آسیب پذیری گردشگری از بحران ها موضوع تازه ای نیست. در واقع با کمترین شناخت از این صنعت می توان به اهمیت نقش پر رنگ بحران ها در تغییر ساختار بازار گردشگری پی برد. جنگ، تروریسم، نواسانات اقتصادی، حوادت طبیعی، رویدادهای سیاسی و در نهایت شیوع بیماری های واگیر، همه و همه گوشه هایی از بحران هایی است که می تواند صنعت گردشگری را به وقفه های کوتاه مدت و یا بلند مدت دچار سازد.
اما این بار؛ داستان کمی متفاوت است. پدیده شوم «ویروس کرونا» در حال حاضر تمام گستره خاکی را به تسخیر خود درآورده و بخش عمده ای از ساختار اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی کشورهای جهان را با چالش های جدی مواجهه ساخته است. صنعت گردشگری هم نه تنها از این جریان مخرب مستثنی نبوده، بلکه به نظر می رسد یکی از بیشترین آسیب ها را در مقیاس داخلی و خارجی خود به چشم دیده است. اثرات منفی ویروس کرونا بر صنعت گردشگری به قدری واضح و عیان است که نیازی به شرح مصیبت نیست، لذا در این یادداشت تلاش دارم تا جنبه ی مثبتی از شیوع کرونا و تاثیر آن بر صنعت گردشگری کشور بیان کنم.
تصور کنید در یک مسابقه دوی ماراتن قرار دارید و به هر دلیلی این رویداد برای تمام شرکت کنندگان با وقفه ای پانزده دقیقه ای روبرو می شود و با شرط حفظ جایگاه فعلی قرار است مسابقه پس از طی این زمان مجدداً از سر گرفته شود؛ در این شرایط شما چه می کنید؟
داستان فوق الذکر شاید مثال جالبی برای توصیف تاثیر شیوع ویروس کرونا بر ساختار بازار جهانی صنعت گردشگری باشد. توقف تمامی سفرهای تفریحی و تا حدودی تجاری در سراسر جهان برای یک مدت معلوم یا نا معلوم مصداق همان توقف چند دقیقه ای در یک مسابقه دوی ماراتن است.
حال برگردیم به مثال دوی ماراتن؛ شما در این توقف ناخواسته چه می کنید؟ به احتمال زیاد هر فردی در این شرایط به بازسازی قوای از دست رفته، تجدید نیرو و تمرکز برای ادامه مسیر مشغول خواهد شد و چه بسا که این توقف و بازسازی بتواند در ادامه، مسیر فرد را در جایگاه مقبول تری از موقعیت قبلی قرار دهد. شیوع ویروس کرونا توقف جریان گردشگری را در سراسر جهان به همراه داشته است و بهترین اقدام در این ایام بهره مندی از این توفیق اجباری است.
حال که جریان گردشگری جهان به گونه ای رقم خورده که هیچ اتفاق بیرونی در شرف وقوع نیست بهتر است دست به کار شویم و به بازسازی ساختارهای درونی بپردازیم. پذیرش ضعف ها و کاستی ها و تلاش برای برطرف نمودن حتی بخش از آنها یک گام رو به جلو در ایام شیوع ویروس کرونا برای صنعت گردشگری و فعالان آن خواهد بود. نکته مهم در این میان اینکه؛ نقطه شروع این جریان سازنده باید از فرد فرد خودمان آغاز شود تا جایی که میتوان اسم این رفتار را «بازسازی فردی در قرنطینه» نامید.
در ایامی که بخش عمده ای از فعالیت های روزمره ما تحت تاثیر شیوع این ویروس قرار گرفته، بهتر است به کاوش و جستجو در لایه های پنهان شخصیتی و شغلی خود بپردازیم و بررسی کنیم برای اینکه کمی موفق تر از قبل باشیم، بهره گیری از چه ابزار، فنون و مهارت هایی ضرورتی دو چندان دارد. آیا به میزان کافی از این مهارت ها بهره برده ایم؟ آیا امکان بهتر بودن و بهتر شدن در جایگاه تخصصی خود هستیم؟
«قانون یک درصد» را فراموش نکنیم. خوب می دانیم که برای بازگشت به شرایط عادی چند ماهی زمان لازم است. بیائیم و تصمیم بگیریم تا پایان این روزها و بازگشت به شرایط معمول صنعت گردشگری هر روز، تنها و تنها یک درصد به کیفیت خود در حوزه های متخلف کاری و تخصصی مان اضافه کنیم. موضوعاتی همچون؛ بهره گیری از اخلاق حرفه ای، تقویت شبکه های اجتماعی، کاربرد آسان از فناوری، توسعه برنامه های بازاریابی، طراحی برند شخصی و افزایش مهارت در زبان های خارجی تنها گوشه ای از اقداماتی است که می توان در این روزها در آنها بهتر و بهتر شد تا با شروع فعالیت های گردشگری در سراسر جهان بتوانیم کمی بهتر از قبل عمل کرده و در این رقابت شانه به شانه جهانی جایگاه بهتری کسب نمائیم.
همچنین می توان با پیروی از دستورالعمل های حفاظتی و بهداشتی به توسعه و بازسازی ساختارهای خدماتی صنعت گردشگری پرداخت. بسیاری از زیرساخت های خدماتی به دلیل تردد و استفاده دائمی در طول سال هیچگاه موفق به اصلاح رویه ها، ساختار و ضعف های خود نبوده اند. در شرایط فعلی، این مهم با کاهش مصرف و توقف در ارائه خدمت می تواند شکل عملیاتی به خود گرفته تا پس از بازگشت به شرایط عادی خدمات مطلوب تری را به مخاطبان، مصرف کنندگان و گردشگران این صنعت ارائه دهد.
در نهایت اینکه؛ شیوع ویروس کرونا اتفاق مثبتی در صنعت گردشگری نبوده و نیست. اما همیشه می توان با هوشیاری و فرصت طلبی هوشمندانه، تهدید را به فرصت تبدیل نمود و از این وقفه بین المللی برای تقویت ساختارهای ملی بهره جست تا بتوان با شروع دوباره فعالیت های گردشگری توفیقات بهتری در مقایسه با ایام قبل از کرونا کسب نمود.
نویسنده : حسین مقصودی – دانشجوی دکترای مدیریت گردشگری
