیوتری پایتخت، سال ۹۳ تا این زمان بدترین سال برای کسب و کارهای حوزه آیتی بوده است. به باور وی، رکود حاکم بر کل جامعه باعث شده تا تقاضا برای خرید کالاهای کامپیوتری با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شود. همچنین از ابتدای سال بالا رفتن تعرفه واردات نوتبوک به‌دلیل یکسری تصمیمات غیرکارشناسانه از ۶ درصد به ۱۰ درصد رسید، باعث شد رکود بیسابقهای در بازار خرید و فروش این کالای پر تقاضا حاکم شود.
به باور حیدری تصمیمات افزایش تعرفه برای کالاهای کامپیوتری در کشور در حالی رخ می‌دهد که بارها اعلام شده که اقلام حوزه آیتی بدون تعرفه گمرکی وارد کشور شود؛ مانند آن اتفاقی که در کشور مصر و دیگر کشورهای دنیا رخ می‌دهد.
وی در ادامه با اشاره به افزایش مشکلات واردکنندگان کالاهای کامپیوتری می‌گوید: «طی چند ماه اخیر با افزایش نرخ ارز روبه رو بودهایم که همین افزایش، افزایش حقوق عوارض و حقوق دولت و در نهایت افزایش قیمت کالاها را نیز به دنبال داشته است.
در چنین وضعیتی مردم در حالت سکون قرار گرفته و منتظر رسیدن به شرایط بهتر و قیمت‌های ارزانتر بودهاند. در نتیجه مجموع این اتفاقات دست به دست هم دادند تا در ۶ ماه گذشته بازار کامپیوتر روزهای خوبی نداشته باشد.»
این فعال حوزه کامپیوتری تنها روزنه امید رونق این بازار را افزایش تقاضا برای خرید کالایی مانند تبلت به‌دلیل حضور مدلهای متنوع و قیمت‌های پایین عنوان می‌کند که این روزنه امید نیز به دنبال تصمیمات جدید مبنی بر خودداری گمرک از ترخیص تبلت‌های وارداتی برخی شرکت‌ها رو به خاموشی می‌رود.
حیدری در این خصوص می‌گوید: « با اصرار و تاکید برخی گروههای تولیدکننده یا واردکننده با اهداف مشخصی، تصمیمات نامناسبی اتخاذ شده و به مرحله اجرا در آمده که در کوتاه مدت صدمات جدی به بازار وارد خواهد کرد.»
رئیس هیات مدیره مجتمع کامپیوتری پایتخت، در ادامه میافزاید: «گروهی در حالی خود را نماینده رسمی یک شرکت کامپیوتری معرفی می‌کنند که هیچ خدمات باکیفیتی به کاربرانشان ارائه نمیکنند و تنها برای حفظ منافع شرکت خود مسوولان ذی‌ربط را با ارائه اطلاعات نادرست وادار به اتخاذ تصمیمات اشتباه می‌کنند. »
به باور وی این تصمیمات تنها باعث افزایش انحصار در بازار و در نهایت صدمه به خریداران و ملتهب شدن شرایط بازار کامپیوتر میشود.
در همین زمینه علیرضا پورنقشبند، مدیرعامل شرکت کامپیوتری نقش نیز با تایید اینکه نیمه اول سال ۹۳ بدترین سال برای فعالان حوزه‌ای آیتی بوده است، می‌گوید: «در هیچ سالی با چنین رکودی در این بازار روبه‌رو نبودهایم. حتی شرایط بهگونهای است که نمی‌توان ۶ ماه گذشته را با سالهای گذشته نیز مقایسه کرد. به طوری که اگر تا سالهای گذشته نمره ۷ یا ۸ را از نظر کیفیت بازار اعلام می‌کردیم برای سال جاری نمی‌توان نمرهای بیشتر از ۲ یا ۳ را در نظر گرفت.»
وی در ادامه با اشاره به تثبیت رکود خرید و فروش در بازار کامپیوتر طی ۶ ماه گذشته میافزاید: «یکی دیگر از عجیبترین اتفاقات بازار کامپیوتر از ابتدای سال ۹۳ تاکنون تثبیت رکود است به طوری که اگر در سالهای گذشته میزان رکود یک ماه یا ۲۰ روز طول عمر داشت و بعد از این زمان دوباره بازار جان میگرفت اما در نیمه اول سال ۹۳ بازار در تمام مدت در حالت رکود و رخوت بوده است.»
وی وجود چنین شرایطی را به مسائل کلان کشور و انتظار جامعه برای رخ دادن اتفاق بزرگ اقتصادی بعد از انجام مذاکرات هستهای ارتباط می‌دهد و می‌گوید:« انتظار از به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای باعث شده چه فروشنده و چه خریدار در بازار کامپیوتر نسبت به انجام هر تصمیمی دست نگه دارد. همچنین کاهش نقدینگی در بازار دلیل دیگری است که سبب شده طی چند ماه گذشته از سال ۹۳ فعالان بازار کامپیوتر روزهای بدی را سپری کنند.»
پورنقشبند بر این باور است که شرایط بازار درحالی‌که اتفاق‌های بدی در کشور رخ می‌دهد، روزهای پررونق‌تری را سپری می‌کند تا روزهایی که شرایط بهتر است و وعده به خوب شدن شرایط نیز داده میشود.
پیش‌بینی برای نیمه دوم سال
اکثر فعالان بازار با توجه به سپری شدن روزهای نه چندان خوب در بازار کامپیوتر چندان امیدی به رشد بازار خرید و فروش در نیمه دوم سال ۹۳ ندارند. پورنقشبند با اشاره به این موضوع که فعالیت در بازاری مانند کامپیوتر به شدت به مسائل سیاسی مربوط است و از آنجا که به نظر نمیرسد شرایط سیاسی کشور به این زودیها دچار تحول شود، پیش‌بینی می‌کند که رکود بازار کامپیوتر به این زودیها از بین نخواهد رفت.
وی پیشنهاد می‌کند که به جای صبر کردن و منتظر ماندن به تغییر شرایط سیاسی، فعالان بازار کامپیوتر باید با توجه به امکانات و تواناییهایی که دارند برخی مسائل را قبول کنند و یک تصمیم نهایی برای فعالیت در این بازار بگیرند.
در همین زمینه حیدری با اعلام اینکه انسان همیشه با امید زنده است، تاکید می‌کند که همه فعالان امیدوار هستند که شرایط بازار کامپیوتر با انجام برخی تصمیمات بهتر شود هرچند که او تصریح می‌کند با دریافت برخی سیگنالهای منفی مانند تصمیمات اخیری که برای واردات کالاهای کامپیوتری نظیر تبلت گرفته شده بازار نمیتواند خود را از بهم ریختگی و رخوت نجات دهد. او پیشنهاد می‌کند که به جای گرفتن تصمیمات انفرادی و غیر کارشناسی تمام نهادهای مربوط بخش کامپیوتر با یکدیگر تعامل داشته باشند.
او همچنین توصیه می‌کند، از آنجا که قیمت کالاهای کامپیوتری ارتباط مستقیمی با قیمت ارز دارد و از آنجا که به نظر نمیرسد قیمت ارز کاهش پیدا کند خریداران خریدهای خود را انجام دهند و منتظر کاهش یا تغییر مثبتی در بازار نباشند.
دنیای اقتصاد- سونیتا سراب‌پور
